ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟ
Το τερατώδες δεν έχει εξήγηση, ακούμε να λένε μετά την τρομακτική υπόθεση του δολοφόνου της Τουλούζης Μοαμέτ Μερά.
Ο Λάιμπνιτς υποστήριζε αντιθέτως ότι η ορθολογική σύλληψη του κόσμου έγκειται στο να υποθέτει κανείς πως κάθε πράγμα έχει την αιτία του - ακόμη και τα πιο παράλογα, τρελά και φονικά πράγματα. Οπως ήξερε ο Γκόγια, τα τέρατα τα γεννάει ο ύπνος της λογικής και αυτό είναι ακόμη πιο αληθινό στον σύγχρονο κόσμο, τον οποίο χαρακτηρίζει η υπερδύναμη των μέσων - πιστόλια 11.43, webcam, μαζικά μίντια - και η αδυναμία των στόχων, δηλαδή η απώλειά τους, που, καθώς μας κάνει να χάνουμε και τη λογική, ευνοεί τις κάθε είδους ενέργειες οι οποίες προκαλούνται από μια διαρκή αύξηση της παρόρμησης της καταστροφής σε έναν κόσμο που έχει γίνει ουσιαστικά και τραγικά παρορμητικός.
Μια σχέση υπάρχει προφανώς ανάμεσα στις σφαγές που διαπράχθηκαν από τον Ρισάρ Ντιρν (Ναντέρ, 2002), τον Αντερς Μπρέιβικ (Οσλο και νησί Ουτόγια, 2011) και τον Μοαμέτ Μερά - και είναι πολύ βλαπτικό να μη θέλει κανείς να ακούσει γι' αυτήν, όταν υποτίθεται ότι ασκεί δημόσια καθήκοντα. Ζούμε σε «Ακυβέρνητες πολιτείες» - ένα βιβλίο του Στρατή Τσίρκα -, στοιχειωμένες από αναρίθμητα ακυβέρνητα άτομα, μερικά από τα οποία περνούν σε φονικές πράξεις.
Οι παρορµήσεις έχουν πλαστικότητα, όπως ακριβώς το ανθρώπινο εγκεφαλικό σύστημα χαρακτηρίζεται από την ακραία πλαστικότητά του: μπορούν να απελευθερωθούν άγρια (όταν δημιουργούμε τις συνθήκες για να τις διεγείρουμε) ή αντίθετα να μετατραπούν από την παιδεία και να μεταμορφωθούν σε κοινωνικές επενδύσεις, δηλαδή σε προσοχή, σε σεβασμό και σε ευγένεια.
Από τη δεκαετία του 1970 η ανθρωπότητα ζει με αναστολή: τότε ήταν που σήμανε το τέλος ενός οικονομικού συστήματος βασισμένου σε μια απεριόριστη κατανάλωση. Καθώς έγινε μη βιώσιμη στα επίπεδα της ενέργειας και του περιβάλλοντος, αυτή η απεριόριστη κατανάλωση κατέστησε παντού εύθραυστες τις πνευματικές και ηθικές ικανότητες και μερικές φορές τις κατέστρεψε.
Η καταστροφή αυτή δημιουργεί απέραντο πόνο που μπορεί να τρελάνει και που πολύ συχνά τον εκμεταλλεύονται αυτοί που ξέρουν να τον χειραγωγούν για να ενισχύουν αυτές τις βίαιες παρορμητικές τάσεις. Και οι κοινωνικές οργανώσεις, επειδή έχουν χάσει τους στόχους τους, δηλαδή τους λόγους ύπαρξής τους, δεν ξέρουν πια πώς να αλλάξουν τους στόχους αυτών των παρορμητικών τάσεων για να τις μετατρέψουν σε επένδυση: η συστημική βλακεία, την οποία η χρηματοπιστωτική κερδοσκοπία έχει επιβάλει παντού, κατέστρεψε κάθε μορφή επένδυσης, γενικεύοντας αυτό που ο φιλόσοφος Χέρμπερτ Μαρκούζε περιέγραψε το 1953 ως αποεξιδανίκευση (desublimation).
Η παιδεία και μόνον αυτή επιτρέπει να αντιστραφεί η αυτόματη παρόρμηση διοχετεύοντάς την και επενδύοντάς την στις κοινωνικές σχέσεις. Τα καταστρεπτικά ένστικτα που κυβερνούν τον αγώνα για τη ζωή μεταξύ των ζώων, δηλαδή ο νόμος της ζούγκλας, μπορούν να χρησιμεύσουν ως προστασία αυτού που κάνει τη ζωή να αξίζει τον κόπο να τη ζήσεις και να μην είναι απάνθρωπη. Γι' αυτό πρέπει να δώσει κανείς το παράδειγμα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου