Του Δημήτρη Μαλλά
Σε δύο PSI ανέρχονται τα ποσά που θα μπορούσε να συγκεντρώσει το ελληνικό δημόσιο μόνο από τον περιορισμό της φοροδιαφυγής τα τελευταία 10 χρόνια, αν είχε αξιοποιήσει τα κονδύλια που περιλαμβάνονταν στα τρία τελευταία Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης για την υλοποίηση έργων και συστημάτων πληροφορικής στο δημόσιο τομέα.
Ο υφυπουργός Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, Παντελής Τζωρτζάκης έκανε λόγο για κονδύλια 7,3 δισ. ευρώ που αφορούσαν έργα πληροφορικής στο Β' και στο Γ' ΚΠΣ αλλά και στο ΕΣΠΑ, τα οποία δεν έχουν αξιοποιηθεί όπως θα έπρεπε αλλά οι απώλειες του ελληνικού δημοσίου από τη μη υλοποίηση, την καθυστέρηση ή τη λανθασμένη χρήση των έργων εκτιμώνται ότι είναι πολλαπλάσιες.
Η φοροδιαφυγή είναι το πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα. Όπως σημειώνουν υψηλόβαθμα κυβερνητικά στελέχη, το Δημόσιο χάνει έσοδα πολύ απλά γιατί δεν έχει έλεγχο και δεν διασταυρώνει στοιχεία από διαφορετικές βάσεις δεδομένων. Κάτι που μπορούσε να γίνει εφόσον τα συστήματα μηχανοργάνωσης που έχουν εγκατασταθεί σε διάφορες υπηρεσίες πολύ απλά διασυνδέονταν μεταξύ τους. Π.χ. δεν μπορεί κάποιος να πληρώνει 20-30 χιλιάδες ευρώ σε λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος, νερού και τηλεφωνίας και την ίδια στιγμή να δηλώνει φορολογητέο εισόδημα 10 χιλιάδες ευρώ!
Σύμφωνα με πρόχειρες εκτιμήσεις, σε περίπτωση που τα έσοδα από φόρους ως ποσοστό του ΑΕΠ έφθαναν στα ίδια επίπεδα με το μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δηλαδή από το 13% που είναι περίπου σήμερα, έφθαναν στο 18%, τότε τα επιπλέον έσοδα σε βάθος 10-12 ετών θα ήταν της τάξεως των 170-180 δισ. ευρώ. Πολύ απλά, περίπου το ήμισυ του δημοσίου χρέους της Ελλάδας πριν, μάλιστα, το PSI!
Ένα άλλο παράδειγμα όπου δεν υπάρχει ουδείς έλεγχος αφορά την περιουσία του ελληνικού δημοσίου. Πολύ απλά, δεν έχει καταγραφεί, οπότε ουδείς γνωρίζει τα πάγια στοιχεία του κράτους, βάσει των οποίων θα γνωρίζαμε και ποιος είναι ο καθαρός δανεισμός της χώρας.
Θα πρέπει να επισημανθεί ότι στο παρελθόν έγιναν πολλά έργα πληροφορικής στο δημόσιο τομέα με χρήματα από τα ΚΠΣ και εγκαταστάθηκαν συστήματα, τα οποία, όμως, έμειναν αναξιοποίητα γιατί, όπως σημειώνουν πολλά στελέχη της ελληνικής αγοράς πληροφορικής, οι φορείς του Δημοσίου αδιαφόρησαν να μάθουν να τα χρησιμοποιήσουν και να τα αξιοποιήσουν.
O κ. Τζωρτζάκης δίνει μία διαφορετική διάσταση στο θέμα. «Το πρόβλημα που υπάρχει δεν είναι τεχνολογικό, αλλά επιχειρησιακό» τονίζει ο υφυπουργός Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, ο οποίος στο όχι πολύ μακρινό παρελθόν ήταν διευθύνων σύμβουλος μίας μεγάλης ελληνικής εταιρείας, όπως είναι η Forthnet και γνωρίζει ότι τα συστήματα από μόνα τους δεν αποτελούν την απάντηση στο πρόβλημα. Το κυριότερο θέμα με τα συστήματα που εγκαταστάθηκαν ήταν πως σε ελάχιστες περιπτώσεις εντάχθηκαν επιχειρησιακά στην καθημερινότητα των χρηστών, ενώ ενδεχομένως να μην υπάρχει ούτε μία περίπτωση διασύνδεσης μεταξύ των συστημάτων δύο διαφορετικών φορέων του Δημοσίου. «Μάθαμε να φτιάχνουμε πράγματα χωρίς σχέδιο και χωρίς συνεννόηση» σημειώνει ο υφυπουργός Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, ο οποίος, πάντως, δείχνει να συνεχίσει να πιστεύει ότι κάτι μπορεί να αλλάξει.
Πέραν των απωλειών σε έσοδα, η μη αξιοποίηση των κονδυλίων των ΚΠΣ για έργα πληροφορικής είχαν ως αποτέλεσμα να μην μπορεί να εξυπηρετηθεί σωστά ο πολίτης. Ο κ. Τζωρτζάκης επισημαίνει ότι στην Ελλάδα είναι διαθέσιμες μόλις το 20% των υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης που ζητά η Ευρωπαϊκή Ένωση, όταν σε χώρες όπως η Εσθονία, η οποία ξεκίνησε με καθυστέρηση σε σχέση με εμάς, το αντίστοιχο ποσοστό είναι στο 80%. Το πλέον εντυπωσιακό στην Ελλάδα είναι πως ακόμη και στις περιπτώσεις που υπάρχουν διαθέσιμες ηλεκτρονικές υπηρεσίες για τους πολίτες ή για τις επιχειρήσεις, τα ονόματα χρήσης (user names) και οι κωδικοί πρόσβασης (passwords) είναι διαφορετικά ανάλογα με την υπηρεσία. Το λογικό θα ήταν ο κάθε πολίτης ή η κάθε επιχείρηση να έχει κοινό όνομα χρήστη και κωδικό πρόσβασης και να μπορεί να συνδέεται είτε μέσω Internet είτε μέσω τηλεφώνου είτε μέσω των ΚΕΠ.
Ποιες είναι όμως οι παρεμβάσεις που έπρεπε να είχαν υλοποιηθεί και δεν προχώρησαν όσο έπρεπε. Η λίστα είναι αρκετά μεγάλη:
Στο χώρο της υγείας, θα έπρεπε να είχε προχωρήσει ο οικονομικός και διαχειριστικός εξορθολογισμός και εκσυγχρονισμός της επιχειρησιακής λειτουργίας του ΕΣΥ. Τα έργα αφορούν την εφαρμογή διπλογραφικού συστήματος στο σύνολο των μονάδων υγείας, την αναδιοργάνωση των επιχειρησιακών διαδικασιών αλλά και -το κυριότερο- στη διαλειτουργικότητα μεταξύ τομέων υγείας και κοινωνικής ασφάλισης. Ακόμη, έπρεπε να είχε προχωρήσει ο ηλεκτρονικός φάκελος υγείας, η ανάπτυξη δικτύου πληροφορικών στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγεία και φυσικά το θέμα της τηλε-ιατρικής, το οποίο θα μπορούσε να δώσει πολλές λύσεις σε μία χώρα με τόσα πολλά νησιά.
Στο χώρο της κοινωνικής ασφάλισης, θα έπρεπε να είχε προχωρήσει η ταυτοποίηση των ασφαλισμένων με τον έλεγχο, εξυγίανση και επικαιροποίηση του Εθνικού Μητρώου, η ενοποίηση των μητρώων ασφαλισμένων, ενώ, φυσικά, τα έργα για τον έλεγχο εξόδων, όπως η ηλεκτρονική συνταγογράφηση καθυστέρησαν σημαντικά. Στον ίδιο τομέα, δεν προχώρησε η πλατφόρμα ηλεκτρονικών υπηρεσιών κοινωνικής ασφάλισης, ενώ είναι προφανή τα οφέλη από το αν υπήρχε διαλειτουργικότητα δημόσιων φορέων, όπως το Ληξιαρχείο, το Δημοτολόγιο και το Taxis με τους φορείς παροχών υπηρεσιών υγείας.
Στη δημόσια διοίκηση, στα έργα που θα έπρεπε να είχαν προχωρήσει προ πολλού και έχουν καθυστερήσει, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνονται:
Το Κέντρο Δεδομένων της Δημόσιας Διοίκησης
Η ψηφιακή υπογραφή
Η ηλεκτρονική Κάρτα Πολίτη
Το Μητρώο Πολιτών
Η ενίσχυση της λειτουργίας των ανεξάρτητων αρχών με τη χρήση τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών.
Η απλοποίηση των διαδικασιών και η μείωση των διοικητικών βαρών.
Η διαλειτουργικότητα μεταξύ των πληροφοριακών συστημάτων των δημοσίων φορέων ώστε ο πολίτης να μη χρειάζεται να «κουβαλά» έγγραφα από διάφορους φορείς προκειμένου να υλοποιηθεί ένα αίτημά του.
Παροχή ηλεκτρονικών υπηρεσιών μέσω πολλαπλών καναλιών.
Στην οικονομία, παρατηρείται καθυστέρηση σε τομείς όπως η υλοποίηση υπηρεσιών μίας στάσης για την εξυπηρέτηση των επιχειρήσεων, η ενίσχυση της εξωστρέφειας, η ολοκλήρωση του Εθνικού Κτηματολογίου, η συλλογική και ομογενοποίηση προϋπολογιστικών και απολογιστικών στοιχείων της κυβέρνησης κ.ά.
Στη δικαιοσύνη, θα έπρεπε να είχε προχωρήσει η βελτιστοποίηση της ροής ποινικής και πολιτικής διαδικασίας, η δημιουργία του Εθνικού Ποινικού Μητρώου αλλά και η δημιουργία ψηφιακού περιβάλλοντος για την προώθηση της διασύνδεσης εμμίσθων - αμίσθων υποθηκοφυλακείων και κτηματολογικών γραφείων με το Εθνικό Κτηματολόγιο, και άλλους εμπλεκόμενους (συμβολαιογράφους, δικηγόρους, δικαστικούς επιμελητές, κ.ά.).
Προμήθειες
«Μαραθώνιος» για μια έγκριση...
Eνα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει το Δημόσιο είναι η τεράστια γραφειοκρατία που υπάρχει στη διαδικασία των δημοσίων προμηθειών. Ένας λόγος είναι ότι στον ετήσιο προϋπολογισμό δεν υπάρχει πρόβλεψη για συγκεκριμένες δαπάνες, αλλά αυτές ομαδοποιούνται και ο κάθε φορέας έχει ένα συγκεκριμένο ποσό στη διάθεσή του. Το αποτέλεσμα είναι μία άκρως, χρονοβόρα διαδικασία για την έγκριση μίας προμήθειας. Για παράδειγμα, ας δούμε τι γίνεται σε περίπτωση που ένας φορέας θέλει να πραγματοποιήσει μια δαπάνη, στο πλαίσιο των πιστώσεων που έχει διαθέσιμες:
Ο φορέας στέλνει την πρόβλεψη του ποσού της δαπάνης (για να προμηθευτεί ένα είδος π.χ. χαρτί) στην ΥΔΕ (Υπηρεσία Δημοσιονομικού Ελέγχου) (αποστολή με κλητήρα).
Η ΥΔΕ ελέγχει εάν το ποσό που ζητά ο φορέας, είναι μικρότερο από το όριο πληρωμών που δικαιούται για τη χρονική περίοδο.
Η ΥΔΕ απαντά ναι ή όχι στο αίτημα του Φορέα (αποστολή με κλητήρα, courier).
Σε θετική απάντηση, ο φορέας προχωρεί τις νόμιμες διαδικασίες για την πραγματοποίηση της δαπάνης.
Αποστέλλει τα δικαιολογητικά και τιμολόγια στην ΥΔΕ.
Από την ΥΔΕ, ο φάκελος πηγαίνει στο Ελεγκτικό Συνέδριο.
Το Ελεγκτικό Συνέδριο εγκρίνει τα δικαιολογητικά και απαντά στην ΥΔΕ.
Η ΥΔΕ ενημερώνει τελικά το φορέα ότι μπορεί να προχωρήσει στην πληρωμή του προμηθευτή.
Η διαδικασία αυτή μπορεί να καθυστερήσει περαιτέρω σε περίπτωση που υπάρξει κάποιο μικρό λάθος ή κάποια έλλειψη σε έγγραφα, τυπικής σημασίας. Σε κάθε περίπτωση, το διάστημα έγκρισης μπορεί να φθάσει ακόμη και τους 4 μήνες.
Ηλεκτρονική διακυβέρνηση
Τα έργα που πρέπει να γίνουν άμεσα
Σύμφωνα με την άποψη του κ. Τζωρτζάκη, «έχουμε χάσει όχι μόνο χρήμα αλλά και χρόνο». Παρ' όλα αυτά, εκτιμά ότι η κατάσταση μπορεί να αλλάξει αλλά για να γίνει αυτό εφικτό θα πρέπει να υπάρξουν κάποια κύρια οριζόντια έργα ηλεκτρονικής διακυβέρνησης που θα λειτουργήσουν ως βάση πάνω από την οποία θα τρέξουν οι υπόλοιπες εφαρμογές. Ένα παράδειγμα εφαρμογής είναι και το ηλεκτρονικό τιμολόγιο, ο μορφότυπος του οποίου τέθηκε πρόσφατα σε δημόσια διαβούλευση. Η υιοθέτηση του ηλεκτρονικού τιμολογίου θα μπορούσε να αποφέρει εξοικονόμηση της τάξεως άνω του 1 δισ. ευρώ για το Δημόσιο και τις επιχειρήσεις που συναλλάσσονται με αυτό. Τα κύρια έργα είναι επτά:
1. Η δημιουργία του Εθνικού Μητρώου
Πρέπει να υπάρξει κοινή ταυτοποίηση του πολίτη σε όλο το εύρος της δημόσιας διοίκησης, τόσο για να παύσει η διαρροή εσόδων από φοροδιαφυγή, εισφοροδιαφυγή, άδικα επιδόματα κ.λπ. όσο και για να μπορεί να εξυπηρετείται ο πολίτης από όλες τις υπηρεσίες που θα βρίσκουν την ίδια «καρτέλα» γι' αυτόν.
2. Σύστημα Ενιαίας Διαχείρισης Επιχειρησιακών Πόρων (ERP)
Σταδιακή λειτουργία και υποστήριξη όλων των φορέων της κεντρικής κυβέρνησης, από ένα ενιαίο περιβάλλον, με τυποποιημένες διαδικασίες και κανόνες διαχείρισης των δημόσιων πόρων.
3. Ενιαίο Σύστημα Διαχείρισης Προσωπικού (HRMS)
Ο στόχος είναι η αναβάθμιση του υφιστάμενου συστήματος που θα επιτρέψει μεταξύ άλλων την εφαρμογή ενιαίας και διαφανούς πολιτικής διαχείρισης του προσωπικού σε όλους τους φορείς, καθώς και υιοθέτηση αξιοκρατικών μοντέλων κρίσης και επιβράβευσης του ανθρώπινου δυναμικού.
4. Ενιαία Διαχείριση Σχέσεων Κράτους Πολιτών και Επιχειρήσεων
Η επικοινωνία της δημόσιας διοίκησης με τους πολίτες και τις επιχειρήσεις θα γίνεται κυρίως μέσα από τρία κανάλια (φυσική παρουσία στα ΚΕΠ, ενιαίο τηλεφωνικό κέντρο, διαδίκτυο). Μία υπόθεση, από όποιο κανάλι επικοινωνίας και αν ξεκινήσει θα μπορεί να συνεχίζεται, να παρακολουθείται και να ολοκληρώνεται, μέσα από οποιοδήποτε άλλο εναλλακτικό κανάλι.
5. Εθνικό Σύστημα Ηλεκτρονικών Δημοσίων Προμηθειών και Δημοπρασιών (ΕΣΗΔΠ)
Πρόκειται για ένα έργο που η υπογραφή του εκκρεμούσε 10 ολόκληρα χρόνια. Το ΕΣΗΔΠ καλείται να βελτιώσει την υφιστάμενη κατάσταση αναφορικά με τον τρόπο και τις διαδικασίες εκτέλεσης των δημοσίων προμηθειών.
6. Έργο για τη Ενιαία Διαχείριση και Παροχή Υπηρεσιών Γεωγραφικών δεδομένων
Για να επιτευχθεί η ενιαία διαχείριση των γεωγραφικών δεδομένων και η παροχή υπηρεσιών προς πολίτες, επιχειρήσεις και δημόσιους φορείς που αξιοποιούν αυτές τις πληροφορίες, έχει επιλεγεί μία πολυεπίπεδη αρχιτεκτονική που θα επιτρέπει τη χρήση ενιαίου τοπογραφικού υποβάθρου επάνω στο οποίο οι αρμόδιοι φορείς σε διαφορετικά επίπεδα θα προσθέτουν την πληροφορία αρμοδιότητάς τους.
7. Σύζευξις ΙΙ
Εξοικονόμηση 170 εκατ. ευρώ ετησίως, καλύτερη επικοινωνία μεταξύ των φορέων ολόκληρου του ευρύτερου δημοσίου τομέα αλλά και τις βάσεις προκειμένου να υπάρξουν βελτιωμένες υπηρεσίες του κράτους με τους πολίτες, ευελπιστεί ότι θα έχει η κυβέρνηση από την υλοποίηση του Σύζευξις ΙΙ, το οποίο αποτελεί το «έργο-πυρήνα» για τη συγκρότηση του Δικτύου Δημοσίου Τομέα (ΔΔΤ).
ΗΜΕΡΗΣΙΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου