ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ και ΚΟΙΝΩΝΙΑ: Τεχνολογία και... ποδήλατο άλλαξαν την κοινωνία και το σεξ (Technology and bicycles transform sex and society)

Του John Thornhill / Financial Times

Τι κοινό έχει το ποδήλατο και το ίντερνετ; 

Μία όχι και τόσο προφανής απάντηση είναι πως και τα δύο ενθαρρύνουν το σεξ μεταξύ αγνώστων.

Η εμφάνιση των νέων τεχνολογιών μπορεί συχνά να οδηγήσει σε δραματικές και σε μεγάλο βαθμό απρόβλεπτες συνέπειες για τις κοινωνίες, αναταράσσοντας παγιωμένα μοτίβα του πώς κινούμαστε και συνδέοντας ανθρώπους με αναπάντεχους τρόπους.

Στο βιβλίο του με τίτλο «The Discovery of France», ο ιστορικός Γκράχαμ Ρομπ περιγράφει το πώς η πώληση τεσσάρων εκατομμυρίων ποδηλάτων πριν τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο είχε καθηλωτικό αντίκτυπο στη γαλλική κοινωνία. Μία επίπτωση ήταν πιθανώς ότι έκανε τους Γάλλους πιο ψηλούς. Όπως γράφει ο Ρομπ, «ένα αγόρι με ποδήλατο μπορούσε να φύγει από την περιοχή του σε αναζήτηση εργασίας ή συζύγου και να επιστρέψει στην ώρα του για το δείπνο, λόγος για τον οποίο έχει αποδοθεί στο ποδήλατο η αύξηση του μέσου ύψους του γαλλικού πληθυσμού επειδή μείωσε τον αριθμό των γάμων μεταξύ συγγενών εξ’ αίματος». 

Η αγάπη των Γάλλων για το ποδήλατο, όπως φαίνεται, ενθάρρυνε ένα διαφορετικού είδους πάθος.

Το ίντερνετ ενδέχεται να έχει παρόμοιο αντίκτυπο, καθώς διευρύνει τις κοινωνικές συνδέσεις που κάνουν οι άνθρωποι. Μέχρι και ο Στίβ Τζομπς περιέγραψε κάποτε τους υπολογιστές ως ποδήλατα για το μυαλό μας, αν και η ικανότητά τους να διευκολύνουν τους ερωτικούς δεσμούς, όπως τα ποδήλατα του 19ου αιώνα, μάλλον δεν ήταν αυτό που είχε στο μυαλό του.

Ο κοινωνιολόγος Μαρκ Γκρανοβέτερ διατύπωσε μια θεωρία σχετικά με τη δύναμη των αδύναμων δεσμών. Σύμφωνα με αυτή την ιδέα, είναι πιο πιθανό να βρεις δουλειά μέσω μιας απλής γνωριμίας απ’ ότι μέσω ενός στενού φίλου, γιατί μια χαλαρή γνωριμία μπορεί να έχει πρόσβαση σε ένα ευρύτερο δίκτυο επαφών. Αυτή είναι η ελκυστικότητα του LinkedIn.

Ωστόσο, ακαδημαϊκή διατριβή  εξερευνά την ισχύ αυτών που αποκαλεί «απόντες δεσμούς» στις λεγόμενες γαμήλιες αγορές, χάρη στην άνοδο των ιστοσελίδων online dating. Παρότι πολλοί από εμάς εξακολουθούμε να παντρευόμαστε ανθρώπους που γνωρίζουμε μέσω φίλους φίλων, συναδέλφων ή γειτόνων, όλο και περισσότεροι από εμάς βάζουμε την κουλούρα με παντελώς αγνώστους που ανακαλύπτουμε για πρώτη φορά στο ίντερνετ. Το Match.com, το OKCupid, το Tinder κ.ά., είναι οι αλγοριθμικές προξενήτρες του καιρού μας.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, το ένα τρίτο των γάμων προκύπτει από online dating. Το Tinder, το οποίο ξεκίνησε το 2012, έχει περίπου 50 εκατομμύρια χρήστες και «παράγει» 12 εκατομμύρια ζευγάρια την ημέρα.

Σε έναν από τους συντάκτες της έρευνας, τον Josué Ortega που μελετά θεωρία παιγνίων, κίνησε το ενδιαφέρον ένα από αυτά τα site ενώ δίδασκε στο Πανεπιστήμιο της Κολούμπια και αναρωτήθηκε κατά πόσον οφείλεται σε αυτό η κατάρρευση του φυλετικού διαχωρισμού. 

Αν και πολλοί από τους φοιτητές του χρησιμοποιούσαν το Tinder για περιστασιακό σεξ, ταυτόχρονα εντυπωσιάστηκε από το πόσο συχνά οδηγούσε σε πιο μόνιμες σχέσεις για χρήστες μεγαλύτερης ηλικίας, όπως για παράδειγμα έναν συνάδελφο καθηγητή στα 70 του χρόνια, που γνώρισε τη δεύτερη σύζυγό του μέσω της εφαρμογής. «Η νέα τεχνολογία μας προσφέρει περισσότερες επιλογές», συνοψίζει ο κ. Ortega. «Και αυτές οι επιλογές έχουν απροσδόκητες συνέπειες στην κοινωνία».

Προκειμένου να εξερευνήσουν το πώς τέτοια δίκτυα μπορεί να λειτουργούν στη θεωρία, ο κ. Ortega και ο άλλος συντάκτης του κειμένου, ο Philipp Hergovich, δημιούργησαν ένα μαθηματικό μοντέλο διαδικτυακών συνδέσεων.

 Έφτασαν σε δύο απόλυτα συμπεράσματα:  

Aυτά τα δίκτυα θα πρέπει να οδηγούν σε αισθητά υψηλότερα ποσοστά διαφυλετικών γάμων και σε χαμηλότερο ποσοστό διαζυγίων (λόγω της μεγαλύτερης συμβατότητας των ζευγαριών).

Πώς συνάδουν αυτά τα ευρήματα με τα παρατηρήσιμα στοιχεία; 

Σε γενικές γραμμές, σύμφωνα με το Pew Research Center, μόνο το 6,3% των γάμων στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι διαφυλετικοί έναντι 9% στη Βρετανία (αν και πρέπει να θυμόμαστε ότι τέτοιοι γάμοι ήταν εκτός νόμου σε περιοχές των ΗΠΑ μέχρι το 1967). Αλλά ο αριθμός των διαφυλετικών γάμων έχει αυξηθεί κατακόρυφα στις ΗΠΑ μετά την εμφάνιση των ιστοσελίδων online dating. Οι συγγραφείς επικαλούνται, επίσης, ξεχωριστές έρευνες που δείχνουν πως οι γάμοι που ξεκινούν από το διαδίκτυο οδηγούν σε λιγότερα διαζύγια. Οι απόντες δεσμοί μπορεί πράγματι να κάνουν την καρδιά να αγαπήσει δυνατότερα.

Φυσικά, η συσχέτιση δε συνιστά αιτιότητα. Η σχετικά πρόσφατη εμφάνιση των σελίδων online dating (το Match.com ξεκίνησε το 1995), σημαίνει πως τα στοιχεία είναι περιορισμένης διάρκειας. Και τα μαθηματικά μοντέλα δυσκολεύονται να υπολογίσουν τα μπερδεμένα ανθρώπινα συναισθήματα, όπως είναι ο τυφλός έρωτας.

Όποια κι αν είναι η αιτία, οι συγγραφείς επιχειρηματολογούν πως η αύξηση των διαφυλετικών γάμων είναι καλή εξέλιξη διότι προάγει την κοινωνική ένταξη. Ωστόσο όσοι έχουν ιδιαίτερα ισχυρή αίσθηση εθνικής ταυτότητας, μπορεί να μην το βλέπουν έτσι.

Ίσως ισχύει όλο και περισσότερο πως οι κοινωνίες μας θα διχαστούν μεταξύ ομάδων που θα καθορίζονται από την κοινωνική ταυτότητα και άλλων που συνδέονται από κοινωνικές αξίες. Μας γίνονται εμμονή οι ακραίοι λευκοί ρατσιστές που παρελαύνουν στο Σάρλοτσβιλ, την ίδια ώρα που σε μεγάλο βαθμό παραβλέπουμε το πώς φαινομενικά επουσιώδεις τεχνολογίες, όπως το Tinder, αναμορφώνουν τις κοινωνίες μας με πιο ανεπαίσθητους και σημαντικούς τρόπους