ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ - ΤΟΥΡΚΙΑ: Ο πόλεμος των ΝΟΤΑΜ απομακρύνει ξανά Αθήνα και Αγκυρα

Toυ ΓΙΑΝΝΗ ΚΑΣΤΡΙΩΤΗ

Φρένο στον αρχικό «ενθουσιασμό» για την προσέγγιση με την Τουρκία βάζει η κάθε άλλο παρά θετική ανταπόκριση της Aγκυρας στις δεσμεύσεις που έχει η ίδια αναλάβει για ανάσχεση του μεταναστευτικού ρεύματος αλλά και η επανάληψη των γνωστών πρακτικών της αμφισβήτησης κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας μας στο Αιγαίο.

Στο πλαίσιο αυτό στο υπουργείο Εξωτερικών υπάρχουν πλέον σκέψεις για να μετατεθεί προς το τέλος Φεβρουαρίου -πιθανόν και αργότερα- η επίσκεψη του Αλέξη Τσίπρα στην Τουρκία για την πραγματοποίηση του Ανώτατου Συμβουλίου Κυβερνητικής Συνεργασίας, παρά την επιθυμία της τουρκικής πλευράς για επίσπευση των συναντήσεων αυτών.

Για την Αθήνα το κλίμα δεν επιτρέπει «διθυραμβικές» συναντήσεις που θα σχεδιάζουν τα επόμενα μεγαλεπήβολα βήματα στη διμερή συνεργασία, όταν την ίδια στιγμή συνεχίζεται αμείωτο το κύμα προσφύγων και μεταναστών που ξεκινούν κάθε ημέρα από τις τουρκικές ακτές και συγχρόνως εκπέμπονται αρνητικά μηνύματα με τη δέσμευση μεγάλων περιοχών στην καρδιά του Αιγαίου για διάστημα 12 μηνών.

Αντιθέτως, η τουρκική κυβέρνηση που είναι στριμωγμένη διεθνώς λόγω της σύγκρουσης με τη Ρωσία, του αδιεξόδου της πολιτικής της στη Συρία και στο Ιράκ και ευρισκόμενη σε ανοικτό πόλεμο πλέον με τους Κούρδους στη Νοτιοανατολική Τουρκία, θα ήθελε να δείξει ότι υπάρχουν γειτονικές χώρες με τις οποίες δεν έχει προβλήματα, ενώ και οι υψηλού επιπέδου επαφές με την Ελλάδα βελτιώνουν την εικόνα της στην ΕΕ.

Στην Αθήνα έχει καταγραφεί βεβαίως ο περιορισμός δραστηριότητας την τελευταία εβδομάδα της τουρκικής αεροπορίας στο Αιγαίο, αλλά εκτιμάται ότι είναι πολύ πρόωρο να μιλήσει κανείς για αλλαγή στάσης της Αγκυρας, που θα μπορούσε να διευκολύνει το κλίμα συνεννόησης μεταξύ των δύο πλευρών. Εξάλλου, η επανάληψη έστω και σε περιορισμένη κλίμακα των παραβάσεων εντός FIR Αθηνών και παραβιάσεων του Εθνικού Εναερίου Χώρου την Πέμπτη μάλλον ενισχύουν την εκτίμηση αυτή.

Την ίδια στιγμή, ούτε η προκλητικότατη στοχοποίηση της Ελλάδας από τον αντιπρόεδρο και εκπρόσωπο του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ, Ομέρ Τσελίκ, ο οποίος έφτασε στο σημείο να κατηγορήσει την Ελλάδα ότι σπρώχνει πίσω τις βάρκες των προσφύγων προς τα τουρκικά χωρικά ύδατα, με αποτέλεσμα τους πνιγμούς ακόμη και μικρών παιδιών, μπορεί να αντικατοπτρίζει μια θετική προδιάθεση από την τουρκική πλευρά.

Στο Αιγαίο όμως από την ημέρα των Χριστουγέννων και μετά, η Τουρκία έσπευσε να δημιουργήσει ένα σκηνικό από τα παλιά, με τη μονομερή δέσμευση μεγάλων περιοχών που δεν αφορούν μόνο τον διεθνή εναέριο χώρο αλλά και τμήματα του ελληνικού εναέριου χώρου στην περιοχή μεταξύ των 6 και 10 ν.μ., αμφισβητεί κυριαρχικά δικαιώματα και αρμοδιότητες της χώρας και διασπά την ενότητα του εθνικού χώρου.

Με μια σειρά ΝOTAM (αναγγελίες για δέσμευση εναέριου χώρου, Α5885/15, Α5884/15 και Α5881/15) και NAVTEX (αναγγελίες για δέσμευση θαλάσσιου χώρου, 1184/15, 1183/15, 1182/15) που εξέδωσε μεταξύ 25 και 30 Δεκεμβρίου 2015, η Τουρκία δεσμεύει τρεις μεγάλες περιοχές στο Βόρειο και στο Κεντρικό Αιγαίο για διάστημα από 1ης Ιανουαρίου μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2016.

Η πρώτη περιοχή είναι μεταξύ Πάτμου, Αμοργού, Δονούσας και της Κινάρου, η δεύτερη στην καρδιά του Αιγαίου εκτείνεται νοτίως του Αη-Στράτη μέχρι τη Σκύρο και η τρίτη καλύπτει μια μεγάλη περιοχή μεταξύ της Λήμνου της Σαμοθράκης, της Θάσου και του Αγίου Ορους.

Παρά το γεγονός ότι η Αθήνα έσπευσε με τις ΝΟΤΑΜ Α2642/15, Α2641/15 και Α2640/15 να χαρακτηρίσει τις αντίστοιχες τουρκικές άκυρες, η Αγκυρα προχώρησε μονομερώς στη δέσμευση των περιοχών. Οι ελληνικές ΝΟΤΑΜ τόνιζαν ότι για το FIR Αθηνών μόνες αρμόδιες είναι οι ελληνικές αρχές και ότι οι «άκυρες» τουρκικές ΝΟΤΑΜ περιλαμβάνουν συντεταγμένες που επικαλύπτουν περιοχές της Ελληνικής Εθνικής κυριαρχίας και επηρεάζουν τους διεθνείς αεροδιαδρόμους R19, L995, και G33 καθώς και τον τερματικό διάδρομο (ΤΜΑ) του αεροδρομίου της Λήμνου.

 

Η Τουρκία παγίως περιλαμβάνει στο πακέτο των διεκδικήσεών της την αποστρατιωτικοποίηση και της Λήμνου, επιδιώκοντας να ακυρώσει τη λειτουργία του τοπικού αεροδρομίου για στρατιωτικές, ακόμη και συμμαχικές πτήσεις και δραστηριότητες.

Ενώ είχαν υπάρξει κινήσεις για να πέσουν οι τόνοι, η Τουρκία με νέα NOTAM (Α5887/15) έσπευσε να δεσμεύσει περιοχές μεταξύ της Ρόδου και του Καστελόριζου, που σε ορισμένα σημεία επικαλύπτουν και ελληνικό εθνικό εναέριο χώρο για ασκήσεις χωρίς πραγματικά πυρά μέχρι την 29η Φεβρουαρίου 2016, ενώ με τη ΝΟΤΑΜ Β2729/15 έσπευσε να δεσμεύσει περιοχή επίσης μεταξύ της Ρόδου και του Καστελόριζου για ασκήσεις με κανονικά πυρά από 12 έως 16 Ιανουαρίου 2016.

 

Η Αθήνα αντέδρασε... 

τροποποιώντας τις αρχικές τουρκικές ΝΟΤΑΜ, με την Αγκυρα όμως να προχωρά σε μονομερείς δεσμεύσεις των περιοχών, όπως αρχικά είχε αναγγείλει. 

 Η Αθήνα επανήλθε με την ενεργοποίηση και των πεδίων βολής της Ανδρου, της Ψαθούρας, του Κρητικού και οκτώ ακόμη πεδίων βολής από το Ιόνιο μέχρι τη Χαλκιδική για διάστημα μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2016. Η «μάχη των πεδίων βολής» έρχεται έναν χρόνο μετά την προκλητική δέσμευση περιοχών από την Τουρκία που περιλάμβαναν (από λάθος υπολογισμό) και έδαφος της Λήμνου. Τότε με την καταγγελία των τουρκικών κινήσεων αλλά και με απευθείας επικοινωνία μεταξύ του Ν. Κοτζιά και του Μ. Τσαβούσογλου είχε αφαιρεθεί το επίμαχο σημείο από την τουρκική άσκηση, αλλά όμως τα τουρκικά πεδία βολής παρέμειναν ενεργοποιημένα μέχρι το τέλος του 2015. Η Τουρκία επιδιώκει να δημιουργήσει τετελεσμένα και να επιβάλει μια μορφή φιλανδοποίησης του Αιγαίου, όπου οι ελληνικές αρμοδιότητες και κυριαρχικά δικαιώματα θα είναι περιορισμένα και μεγάλες περιοχές θα είναι αποκλεισμένες για τις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις και την Πολεμική Αεροπορία.

Η αμοιβαία κατάργηση πεδίων βολής στο Αιγαίο που διεκδικεί η Τουρκία, ενώ επηρεάζει ελάχιστα το ετοιμοπόλεμο της τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας, εξουδετερώνει τη δυνατότητα άσκησης της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας και αεράμυνας όχι απλώς σε έναν διεθνή εναέριο χώρο αλλά στο Αιγαίο όπου, λόγω της ιδιομορφίας του, ο ελληνικός και ο διεθνής εναέριος χώρος είναι ουσιαστικά αλληλένδετοι και συνδεδεμένοι. 

Ολο αυτό το διάστημα με αφορμή το μεταναστευτικό ρεύμα και τα δεκάδες SOS που εκπέμπονται από τα σκάφη που μεταφέρουν μετανάστες και πρόσφυγες, η Τουρκία αμφισβητεί την αρμοδιότητα της χώρας μας για Ερευνα και Διάσωση (SAR) στην αναγνωρισμένη από τον ICAO ζώνη ευθύνης της, που συμπίπτει με τα όρια του FIR Αθηνών και διεκδικεί το δικαίωμα SAR μέχρι το μέσο του Αιγαίου.