«Δεν νομίζετε ότι θέλουν να αποτύχουμε;». Αυτό είναι το ερώτημα που
άκουσα πολλές φορές κατά τη διάρκεια μιας σύντομης επίσκεψης μου στην
Αθήνα.
Η απάντησή μου ήταν ότι δεν υπάρχουν «αυτοί» - ότι η Ελλάδα δεν
αντιμετωπίζει ένα ενιαίο μπλοκ αδιάλλακτων πιστωτών, οι οποίοι θα
προτιμούσαν να δουν την χρεοκοπία και την έξοδο της από το ευρώ, παρά να
αφήσουν μια αριστερή κυβέρνηση να πετύχει, ότι υπάρχει περισσότερη καλή
θέληση, στην άλλη πλευρά του τραπεζιού, από όση πολλοί Έλληνες
υποθέτουν.
Αλλά μπορείτε να καταλάβετε γιατί οι Έλληνες βλέπουν τα πράγματα με
αυτόν τον τρόπο.
Επέστρεψα από την επίσκεψη φοβούμενος ότι η Ελλάδα και
η Ευρώπη κινδυνεύουν να υποστούν ένα τρομερό ατύχημα, μια περιττή ρήξη
που θα απλώσει τη σκιά της στο μέλλον.
Στο τέλος του 2009, η Ελλάδα βρέθηκε αντιμέτωπη με μια κρίση που
προκλήθηκε από δύο παράγοντες: υψηλό χρέος, και αυξημένα κόστη και τιμές
που έκαναν τη χώρα μη ανταγωνιστική.
Η Ευρώπη ανταποκρίθηκε με δάνεια που εγγυήθηκαν την ρευστότητα,
αλλά μόνο υπό την προϋπόθεση ότι η Ελλάδα θα εφάρμοζε εξαιρετικά
επώδυνες πολιτικές. Αυτές περιλάμβαναν περικοπές δαπανών και αυξήσεις
φόρων οι οποίες, αν επιβάλλονταν στις Ηνωμένες Πολιτείες, αναλογικά θα
ανέρχονταν σε 3 τρισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο. Υπήρξαν, επίσης,
περικοπές μισθών σε μια κλίμακα που είναι δύσκολο να κατανοήσει κανείς,
με τους μέσους μισθούς να υπόκεινται μειώσεις έως και 25% από το
υψηλότερο επίπεδό τους.
Αυτές οι τεράστιες θυσίες υποτίθεται ότι θα παρήγαγαν ανάκαμψη.
Αντ
'αυτού, η καταστροφή της αγοραστικής δύναμης βάθυνε την ύφεση,
προκαλώντας δυστυχία επιπέδου Μεγάλης Ύφεσης και μια τεράστια
ανθρωπιστική κρίση.
Επρόκειτο για έναν εφιάλτη δίχως τέλος, όμως το πολιτικό
κατεστημένο στην Ελλάδα, αποφασισμένο να παραμείνει στην Ευρώπη και
φοβούμενο τις συνέπειες της χρεοκοπίας και της εξόδου από το ευρώ,
έμεινε στο πρόγραμμα, χρόνο με τον χρόνο. Μέχρι που οι Έλληνες έφτασαν
σε σημείο να μην αντέχουν άλλο. Καθώς οι πιστωτές απαίτησαν ακόμη
περισσότερη λιτότητα _ σε μια κλίμακα που θα μπορούσε κάλλιστα να ωθήσει
προς τα κάτω την οικονομία άλλο ένα 8% και να ανεβάσει την ανεργία στο
30% _ ο λαός ψήφισε ΣΥΡΙΖΑ, έναν πραγματικά αριστερό (σε αντίθεση με
έναν κεντροαριστερό) συνασπισμό, ο οποίος ορκίστηκε να αλλάξει την
πορεία της χώρας.
Μπορεί να αποφευχθεί μια ελληνική έξοδος από το ευρώ;
Ναι, μπορεί. Η
ειρωνεία της νίκης του ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι επήλθε ακριβώς τη στιγμή που
ένας ρεαλιστικός συμβιβασμός θα μπορούσε να είναι δυνατός.
Το βασικό σημείο είναι ότι μια έξοδος από το ευρώ θα ήταν
εξαιρετικά δαπανηρή και αποδιοργανωτική για την Ελλάδα, και θα
δημιουργούσε τεράστιους πολιτικούς και χρηματοοικονομικούς κινδύνους για
την υπόλοιπη Ευρώπη. Είναι, συνεπώς, κάτι που πρέπει να αποφευχθεί, αν
υπάρχει μια μέση αξιοπρεπής εναλλακτική λύση. Και υπάρχει ή θα πρέπει να
υπάρξει.
Στα τέλη του 2014, η Ελλάδα είχε καταφέρει να παράγει ένα μικρό
«πρωτογενές» πλεόνασμα, με τα φορολογικά έσοδα να υπερβαίνουν τις
δαπάνες, με εξαίρεση τις πληρωμές τόκων. Αυτό είναι το μόνο που οι
πιστωτές μπορούν εύλογα να απαιτήσουν. Εν τω μεταξύ, όλες αυτές οι
περικοπές των μισθών έχουν καταστήσει την Ελλάδα ανταγωνιστική στις
παγκόσμιες αγορές _ ή θα μπορούσαν να την καταστήσουν πιο ανταγωνιστική
εάν αποκατασταθεί κάποια σταθερότητα.
Το σχήμα μιας συμφωνίας είναι επομένως σαφές:
Bασικά, τερματισμός
της περαιτέρω λιτότητας, με την Ελλάδα να προβαίνει σε σημαντικές, αλλά
όχι διαρκώς αυξανόμενες, πληρωμές προς τους πιστωτές της. Μια τέτοια
συμφωνία θα έθετε τη βάση για την οικονομική ανάκαμψη, ίσως αργή στην
αρχή, αλλά τελικά θα πρόσφερε κάποια ελπίδα.
Όμως αυτή τη στιγμή η συμφωνία δεν φαίνεται να είναι κοντά. Ίσως
είναι αλήθεια, όπως λένε οι πιστωτές, ότι είναι δύσκολο να συνεννοηθούν
με την νέα ελληνική κυβέρνηση. Αλλά τι περιμένεις όταν κόμματα που δεν
έχουν καμία προηγούμενη εμπειρία στη διακυβέρνηση αναλαμβάνουν μετά από
ένα αναξιόπιστο κατεστημένο;
Πιο σημαντικό, οι πιστωτές απαιτούν
πράγματα _ μεγάλες περικοπές στις συντάξεις και στο Δημόσιο _ με τα
οποία μια νεοεκλεγείσα κυβέρνηση της αριστεράς απλώς δεν μπορεί να
συμφωνήσει, αντί να ζητούν μεταρρυθμίσεις, όπως η βελτίωση στην επιβολή
φόρων, που μπορεί. Και οι Έλληνες, όπως έγραψα, είναι έτοιμοι να δουν
αυτές τις απαιτήσεις ως μέρος μιας προσπάθειας, με στόχο είτε να πέσει η
κυβέρνησή τους ή να μετατραπεί η χώρα τους σε παράδειγμα του τι θα
συμβεί σε άλλες χώρες- οφειλέτες, αν προσπαθήσουν να αποφύγουν τη σκληρή
λιτότητα.
Αυτό που κάνει τα πράγματα χειρότερα, είναι η πολιτική αβεβαιότητα
που βλάπτει τα φορολογικά έσοδα, και η οποία πιθανώς θα προκαλέσει και
την εξάτμιση του πρωτογενούς πλεονάσματος που κερδήθηκε με σκληρές
περικοπές. Στο σημείο αυτό, η λογική λέει, πως με λίγη υπομονή, αν και
όταν επιτευχθεί μια συμφωνία, η αβεβαιότητα θα υποχωρήσει και ο
προϋπολογισμός θα βελτιωθεί. Αλλά στη διάχυτη ατμόσφαιρα δυσπιστίας, τα
αποθέματα υπομονής είναι ελάχιστα.
Δεν χρειάζεται να είναι αυτός ο δρόμος. Είναι αλήθεια, για να
αποφευχθεί μια μεγάλη κρίση απαιτείται από τους πιστωτές να
προκαταβάλουν ένα σημαντικό ποσό σε μετρητά, αν και τα μετρητά αυτά θα
ανακυκλωθούν αμέσως σε πληρωμές χρέους. Αλλά σκεφτείτε την εναλλακτική
λύση. Το τελευταίο πράγμα που χρειάζεται η Ευρώπη είναι οι τεταμένες
σχέσεις να επιφέρουν μια ακόμα καταστροφή, αυτή τη φορά τελείως άσκοπη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου