ΤΟΥΡΚΙΑ και ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ: O σουλτάνος παραβιάζει τις κόκκινες γραμμές της Αθήνας

Toυ ΝΙΚΟΥ ΜΕΛΕΤΗ

Αρνητική στροφή στο Κυπριακό και στα Ελληνοτουρκικά, ενταγμένη μάλιστα στον γενικότερο αναπροσανατολισμό της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, σηματοδότησαν τα δύο σημαντικά γεγονότα των προηγούμενων ημερών: η παράνομη «παρθενική» επίσκεψη του νέου προέδρου της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν στην κατεχόμενη Κύπρο και η συνάντησή του την Παρασκευή με τον πρωθυπουργό Α. Σαμαρά στην Ουαλία.

Ο Τούρκος ηγέτης, απελευθερωμένος από την πίεση που του δημιουργούσε η εσωτερική σύγκρουση εξουσίας, δείχνει πλέον ότι σε συνεργασία φυσικά με τον νέο πρωθυπουργό Αχμέτ Νταβούτογλου, προσανατολίζεται στην άσκηση μιας πιο αποφασιστικής και με αυτοπεποίθηση εξωτερικής πολιτικής.

Δείγματα γραφής έδωσε όλες τις προηγούμενες ημέρες ο Τ. Ερντογάν, όπου κυρίως στο Κυπριακό, τις παραμονές της εντατικοποίησης της ειρηνευτικής διαδικασίας, ουσιαστικά υπονόμευσε κάθε δυνατότητα προόδου, βάζοντας ως κόκκινη γραμμή τη «λύση στη βάση των δύο κρατών».

Ομως η μεγάλη και δυσάρεστη έκπληξη ήταν για την Αθήνα, καθώς σε μια περίοδο που επαναλαμβανόταν με ένταση το φαινόμενο των παραβιάσεων του ΕΑΧ στο Αιγαίο και στο FIR Αθηνών (ακόμη και την παραμονή της συνάντησης Σαμαρά-Ερντογάν), ο Τούρκος πρόεδρος χωρίς ιδιαίτερο λόγο εξαπέλυσε επίθεση εναντίον της Ελλάδας με αιχμές τη Θράκη, το τζαμί στην Αθήνα αλλά και το αντιρατσιστικό νομοσχέδιο. Θέματα δηλαδή που αποτελούν απροκάλυπτη παρέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις της χώρας μας και δεν μπορεί παρά να επιβαρύνουν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις επαναφέροντας ακόμη πιο έντονο το κλίμα δυσπιστίας.

Στο Κυπριακό ο Τ. Ερντογάν, ενθαρρύνοντας πλέον απροκάλυπτα το καθεστώς Ερογλου στη σκληρή και άκαμπτη γραμμή, επίσημα υποστηρίζει μια μορφή χαλαρής συνομοσπονδίας «δύο κρατών, πολιτικά ίσων». Μια λύση, βάσει της οποίας η Αγκυρα θα επεδίωκε να πετύχει τον έλεγχο (μέσω της συνομοσπονδίας) και στο ελληνοκυπριακό συνιστών κρατίδιο και να έχει λόγο στην εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων που έχουν εντοπίσει στην ΑΟΖ της Κύπρου (και ατυχώς για την Τουρκία εντοπίζονται στο νότιο τμήμα του νησιού).

Με την επιλογή αυτή όμως η Τουρκία του κ. Ερντογάν δεν αφήνει κανένα περιθώριο για πρόοδο στις συνομιλίες, καθώς μια τέτοια λύση κινείται εκτός των παραμέτρων των αποφάσεων του ΣΑ του ΟΗΕ, είναι σε πλήρη αντίθεση με βασικές αρχές του ευρωπαϊκού κεκτημένου και τελικά θα υποχρέωνε τους Ελληνοκυπρίους να πληρώσουν οι ίδιοι για δεύτερη φορά το κόστος της εισβολής και κατοχής, έναντι μιας ακραία συνομοσπονδιακής λύσης. Η διχοτόμηση πια δεν αποτελεί επιθυμητή επιλογή για την Τουρκία, καθώς το φυσικό αέριο θα έμενε στην Κυπριακή Δημοκρατία, ενώ η ίδια η Αγκυρα θα αναλάμβανε το βάρος της οικονομικής και πολιτικής στήριξης ενός «τουρκοκυπριακού κράτους».

Οι θέσεις αυτές στις οποίες επέμεινε ο κ. Ερντογάν και στη συνάντησή του με τον Α. Σαμαρά, υποχρέωσαν τον πρωθυπουργό να προβεί στη διαπίστωση ότι «υπάρχει πραγματικό πρόβλημα» στο Κυπριακό, καθώς δείχνουν να είναι αγεφύρωτες οι διαφορές που υπάρχουν.

 
Ομως τα πράγματα περιπλέκονται, καθώς η κυπριακή κυβέρνηση δεν είναι διατεθειμένη να περιμένει επ' αόριστον τον Ντ. Ερογλου και έτσι σύντομα αναμένεται να δρομολογηθεί και η υλοποίηση νέων ενεργειακών σχεδίων. Ηδη έχουν υπάρξει οι πρώτες επαφές για πώληση φυσικού αερίου στην Αίγυπτο, ενώ την περασμένη Τρίτη εκδόθηκε NAVTEX για τη δέσμευση περιοχών για τη διενέργεια ερευνών στα Οικόπεδα 2, 3 και 9 που έχουν παραχωρηθεί στην κοινοπραξία της ιταλικής ΕΝΙ και της κορεατικής KOGAS.

Η Αθήνα, όμως, δεν μπόρεσε παρά να καταγράψει με ιδιαίτερη ανησυχία την επίθεση που εξαπέλυσε ο κ. Ερντογάν εναντίον της Ελλάδας.

Βαθιά θρησκευόμενος ο ίδιος, έχει αναβαθμίσει το θέμα των ψευδομουφτήδων και του διορισμού των ιεροδιδασκάλων στη Θράκη σε μείζον θέμα των σχέσεων με την Ελλάδα, ενώ με πραγματική εμμονή επιδιώκει να είναι αυτός που θα... εγκαινιάσει τα οθωμανικά τζαμιά στην Αθήνα αφού προηγουμένως οι αρμόδιες τουρκικές υπηρεσίες τα ανακατασκευάσουν.

Ο Τούρκος πρόεδρος, όμως, φαίνεται ότι ζήτησε τη συνάντηση με τον Α. Σαμαρά για να εκφράσει την εντονότατη ενόχληση της χώρας του για το αντιρατσιστικό και τα όσα προβλέπει για την ποινικοποίηση των αρνητών των γενοκτονιών που έχει αναγνωρίσει η ελληνική Βουλή.

Ο πρωθυπουργός απέρριψε αυτές τις ενστάσεις, αλλά το πρόβλημα παραμένει και θα είναι «ζωντανό» στις διμερείς σχέσεις, καθώς κάθε Τούρκος αξιωματούχος που θα βρίσκεται στην Ελλάδα και (π.χ. σε συνέντευξη Τύπου) αρνηθεί τη γενοκτονία των Αρμενίων ή των Ποντίων, θα κινδυνεύει να προσαχθεί ενώπιον της Δικαιοσύνης

Το Κυπριακό και οι ελληνοτουρκικές σχέσεις μπαίνουν πλέον σε μια νέα εποχή. Η οποία δεν είναι δεδομένο ότι θα είναι καλύτερη από εκείνη του Ετσεβίτ και του στρατιωτικού κεμαλικού κατεστημένου. Σίγουρα δεν θα είναι λιγότερο επικίνδυνη για την Ελλάδα και την Κύπρο.

Ευρωτουρκικα

Οσον αφορά τις ευρωτουρκικές σχέσεις, με τον σχηματισμό της νέας τουρκικής κυβέρνησης σε επίπεδο εντυπώσεων, θεωρήθηκε ότι υπάρχει ένα καλύτερο κλίμα, καθώς υπουργός Εξωτερικών ανέλαβε ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου, που υπηρέτησε και ως πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης, και υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων ο πρέσβης Βολκάν Μποζκίρ που για σειρά ετών υπηρέτησε ως Μόνιμος Αντιπρόσωπος της χώρας του στις Βρυξέλλες.

Ομως, ακόμη και αυτός ο φιλοευρωπαϊστής Τούρκος διπλωμάτης δεν μπορεί να ξεφύγει από τα στερεότυπα της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής. Σε συνέντευξή του την Πέμπτη ο κ. Μποζκίρ εξέφρασε την εκτίμηση ότι χώρες όπως η Γερμανία κρύβονται πίσω από το Κυπριακό για να εμποδίσουν την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας, ότι υπάρχουν 5.000 άτομα που κερδίζουν από το ανεπίλυτο του Κυπριακού και δήλωσε τελικά ότι η Τουρκία δεν πρόκειται να κάνει κινήσεις στο θέμα των λιμανιών ή στην επιστροφή της Αμμοχώστου, με την προσδοκία του ανοίγματος ενός κεφαλαίου των ενταξιακών διαπραγματεύσεων