Ποιο είναι το πιο φλέγον θέμα της εποχής μας; Εμείς θεωρούμε πως κυρίαρχο ζήτημα θα αναδεικνυόταν η αστικοποίηση των ανθρώπων.
Σήμερα, παραπάνω από το 50% του συνολικού παγκόσμιου πληθυσμού διαμένει σε μεγάλες πόλεις, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό το 1800 ήταν μόλις 3%. Μέχρι το 2025 η Κίνα αναμένεται να έχει 15 «μεγαλουπόλεις» τουλάχιστον 25 εκατομμυρίων κατοίκων η καθεμία.
Εχουν δίκιο οι κοινωνιολόγοι να ανησυχούν για την μοναχικότητα της ανθρώπινης ζωής ;
Είναι αλήθεια πως μια μεγάλη πόλη δεν παρέχει την πλούσια αίσθηση της κοινότητας που χαρακτηρίζει μικρότερες πόλεις και χωριά. Ωστόσο και στις μεγάλες πόλεις μπορεί να αναπτυχθεί μια αίσθηση κοινότητας, λίγο διαφορετική καθώς οι άνθρωποι, περήφανοι για τις πόλεις διαμονής τους, προσπαθούν να διαμορφώσουν την δική τους ξεχωριστή κουλτούρα. Η περηφάνια που νιώθει κάποιος για τη πόλη του έχει μακρά ιστορία. Στην αρχαία Αθήνα οι Αθηναίοι ταυτίζονταν με την πόλη τους, ενώ οι Σπαρτιάτες ήταν περήφανοι για την στρατιωτική πειθαρχία και την δύναμη της Σπάρτης.
Σήμερα ακούγεται παράξενο αν ισχυριστεί κανείς πως μια μοντέρνα πόλη διαθέτει μια συγκεκριμένη προσωπικότητα που χαρακτηρίζει την συλλογική ζωή των κατοίκων της.
Όμως υπάρχουν διαφορές ανάμεσα σε πόλεις, λόγου χάρη το Πεκίνο και την Ιερουσαλήμ, ώστε να μπορούμε να μιλάμε για τον «χαρακτήρα μιας πόλης». Αμφότερες έχουν δομηθεί με βάση ένα κέντρο που γύρω του αναπτύσσονται οικιστικά σε ομόκεντρους κύκλους. Το κέντρο της Ιερουσαλήμ εκφράζει μια πνευματικότητα, το κέντρο του Πεκίνου μία πολιτική εξουσία.
Και το ήθος, η προσωπικότητα μιας πόλης τη διαμορφώνει περισσότερο από τους ίδιους της τους ηγέτες. Γι' αυτό και στο Πεκίνο συγκεντρώνονται όλοι οι πολιτικοί επικριτές του καθεστώτος, ενώ στην Ιερουσαλήμ οι κοινωνιολόγοι μιλάνε για την θρησκεία που ενώνει ή χωρίζει τους ανθρώπους.
Ή σκεφτείτε την πόλη του Μόντρεαλ στον Καναδά, όπου αγγλόφωνοι και γαλλόφωνοι συνυπάρχουν, χωρίς ωστόσο να εκλείπουν τα γνωστά γλωσσικά ζητήματα. Κι αυτό το στοιχείο διαμορφώνει την προσωπικότητα των κατοίκων του Μόντρεαλ.
Το Χονγκ Κονγκ είναι επίσης μια ειδική περίπτωση, γιατί ο καπιταλιστικός τρόπος ζωής είναι τόσο κυρίαρχος στις ζωές των κατοίκων ώστε υπάρχει μέχρι και στο τοπικό Σύνταγμα. Αλλά ο καπιταλισμός του Χονγκ Κονγκ δεν είναι στηριγμένος μόνο στο κυνήγι των υλικών απολαύσεων, στηρίζεται επίσης στην σκέψη του Κομφούκιου ότι «η φροντίδα του διπλανού μας είναι σημαντικότερη από το προσωπικό μας συμφέρον», κάτι που εξηγεί για ποιο λογο η πόλη έχει το μεγαλύτερο ποσοστό δωρεών και φιλανθρωπιών σε όλη την Ανατολική Ασία.
Το Παρίσι, από την άλλη πλευρά, έχει ένα ρομαντικό χαρακτήρα, αν και οι Παριζιάνοι απορρίπτουν την καθιερωμένη άποψη του Χόλιγουντ για το «αίσιον τέλος», το «happy end» στις ερωτικές ιστορίες. Η ιδέα ενός ερωτικού ρομάντζου έρχεται στο μυαλό τους αντιμέτωπη με τις παγιωμένες αξίες της μικροαστικής ζωής.
Στην πραγματικότητα, πολλές πόλεις εχουν ξεχωριστές ταυτότητες για τις οποίες είναι περήφανοι οι ίδιοι τους οι κάτοικοι. Η «αστική περηφάνια» ή «αστικότητα» είναι ένα κυρίαρχο χαρακτηριστικό στις ταυτότητες μας σήμερα, ειδικά όταν οι πόλεις αυτές προσπαθούν να αντισταθούν από τις παγκόσμιες τάσεις ομογενοποίησής τους. Πλέον, η διαφορετικότητα και η μοναδικότητα μιας πόλης είναι σημάδι υγείας.
Οι κινεζικές πόλεις εχουν αρχίσει εδώ και καιρό μια εκστρατεία για να βρουν η κάθε μια την μοναδικότητα της και να καταπολεμηθεί η ομογενοποίηση. Η πόλη Χαρμπίν της βορειοδυτικής Κίνας, για παράδειγμα, είναι περήφανη για το πόσο ανοικτή κι ανεκτική είναι σε ξένους και μετανάστες, ενώ το Τελ Αβίβ επαίρεται για το προοδευτικό του ρόλο ως το παγκόσμιο κέντρο της γκέι κοινότητας.
Εξάλλου η αστική περηφάνια μπορεί να εμποδίσει κρούσματα ακραίου εθνικισμού. Οσο οι άνθρωποι νιώθουν περήφανοι και «ένα» με την πόλη τους, θα παραμείνουν μακριά από πατριωτικές κι εθνικιστικές λογικές, ενώ όσοι διαθέτουν μια ισχυρή αίσθηση «αστικότητας» μπορούν να πάρουν καλύτερες αποφάσεις που δεν θα στηρίζονται τόσο πάνω στο «εθνικό συμφέρον».
Πόλεις με ισχυρή προσωπικότητα ενδέχεται να επιτύχουν πολιτικούς στόχους που είναι δύσκολο να επιτευχθούν σε εθνικό επίπεδο. Ενώ η Κίνα, οι ΗΠΑ και ο Καναδάς μπορεί να καθυστερήσουν να πάρουν κρίσιμες αποφάσεις πάνω σε θέματα κλιματικής αλλαγής, πόλεις όπως η Χανγκζου στη Κίνα, το Πόρτλαντ στις ΗΠΑ και το Βανκούβερ στο Καναδά είναι ήδη περήφανες για τον «πράσινο χαρακτήρα» τους, προχωρώντας πέραν των εθνικών αναγκών σε θέματα περιβαλλοντικής προστασίας.
Η αστικοποίηση έχει κατηγορηθεί για μια ποικιλία σύγχρονων κοινωνικών παθογενειών, από την εγκληματικότητα μέχρι την αποξένωση. Ωστόσο, οι πόλεις που διαμένουμε μπορούν να μας διαποτίσουν με ένα αίσθημα ταυτότητας που θα βοηθήσουν να την ανθρωπότητα να αντιμετωπίσει επιτυχημένα τις πιο δύσκολες προκλήσεις του 21ου αιώνα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου