Της ΤΑΣΟΥΛΑΣ ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗ
Η ακλόνητη πίστη ότι «όλοι οι κύκνοι είναι λευκοί» διαψεύστηκε το 1697 όταν Ολλανδός εξερευνητής ανακάλυψε στην Αυστραλία μαύρους κύκνους, και μία από τις πλέον διαδεδομένες βεβαιότητες κατέρρευσε.
Η ακλόνητη πίστη ότι «όλοι οι κύκνοι είναι λευκοί» διαψεύστηκε το 1697 όταν Ολλανδός εξερευνητής ανακάλυψε στην Αυστραλία μαύρους κύκνους, και μία από τις πλέον διαδεδομένες βεβαιότητες κατέρρευσε.
Μαύρο κύκνο (ή λευκό κόρακα) χαρακτήριζαν οι αρχαίοι το ανήκουστο.
Σήμερα «μαύρος κύκνος» ονομάζεται κάθε παντελώς απροσδόκητο συμβάν με τεράστιες κοινωνικο-οικονομικές επιπτώσεις.
Ο κορωνοϊός δεν είναι «μαύρος κύκνος», διαβεβαίωσε ο επινοητής του όρου, στοχαστής Νασίμ Νίκολας Ταλέμπ, στο πρώτο επεισόδιο της σειράς Microsoft Synthesis, που παρουσίασε ο Παύλος Τσίμας. Είναι μάλλον «λευκός κύκνος», κάτι απολύτως προβλέψιμο, λέει. Επιστήμονες, εμπειρογνώμονες, αναλυτές (ο ίδιος ο Ταλέμπ, ο Μπιλ Γκέιτς, o Αντονι Φάουτσι, η Λόρι Γκάρετ κ.ά.) είχαν προειδοποιήσει για τη σοβαρή πιθανότητα εμφάνισης του πλέον κοινού από τα ανθρώπινα δεινά, ενώ ο ΠΟΥ είχε καλέσει τις κυβερνήσεις να προετοιμαστούν ακριβώς για μια πανδημία που θα προκαλούσε επιπλέον χάος στην παγκόσμια οικονομία.
Από το 2007 που ο Ταλέμπ συνέγραψε το βιβλίο «Ο Μαύρος Κύκνος», ο όρος έγινε μόδα στα χρηματοοικονομικά και κατέληξε μια στερεότυπη έκφραση για όλα τα αιφνίδια κακά. Οσοι τη χρησιμοποιούν, συχνά κατηγορούνται ότι επιχειρούν να κρύψουν πίσω από τον παράγοντα τύχη την ανικανότητά τους να προβλέψουν και να διαχειριστούν κρίσεις ή την απροθυμία τους να δαπανήσουν χρήματα σε συστήματα που θα προετοίμαζαν τις κοινωνίες για ξαφνικές συμφορές.
Ο Ταλέμπ σημειώνει ότι η συζήτηση γύρω από τα χρώματα των κύκνων και άλλων όντων του ζωικού βασιλείου (η Μισέλ Γουάκερ βάφτισε «γκρίζο ρινόκερο» τον προφανή κίνδυνο που υποτιμάται –κρίση του 2008– και ο Ταλέμπ «γκρίζο κύκνο» τον μερικώς προβλέψιμο κίνδυνο – σεισμό) απομακρύνει από την ουσία.
Από το 2007 που ο Ταλέμπ συνέγραψε το βιβλίο «Ο Μαύρος Κύκνος», ο όρος έγινε μόδα στα χρηματοοικονομικά και κατέληξε μια στερεότυπη έκφραση για όλα τα αιφνίδια κακά. Οσοι τη χρησιμοποιούν, συχνά κατηγορούνται ότι επιχειρούν να κρύψουν πίσω από τον παράγοντα τύχη την ανικανότητά τους να προβλέψουν και να διαχειριστούν κρίσεις ή την απροθυμία τους να δαπανήσουν χρήματα σε συστήματα που θα προετοίμαζαν τις κοινωνίες για ξαφνικές συμφορές.
Ο Ταλέμπ σημειώνει ότι η συζήτηση γύρω από τα χρώματα των κύκνων και άλλων όντων του ζωικού βασιλείου (η Μισέλ Γουάκερ βάφτισε «γκρίζο ρινόκερο» τον προφανή κίνδυνο που υποτιμάται –κρίση του 2008– και ο Ταλέμπ «γκρίζο κύκνο» τον μερικώς προβλέψιμο κίνδυνο – σεισμό) απομακρύνει από την ουσία.
Για τον ελληνορθόδοξο, κατά πολλούς εριστικό και αλαζόνα, Νεοϋορκέζο από τον Λίβανο, δεν έχει τόση σημασία ο αριθμός των προβλέψεων όσο η πρόληψη, που μετατρέπει το απρόοπτο κακό σε αναμενόμενο. Δηλαδή, τίποτα το καινούργιο.
«Η πρόληψη είναι καλύτερη από τη θεραπεία» (Ιπποκράτης, Ερασμος),
«Πρόσεχε το μέλλον» (Περίανδρος),
«Διά τον φόβον των Ιουδαίων» (Ιωάννης),
«Το να φοβάσαι το χειρότερο, γιατρεύει το χειρότερο» (Σαίξπηρ),
«Του άγιου άναβε ένα κερί και του διαβόλου δέκα»…
Ομως ο «μαύρος κύκνος»...
–για τον Πόπερ ό,τι διαψεύδει το πανθομολογούμενο–, είναι η πλέον φαντασμαγορική από τις απεικονίσεις του απρόβλεπτου δυναμίτη και του ισχυρού καταλύτη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου