Ο Ζορμπάς είναι σταθερή αξία του ελληνισμού.
Οχι μόνον επειδή έδωσε το όνομά του σε ταβέρνες ανά την οικουμένη, όχι
μόνον επειδή σε αυτόν χρωστάμε τη διασημότερη χορογραφία του
ζεϊμπέκικου, όχι μόνον επειδή εμπλούτισε τη γλώσσα μας με τη λέξη
«ζορμπαλίκι», όχι μόνον για την «έξω καρδιά» του που έκανε ακόμη και τον
Καζαντζάκη να ντραπεί, όχι μόνον επειδή προγραμμάτισε την τουριστική
πολιτική της χώρας για μερικές δεκαετίες. Γίνεται ακόμη σταθερότερη αξία
όταν σκέφτομαι τα δύο επεισόδια που σημαδεύουν την «επιχειρηματική» του
συνεργασία με τον Καζαντζάκη.
Στο πρώτο παίρνει χρήματα για να πάει
στην πόλη και να αγοράσει υλικά και εργαλεία για την κατασκευή του
μεταλλείου. Επιστρέφει όχι μόνον χωρίς τα υλικά και τα εργαλεία αλλά και
χωρίς χρήματα. Τα έχει ξοδέψει όλα με τη μαντάμ Ορτάνς, διότι είναι
αμαρτία να αφήσεις μια γυναίκα όταν εκείνη σε θέλει.
Το δεύτερο
ακολουθεί την καταστροφή της κατασκευής την οποία ο ίδιος έχει
επιμεληθεί. Οταν το πρώτο φορτίο κατεβαίνει από τον λόφο προς την
παραλία, διαλύεται το σύμπαν. Σύρματα, τροχαλίες, δοκάρια πέφτουν το ένα
μετά το άλλο και ο Ζορμπάς το ρίχνει στον χορό. Τα χρήματα είναι για να
ξοδεύονται, τα δε μεταλλεία δεν αξίζουν τίποτε αν τα βάλεις στην ίδια
ζυγαριά με την καρδιά. Πτωχεύσαμε, αλλά έχουμε καρδιά.
Μυθιστορηματικός ήρωας πρώτης γραμμής. Δεν ξέρω αν ανταποκρίνεται
στις προδιαγραφές ενός εθνικού προτύπου. Διότι υποθέτω ότι η κομψοτάτη
κυρία Μπαζιάνα κάτι τέτοιο είχε στο μυαλό της όταν απέθεσε τη σεμνή
κόκκινη ανθοδέσμη στον τάφο του πραγματικού Ζορμπά και στάθηκε σεβαστικά
μπροστά του – αν μη τι άλλο, σε αντίθεση με τον σύζυγό της, εκείνη
ξέρει να ελέγχει τις κινήσεις της και να στέκεται.
Το «σύμβολο του
ελληνισμού» είναι θαμμένο στο νεκροταφείο των Σκοπίων. Ποια καλύτερη
απόδειξη της εγγύτητας των δύο λαών, την οποία την ίδια ώρα διαφήμιζε ο
σύζυγός της με τον κύριο Ζάεφ μπροστά σε επιχειρηματίες. Σε κάθε τρεις
λέξεις η μία ήταν η λέξη «συνεργασία». Την επαναλάμβαναν τόσο συχνά σαν
να ήθελαν να πεισθούν και οι ίδιοι για το εγχείρημα.
Εύχομαι μόνον ο Ζορμπάς και η επιχείρησή του με τον Καζαντζάκη να μη
θεωρηθούν ως πρότυπα για την οικονομική συνεργασία της Ελλάδας με τη
Βόρεια Μακεδονία.
Θα μου πείτε, εδώ μιλάμε για πραγματικότητα. Δεν
μιλάμε για μυθιστορήματα.
Αυτόν όμως τον κίνδυνο θα ήθελα να επισημάνω. Η
υπερκατανάλωση συμβόλων με την οποία προπαγανδίσθηκε η συμφωνία με τη
Βόρεια Μακεδονία μπορεί να προκαλέσει σύγχυση και να θυμίζει όλο και
περισσότερο μυθιστόρημα. Ειδικά όταν...
έχεις έναν πρωθυπουργό που
συμπεριφέρεται σαν να κουβαλάει έναν Ζορμπά μες στην ψυχή του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου