Του ΜΙΧΑΛΗ ΤΣΙΝΤΣΙΝΗ
Τα σχολεία εκτρέφουν παπαγάλους. Τα πανεπιστήμια εκκολάπτουν
μπάχαλα. Πώς λοιπόν γίνεται τα προϊόντα αυτού του χρεοκοπημένου
εκπαιδευτικού συστήματος να διαπρέπουν εκτός συνόρων;
Η αυτονόητη απάντηση σε αυτό το μπανάλ ερώτημα εστιάζει στο προσωπικό
χάρισμα· στο έμφυτο ταλέντο, που νικάει τις αντιξοότητες.
Δεν είναι
όμως αυτή η απάντηση που δίνει ο Κωστής Δασκαλάκης. Ο 37χρονος καθηγητής
του ΜΙΤ, ο οποίος ξεκίνησε από το Μετσόβιο για να φτάσει,
στην κατάκτηση του βραβείου Nevanlinna, κάθε φορά που ερωτάται «τι έμαθε
στην Ελλάδα», απαντά αλληγορικά: «Street fighting». Εμαθε να επιβιώνει
παίζοντας ξύλο στον δρόμο.
Η απάντηση υποδηλώνει ότι ο Δασκαλάκης δεν ξεπέρασε απλώς τις
αντιξοότητες. Τις αφομοίωσε ως μέρος της εκπαίδευσής του.
Είναι η θεωρία
της ωφέλιμης ζούγκλας. Από την ελληνική ζούγκλα αποφοιτάς όχι μόνο
σκληραγωγημένος, αλλά και προικισμένος με ένα είδος ψυχοδιανοητικής
εκλέπτυνσης: Ζώντας στην Ελλάδα δεν μπορείς να επαναπαυτείς σε καμία
ρουτίνα, σε καμία κανονικότητα. Πρέπει να είσαι διαρκώς επινοητικός
«εκτός πλαισίου». Πρέπει να έχεις εμπνεύσεις. Με τον κίνδυνο της
υπερβολής, θα έλεγε κανείς ότι το παιδευτικό παίδεμα της ελληνικής
ζούγκλας εναρμονίζεται με το επιστημονικό αντικείμενο του Δασκαλάκη:
Προτού αναθεωρήσει τη θεωρία των παιγνίων, είχε ενστικτωδώς καλλιεργήσει
μια προσωπική στρατηγική επιβίωσης σε ένα «οικοσύστημα» όπου οι παίκτες
είναι κάθε άλλο παρά προβλέψιμοι. Οπου –για να το πούμε στη γλώσσα του–
δρουν «χωρίς υπολογιστικό φραγμό».
Η γείωση στην όντως ζωή ξεχωρίζει τον λόγο του Δασκαλάκη από το
αυτιστικό ιδίωμα άλλων συναδέλφων του. Αυτό είναι το στοιχείο που
ξεχωρίζει και τον ανθρωπιστή επιστήμονα από τον αρνησίκοσμο σχολαστικό.
«Θέλω να χρησιμοποιήσω τα μαθηματικά για να καταλάβω τους ανθρώπους»,
λέει και θα δυσκολευόσουν να πιστέψεις την ιδεαλιστική διακήρυξη, αν δεν
την έβλεπες ενσαρκωμένη ως χαμογελαστή επιστήμη, στεφανωμένη από έναν
μαύρο θύσανο εφηβικής αμεριμνησίας.
Τους Ελληνες που «κάνουν καριέρα στο εξωτερικό» –τον Λάνθιμο, ας
πούμε, ή τον Αντετοκούνμπο– τους διεκδικούμε. Προσπαθούμε εμείς να τους
επανεντάξουμε στα εθνικά συμφραζόμενα. Δεν ισχύει τον ίδιο για τον
μαθηματικό που μαθαίνει μπαγλαμά για να διατηρήσει τον λώρο με την
πατρίδα. Γιατί; Σε τι του είναι χρήσιμη αυτή η σχέση;
«Συνήθως έχω καλές
ιδέες όταν...
έχω τζετ λαγκ», λέει ο Δασκαλάκης.
Το να ζεις στον
«δυτικότερο» κόσμο και να ποτίζεις τη συνείδηση της ελληνικότητάς σου
είναι ακριβώς αυτό: Να συντηρείς ένα μόνιμο και γόνιμο τζετ λαγκ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου