ΛΑΘΡΟΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ - ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ - ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ: To ελληνόφωνο συριζόπληκτο ξέφραγο αμπέλι εγκλωβισμένο στο λαθρομεταναστευτικό

Του ΑΛΕΞΗ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ

Με την πλάτη στον τοίχο κινδυνεύει να βρεθεί η Ελλάδα το 2016, με αιχμή το Προσφυγικό. 

Από τη μία οι επικρίσεις των Ευρωπαίων για τις καθυστερήσεις στην οργάνωση και λειτουργία των hotspots. 

Από την άλλη το πρόγραμμα των μετεγκαταστάσεων των προσφύγων σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες που δεν λειτουργεί, αλλά και ευαίσθητα ζητήματα που αγγίζουν τον πυρήνα κυριαρχικών δικαιωμάτων, όπως το καθεστώς στο Αιγαίο, που ενδέχεται να ανοίξουν υπό την πίεση της πρότασης για τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής/Ακτοφυλακής.

Αναγνωρίζοντας το εκρηκτικό μείγμα που διαμορφώνεται στο εσωτερικό της χώρας, ο Αλέξης Τσίπρας, σύμφωνα με πληροφορίες, εξέφρασε το βράδυ της Πέμπτης στους ευρωπαίους ηγέτες τον προβληματισμό του για τις αντιδράσεις και την ανησυχία της κοινής γνώμης τόσο για το ότι η μετεγκατάσταση δεν προχωρά και οι πρόσφυγες μένουν στα νησιά, όσο και για την αύξηση των μεταναστών από χώρες που δεν βρίσκονται σε πόλεμο (Μαρόκο, Ιράν, Πακιστάν) και λόγω του κλεισίματος των συνόρων από την ΠΓΔΜ επίσης μένουν εγκλωβισμένοι στην Ελλάδα, ενώ θα μπορούσαν να επαναπροωθηθούν στην Τουρκία.

Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, ο έλληνας πρωθυπουργός παραδέχθηκε ότι η Ελλάδα έχει καθυστερήσει στην υλοποίηση των όσων δεσμεύθηκε στη Σύνοδο των ηγετών του Βαλκανικού Διαδρόμου στα τέλη Οκτωβρίου. Στην ίδια γραμμή με τον ιταλό ομόλογό του Ματέο Ρέντσι υποστήριξε ότι «έχουμε πολλά να κάνουμε ακόμη, όμως, σε μεγάλο βαθμό ανταποκριθήκαμε στις προσδοκίες». Και επέρριψε ευθύνες στην Τουρκία για το γεγονός ότι δεν έχει μειώσει τις προσφυγικές ροές, παρότι η σχετική συμφωνία με την ΕΕ έγινε πριν από τρεις εβδομάδες.

Το πρόβλημα είναι ότι το κλίμα που επικρατεί το τελευταίο διάστημα στις Βρυξέλλες είναι βαρύ για την Ελλάδα.

Η κυρίαρχη άποψη, η οποία ενισχύθηκε από το τρομοκλίμα που διαμόρφωσαν οι τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι, είναι ότι η Ελλάδα άργησε πολύ να οργανώσει τα hotspots και να ζητήσει τη βοήθεια της Frontex, τόσο στο Αιγαίο, όσο και στα σύνορα με τα Σκόπια. Η Κομισιόν πιέζει ήδη από τις αρχές του περασμένου καλοκαιριού τη χώρα μας να δεχθεί την παρουσία διεθνών συνοριοφυλάκων στα σύνορα με την ΠΓΔΜ, αλλά η Αθήνα αρνείτο. Και ο λόγος, παρότι δεν λέγεται δημοσίως, είναι γιατί η κυβέρνηση φοβόταν αυτό ακριβώς που συμβαίνει σήμερα: ότι κάνοντας τον διαχωρισμό ανάμεσα σε όσους δικαιούνται άσυλο και σε όσους πρέπει να επαναπροωθηθούν στις χώρες προέλευσής τους, οι υπάλληλοι της Frontex, θα άφηναν τους δεύτερους να λιμνάζουν στην Ελλάδα, όπως συμβαίνει αυτές τις μέρες. Ο σκοπιανός υπουργός Εξωτερικών Νίκολα Ποπόσκι, εξάλλου, υπερασπίστηκε και δημοσίως από την Αθήνα το σκεπτικό αυτό που κρύβεται πίσω από τον φράχτη στα ελληνοσκοπιανά σύνορα. Όπως είπε,  «αν έχει πρόβλημα η Ελλάδα των 10 εκατομμυρίων, σκεφτείτε τι θα γίνει στα Σκόπια των 2 εκατομμυρίων αν αρχίσουν να δέχονται και ανθρώπους που δεν δικαιούνται ασύλου…»

Ο δεύτερος ψόγος των Ευρωπαίων έχει να κάνει με την ελλιπή φύλαξη των συνόρων, καθώς θεωρούν ότι η Ελλάδα δεν καταγράφει συστηματικά τους πρόσφυγες που αφήνουν τα ελληνικά σύνορα με προορισμό τη βόρεια και κεντρική Ευρώπη. Η απειλή για προσωρινή αποβολή της Ελλάδας από τη Ζώνη Σένγκεν είχε ως στόχο να λειτουργήσει ως μέσο πίεσης προκειμένου η Ελλάδα να ζητήσει τη βοήθειά της. Όπως έλεγε διπλωμάτης ευρωπαϊκής χώρας στην Αθήνα, «έγινε περίπου όπως με το Grexit: Η Ελλάδα αναγκάστηκε να κάνει σε μια νύχτα όσα δεν έκανε επί μήνες». Όπως και έγινε. Μέσα σε μια μέρα η κυβέρνηση δέχθηκε παρουσία υπαλλήλων της Frontex στα σύνορα με τα Σκόπια και ζήτησε συνδρομή της ομάδας ταχείας επέμβασης της υπηρεσίας στο Αιγαίο.  Επί της ουσίας, η  φιλόδοξη πρόταση Γιούνκερ για τη δημιουργία Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής στόχο έχει να διαφυλάξει το κεκτημένο της Σένγκεν, υποχρεώνοντας κυρίως την Ελλάδα να δεχθεί διεθνή συνεργασία για τη φύλαξη των συνόρων της.

Ο εφιάλτης της παραμονής επ’ αόριστον

Η τάση να μετατραπεί το προσφυγικό σε πρόβλημα ελληνικό, ή, τουλάχιστον, σε θέμα αναποτελεσματικής φύλαξης των συνόρων της Ε.Ε., είναι διάχυτη στην Ένωση. Και αυτό διότι η Ευρώπη κρύβεται πίσω από το πραγματικό πρόβλημα που είναι η αναποτελεσματικότητά της να επιβάλει την κατανομή προσφύγων σε όλες τις χώρες. Και κυρίως, η αδυναμία του Βερολίνου να επιβάλει τις ευρωπαϊκές αποφάσεις στις χώρες που αντιδρούν και κυρίως στις ανατολικοευρωπαϊκές, εφόσον μέχρι στιγμής δεν έχουν επιβληθεί κυρώσεις.

Το πρόγραμμα μετεγκατάστασης προχωρά με ρυθμούς χελώνας. Από τα 66.400 άτομα που χρήζουν διεθνούς προστασίας, μέχρι στιγμής έχουν μετεγκατασταθεί από την Ελλάδα 64 αιτούντες άσυλο. Έχουν καταγραφεί άλλοι 370 υποψήφιοι για μετεγκατάσταση και έχουν υποβληθεί 297 αιτήσεις μετεγκατάστασης σε άλλα κράτη μέλη. Μόνο 9 κράτη μέλη προσέφεραν στην Ελλάδα συνολικά 305 θέσεις για μετεγκατάσταση, ενώ 14 κράτη μέλη έχουν ορίσει υπαλλήλους-συνδέσμους για τη στήριξη της διαδικασίας επί τόπου. Παρότι τα συμπεράσματα του τελευταίου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου καλούν τα κράτη-μέλη να στηρίξουν την Ελλάδα και τις χώρες που δέχονται βάρος, όπως η Ιταλία και να προχωρήσουν τις μετεγκαταστάσεις, ουδείς στις Βρυξέλλες φαίνεται διατεθειμένος να εφαρμόσει επί της ουσίας τις ευρωπαϊκές αποφάσεις.

Παρά τις επικρίσεις του κείμενου της Λουξεμβουργιανής Προεδρίας έναντι της Τουρκίας για το γεγονός ότι δεν έχει μειώσει τις προσφυγικές ροές προς την Ελλάδα -συνεργάτες του πρωθυπουργού μιλούσαν για μείωση 10%, ενώ στα ελληνικά νησιά εξακολουθούν να φθάνουν 3.200 άτομα την ημέρα- η Ευρώπη είναι στην παρούσα φάση έτοιμη να τα δώσει όλα στην Τουρκία, προκειμένου να λύσει το πρόβλημα πείθοντας (όχι, βέβαια, με το αζημίωτο, αλλά με καρότο τα 3 δισ. που έχει υποσχεθεί η Ε.Ε. στον Ταγίπ Ερντογάν) τους Τούρκους να εφαρμόσουν τη Συμφωνία Επανεισδοχής με την Ε.Ε. και να δέχονται πίσω όσους δεν χρήζουν προστασίας, αλλά και να κρατήσουν όσους περισσότερους πρόσφυγες μπορούν (κάποια από τα χρήματα, εξάλλου, δίνονται για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των Σύρων προσφύγων).

Κυβερνητικοί κύκλοι υποστήριζαν ότι οι επικρίσεις των Ευρωπαίων έναντι της Ελλάδας για τη μη συστηματική καταγραφή των εισερχομένων έχουν πλέον μετριαστεί, καθώς η καταγραφή βρίσκεται ήδη στο 65% και ότι η πίεση μεταφέρεται στην Τουρκία, η οποία καλείται και να μετριάσει τις ροές, να δεχθεί επιστροφές όσων δεν δικαιούνται άσυλο και να δεχθεί μετεγκαταστάσεις.

Κοινές περιπολίες από το παράθυρο

Όμως, οι όποιες επιστροφές προς την Τουρκία θα πρέπει να γίνουν μέσω Αιγαίου σε συνεργασία με την Frontex. Κάπου εδώ εισέρχονται τα σχέδια της Κομισιόν για τη νέα υπηρεσία Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής EBCG, τα οποία θα έχουν υιοθετηθεί κατόπιν διαβούλευσης μέχρι τον επόμενο Ιούνιο. Αν και η Ελλάδα δεν έφερε αντιρρήσεις στο σχέδιο, προβληματισμοί εκφράζονται για το σημείο της πρότασης που αναφέρεται σε «κοινές επιχειρήσεις με γειτονικές τρίτες χώρες» (δηλαδή την Τουρκία), οι οποίες επί της ουσίας επαναφέρουν από το παράθυρο την γερμανική πρόταση για κοινές περιπολίες στο Αιγαίο. Κι αυτό διότι θα πρέπει να ξεκαθαριστούν οι επιχειρησιακές λεπτομέρειες μιας τέτοιας επέμβασης που κινδυνεύει να εμπλέξει ευαίσθητα κυριαρχικά δικαιώματα που αφορούν το καθεστώς έρευνας-διάσωσης στο Αιγαίο με την σπουδή των Ευρωπαίων να λύσουν το Προσφυγικό μέσω Τουρκίας, επιδίωξη που φυσικά η Άγκυρα δεν θα αφήσει ανεκμετάλλευτη.

Ενδεικτικά της αγωνίας της ελληνικής πλευράς είναι όσα, σύμφωνα με πληροφορίες, είπε το βράδυ της Πέμπτης  στο δείπνο των ευρωπαίων ηγετών ο Αλέξης Τσίπρας. «Ποια είναι η προστιθέμενη αξία της EBCG και τι θα κάνει που δεν μπορεί να κάνει το ελληνικό Λιμενικό;», αναρωτήθηκε ο έλληνας πρωθυπουργός εκφράζοντας προφανώς τον προβληματισμό του ότι οι ευρωπαϊκές ανησυχίες φέρουν στο προσκήνιο τις ελληνοτουρκικές διαφορές στο Αιγαίο. Ήδη η σπουδή με την οποία η τουρκική πλευρά ανακοίνωσε ότι το διμερές Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας θα πραγματοποιηθεί στα μέσα Φεβρουαρίου στη Σμύρνη πριν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 18ης Φεβρουαρίου, αλλά και η επιδίωξη για διεξαγωγή τριμερούς συνάντησης Ελλάδας-Τουρκίας-Γερμανίας που τώρα η ελληνική πλευρά επιχειρεί να αποφύγει μετατρέποντάς την σε τετραμερή (με συμμετοχή της Κομισιόν ή του Συμβουλίου) δείχνει προς τα εκεί.