ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ: Η ιστορία της... γαλοπούλας!

Του ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΚΡΙΚΚΗ

Ακούγεται παράξενο, αλλά είναι αλήθεια: η Ελλάδα αποτελούσε στο παρελθόν το έθνος της γαλοπούλας!  


Το 1937 ζούσαν εδώ περισσότερα πουλερικά παρά άνθρωποι... Κότες, φραγκόκοτες και γαλοπούλες αριθμούσαν περί τα 10,5 εκατομμύρια! Να λοιπόν που ακούγεται οξύμωρο να λέμε ότι είναι ξενόφερτο έθιμο το να απολαμβάνουμε στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι μας αυτό το ασπρουλό πουλερικό που είναι πλούσιο σε πρωτεΐνες

Στις προτιμήσεις μας το κρέας της γαλοπούλας ποτέ δεν κατέκτησε την πρώτη θέση. Μέχρι και πριν λίγα χρόνια, κάθε Ελληνας έτρωγε κατά μέσον όρο περί τα 20 κιλά κρέας πουλερικών τον χρόνο, δηλαδή 4-5 κιλά λιγότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Το κρέας πουλερικών είναι κυρίως κοτόπουλο, επειδή οι γαλοπούλες - οι ελληνικές - που προορίζονται για το χριστουγεννιάτικο τραπέζι, βρίσκονται σε εντατικό πρόγραμμα θρέψης από τον Ιούνιο οπότε και δεν είναι διαθέσιμες ανά πάσα στιγμή αυτούσιες παρά μόνο σε φέτες φουαντρέ.

Οσο μεγάλη ποικιλία παρουσιάζουν οι τρόποι με τους οποίους μπορεί να μαγειρευτεί μία γαλοπούλα, άλλη τόση ποικιλία παρουσιάζει και το διαιτολόγιο με το οποίο πρέπει να εκτρέφεται ώστε το κρέας της να αποκτήσει την επιθυμητή νοστιμιά. Τα δύσκολα αρχίζουν από το πρώτο 24ωρο. Αν οι νεοσσοί που θα ξεμυτίσουν από το τσόφλι δεν δοκιμάσουν ψίχουλα μπαγιάτικου μαύρου ψωμιού βουτηγμένου σε αποβουτυρωμένο γάλα, τότε όσο περίτεχνη κουκουναρόσαλτσα ή μαρμελάδα τής βάλουμε για γέμιση, το κρέας της γαλοπούλας δεν θα μας ευχαριστήσει όσο θα θέλαμε. Λεπτομέρειες θα πείτε, αφού στις μέρες που ζούμε πρέπει να λένε κι ευχαριστώ όσοι μπορούν να αγοράσουν γαλοπούλα, κι ας είναι Ταϊλάνδης.  


Διότι και από εκεί μας έρχονται γαλοπούλες τις μέρες των Χριστουγέννων αλλά όχι πετώντας φυσικά.

 Τα πτηνά αυτά περνούσαν πολύ καλύτερα πριν από πολλά πολλά χρόνια. Το παρελθόν της γαλοπούλας είναι μυστηριώδες και κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά πώς βρέθηκε στην Ευρώπη. Αυτό που σίγουρα ξέρουμε είναι ότι έχει μεγάλη προϊστορία στον πλανήτη.

Οι επιστήμονες που ανακαλύπτουν απολιθώματα, και έχουν έτσι μια σαφή εικόνα για το τι είδη έζησαν στη Γη και πώς περνούσαν το ελεύθερο χρόνο τους, διαπίστωσαν ότι πριν από 23 εκατομμύρια χρόνια περίπου ζούσαν και γαλοπούλες. Έμοιαζαν με τις σημερινές αλλά ήταν λίγο μικρότερες σε μέγεθος.

Ας πούμε όπως είναι η θηλυκή γαλοπούλα με την αρσενική. Η πρώτη φθάνει ακόμη και 7 κιλά βάρος μετά από 21 εβδομάδες εντατικής θρέψης ενώ η αρσενική 12 κιλά. Από εκείνη λοιπόν την εποχή και μετά τα ίχνη της χάνονται και υπάρχουν διάφοροι μύθοι και διαδόσεις για το πώς γνώρισε τον πολιτισμό των ανθρώπων.

Να σημειώσουμε εδώ, ότι ακόμη και η αποκωδικοποίηση του DNA της γαλοπούλας τον φθινόπωρο του 2010, δεν έδωσε πειστικές εξηγήσεις στο βασανιστικό ερώτημα. Αλλωστε, όπως συμβαίνει πάντα σε τέτοιες περιπτώσεις, κάθε κοσμοϊστορική ανακάλυψη γίνεται για να συμβάλει σε ένα καλύτερο αύριο και όχι για να μας πει τι έγινε στο παρελθόν. Μέχρι σήμερα πάντως άδηλο παραμένει τι καλύτερο συνέβη από το 2004 και μετά οπότε μας αποκαλύφθηκε το γονιδίωμα της κότας. Τέλος πάντων, η γαλοπούλα που εδώ και εκατοντάδες χρόνια εκτρέφεται σε πολλά μέρη του κόσμου, κατάγεται από ένα είδος άγριας γαλοπούλας, της Meleagris gallopavo, που ζούσε στα τροπικά δάση της Αμερικής.

Πολιτισμοί που ήκμασαν στην Κεντρική Αμερική, όπως οι Αζτέκοι, είχαν εξημερώσει γαλοπούλες και εκτός από το κρέας και τα αυγά , χρησιμοποιούσαν τα φτερά τους για διακοσμητικούς σκοπούς.

Κατά μια εκδοχή, το πρώτο συναπάντημα των ευρωπαίων με τις εξωτικές γαλοπούλες έγιναν από τους ισπανούς επιδρομείς στα δάση του Μεξικού. Αυτοί λέγεται πώς έφεραν τη γαλοπούλα στην Ευρώπη τον 16ο αιώνα και στη συνέχεια προέκυψαν διάφορα είδη από αλλεπάλληλες διασταυρώσεις.

Την ίδια εποχή , μετά το 1500, ένας βρετανός θαλασσοπόρος, ο Γουίλιαμ Στίκλαντ, λέγεται ότι εισήγαγε για πρώτη φορά γαλοπούλες στη Γηραιά Αλβιώνα και μάλιστα, κατά μία μαρτυρία, επειδή επρόκειτο για είδος πολυτελείας, ορισμένοι αγρότες το 1573 πλήρωσαν τους φόρους τους σε είδος, δηλαδή με γαλοπούλες.

Από τις αρχές πάντως του 19ου αιώνα, η γαλοπούλα ήταν το απαραίτητο έδεσμα στα χριστουγεννιάτικα τραπέζια της Γαλλίας. Νωρίτερα τον 17ο και 18ο αιώνα, τις μέρες των Χριστουγέννων σε χώρες της Δυτικής Ευρώπης, ο κόσμος έτρωγε κότες, χήνες, πάπιες ενίοτε και κύκνους.

Στη Γαλλία τις γαλοπούλες τότε τις πουλούσαν και γενικότερα ασχολούνταν με το εμπόριό τους οι Ιησουίτες. Κάποια στιγμή τη δουλειά αυτή ανέλαβαν και τούρκοι έμποροι και για τον λόγο αυτό εικάζεται ότι ονομάζεται στα αγγλικά turkey που σημαίνει τούρκος.

Το παράδοξο είναι ότι στην Τουρκία η γαλοπούλα λέγεται hindi, όρος που προέρχεται από το Hindistan, δηλαδή την Ινδία στα τουρκικά. 

Στη χώρα μας οι γαλοπούλες άρχισαν να γίνονται ευρύτερα γνωστές κατά τον 16ο και 17ο αιώνα και έκτοτε απέκτησαν διάφορες ονομασίες όπως τούρκος, κούρκος, ινδιάνος και μελεαγρίδα.

Κατά μία εκδοχή, οι γαλοπούλες στην Ελλάδα εισήχθησαν και διαδόθηκαν κατά τους αρχαίους χρόνους από τον βασιλιά Μελέαγρο στη Μακεδονία.

Οι πτηνοτρόφοι που φροντίζουν να εφοδιάζουν με γαλοπούλες την εγχώρια αγορά λένε πως η ελληνική είναι συνήθως πιο μικρόσωμη από την ξένη αλλά το κρέας της είναι πιο σκληρό και πιο νόστιμο. Είναι βέβαια και πιο ακριβή η ντόπια ιδίως αν έχει εκτραφεί με τον παραδοσιακό τρόπο που είναι κάπως πολύπλοκος.

Από τις πρώτες μέρες μετά τη γέννηση η γαλοπούλα τρέφεται με τριμμένο σφικτό αυγό και σπόρους σιταριού και καλαμποκιού. Μετά το πρώτο δεκαήμερο, τα γαλόπουλα δοκιμάζουν αλεύρια καλαμποκιού, κριθαριού, σιταριού, τριφυλλιού και βρώμης. Εφόσον είναι ελευθέρας βοσκής οι γαλοπούλες θα τραφούν με κάμπιες, ακρίδες και διάφορους τέτοιους οργανισμούς που διαθέτουν πρωτεΐνες.

Τα χρώματα στα φτερά της γαλοπούλας δεν αφήνουν ασυγκίνητο το βλέμμα. Μαρτυρούν ότι έλκει από κάπου μακριά την καταγωγή της. Το πνεύμα των Χριστουγέννων και η ζεστή οικογενειακή ατμόσφαιρα γύρω από το ροδοψημένο κρέας της μας εμποδίζει συνήθως από το να εκτιμήσουμε αυτό το πτηνό. Ισως όλα να αρχίζουν και να τελειώνουν στη νοστιμάδα της. Ομως εκεί μακριά στα δάση της Λατινικής Αμερικής κάποιοι απόγονοι των Μάγιας οδηγούν ακαταπόνητους ορνιθολόγους ανάμεσα στα ομιχλώδη υψίπεδα για να δουν από κοντά είδη πουλιών που δύσκολα απαντώνται σε άλλα μέρη του κόσμου.

Ζουν εκεί ακόμη άγριες γαλοπούλες και κάθε φορά που ανοίγουν τα φτερά τους για να διώξουν τις στάλες της βροχής, το ουράνιο τόξο νιώθει άβολα. Στη γη τους, οι άγριες γαλοπούλες σαγηνεύουν την αίσθηση της θέασης και λιγότερο εκείνη της όρεξης, όπως συμβαίνει πολύ μακρύτερα στον πολιτισμένο κόσμο. 

ΤΑ ΝΕΑ