ΤΟΥΡΚΙΑ: Η ελπίδα του Ερντογάν

Γράφει ο δρ Ιωάννης Ν. Γρηγοριάδης 

Επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Μπίλκεντ

Ενώ επίκεινται νέες πρόωρες βουλευτικές εκλογές στην Ελλάδα, και η Τουρκία προετοιμάζεται για τις δικές της πρόωρες βουλευτικές εκλογές την 1η Νοεμβρίου. 

Μετά την αποτυχία των προσπαθειών για τον σχηματισμό κυβερνήσεως συνεργασίας και υπό το βάρος των αρνητικών εξελίξεων στο Κουρδικό ζήτημα, η Τουρκία οδεύει προς μια εκλογική αναμέτρηση η οποία αποτέλεσε πολιτική επιλογή του Ερντογάν. Αν και στον προεδρικό θώκο, ο κ. Ερντογάν παραμένει ο ιθύνων νους του κυβερνώντος κόμματος. Αρνούμενος να αποδεχθεί την απώλεια της αυτοδυναμίας για το Κόμμα Δικαιοσύνης και Αναπτύξεως (Adalet ve Kalknma Partisi-ΑΚΡ), ο κ. Ερντογάν ελπίζει ότι οι νέες εκλογές θα αποκαταστήσουν την πολιτική του ηγεμονία. Θεωρεί επίσης ότι η αποτυχία σχηματισμού κυβερνήσεως ενισχύει την επιχειρηματολογία του για τις αδυναμίες της προεδρευομένης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας και την ανάγκη αναθεωρήσεως του συντάγματος με σκοπό την μετατροπή της Τουρκίας σε προεδρική δημοκρατία με τον ίδιον στο τιμόνι της χώρας.

Μέσα για την επιστροφή του ΑΚΡ στην αυτοδυναμία θεωρούνται ο διεμβολισμός της εκλογικής βάσεως του ακροδεξιού Κόμματος Εθνικιστικής Δράσεως (Milliyetçi Hareket Partisi-MHP) και η πολιτική περιθωριοποίηση του φιλοκουρδικού Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών (Halklarn Demokratik Partisi-HDP). Η εγκατάλειψη της ειρηνευτικής διαδικασίας στο Κουρδικό, η επανέναρξη των στρατιωτικών επιχειρήσεων εναντίον του ΡΚΚ, αλλά και ο διορισμός του γιου του ιστορικού ηγέτη της τουρκικής ακροδεξιάς και ιδρυτή του ΜΗΡ Αλπαρσλάν Τουρκές Τουγρούλ σε θέση αντιπροέδρου της υπηρεσιακής κυβερνήσεως, παρά τη ρητή προς τούτο αντίθεση του προέδρου του κόμματος Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ήταν κινήσεις ενδεικτικές των προθέσεων του Τούρκου προέδρου. 

Ακόμη μεγαλύτερο συμβολικό ενδιαφέρον παρουσίασε και η προσθήκη του Κυπριακού στο χαρτοφυλάκιο του νέου αντιπροέδρου σε μια περίοδο συγκρατημένης αισιοδοξίας για την πορεία των συνομιλιών στο Κυπριακό.

Πέραν των πολιτικών ανοιγμάτων προς την τουρκική ακροδεξιά, ο μεγάλος αντίπαλος του κ. Ερντογάν παραμένει, ωστόσο, το HDP. Η υπέρβαση του εκλογικού ορίου του 10% και η κοινοβουλευτική εκπροσώπηση του HDP στις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου ακύρωσε τις φιλοδοξίες αυτοδυναμίας του ΑΚΡ. Ανάμεσα στο 13,16% του τουρκικού εκλογικού σώματος που έδωσε την ψήφο του στο HDP, υπήρχε και ένα περίπου εκατομμύριο ψηφοφόρων τουρκικής καταγωγής. Αυτοί ψήφισαν για πρώτη φορά ένα κόμμα με ρίζες στο κουρδικό πολιτικό κίνημα λόγω των θέσεών του σε θέματα δημοκρατίας, ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κοινωνικής δικαιοσύνης. 

Εν τω μεταξύ, οι νέες επιχειρήσεις του τουρκικού στρατού και του ΡΚΚ οξύνουν και πάλι τις εθνοτικές αντιπαραθέσεις στην Τουρκία και απειλούν να ακυρώσουν τα βήματα προόδου των τελευταίων ετών.  

Η προεκλογική ρητορεία του κυβερνώντος κόμματος επιδιώκει να αποδώσει την ευθύνη για την υποτροπή των συγκρούσεων στο ΡΚΚ, αλλά και να το ταυτίσει με το HDP, ακυρώνοντας έτσι τη διείσδυση του τελευταίου σε ευρύτερα στρώματα της τουρκικής κοινωνίας.  

Σκοπός είναι: 

H συμπίεση του ποσοστού του HDP κάτω του 10% και η έξοδός του από το κοινοβούλιο. 

Η λήψη σαφών αποστάσεων από τη δράση του ΡΚΚ, αλλά και η ικανότητα του HDP να πείσει ότι το άνοιγμά του στην τουρκική κοινωνία είναι ειλικρινές και όχι μέρος μιας καλοστημένης εκλογικής εκστρατείας θα αποτελέσουν κρίσιμες παραμέτρους αυτής της εκλογικής αναμετρήσεως. Σύμφωνα με τις πρώτες δημοσκοπικές ενδείξεις, το HDP ανθίσταται στις πιέσεις και η τουρκική κοινή γνώμη θεωρεί την κυβέρνηση της χώρας υπεύθυνη για την αποτυχία της ειρηνευτικής διαδικασίας και την υποτροπή των συγκρούσεων στο Κουρδικό. Πολλά μπορούν, ωστόσο, να συμβούν έως την 1η Νοεμβρίου.