ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟ
Του Ανδρέα Ζαμπούκα
Καθηγητή Κλασικής Φιλολογίας
O Άγγλος οικονομολόγος Ronald H. Coase, βραβευμένος με Νόμπελ το 1991, ασχολήθηκε με την έννοια της «εξωτερικότητας» (externality) και της «εσωτερικότητας» (internality) σε ό,τι αφορά το κόστος διαχείρισης ενός συστήματος.
Προσπαθώντας να προσδιορίσει την εξισορρόπηση των δικαιωμάτων στις συναλλαγές, στην επιχειρηματικότητα και στη λειτουργία των συστημάτων, κατέληξε στη θεωρία πως το «εξωτερικό» κόστος πρέπει να βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με το «εσωτερικό» .
Όταν μια επιχείρηση, για παράδειγμα,
μολύνει το φυσικό περιβάλλον, προκαλεί ζημιά στους άλλους και βλάπτει τα
συμφέροντά τους. Αν όμως «εσωτερικεύσει» τη ζημιά στο κόστος
λειτουργίας της, αποζημιώνοντάς τους, τότε διασφαλίζονται τα δικαιώματα
και των δύο μερών, χωρίς να χρειάζεται η επέμβαση της δικαιοσύνης. Αυτό
ανοίγει και το δρόμο για περιορισμό της μόλυνσης από την συγκεκριμένη
επιχείρηση, δεδομένης της αύξησης του κόστους λειτουργίας. Το ζήτημα
βέβαια, είναι να υπάρχει πρόβλεψη για αποζημίωση και ο θιγόμενος να
γνωρίζει ξεκάθαρα, την άσκηση του δικαιώματός του.
Ο Αριστοτέλης επίσης, αναφέρει στα «Πολιτικά» του: «Οι άνθρωποι ενδιαφέρονται περισσότερο για αυτό που τους ανήκει και λιγότερο για αυτό που ανήκει σε όλους» , προσπαθώντας να δείξει ότι το μυστικό για την εξασφάλιση του κοινωνικού δικαίου είναι να εντάξουμε, με λειτουργικό τρόπο, το ατομικό συμφέρον στο συλλογικό. Αν κατορθώσουμε να εξειδικεύσουμε επαρκώς, τις έννομες θέσεις και τα δικαιώματα του πολίτη μέσα σε μία κοινότητα συμφερόντων, θα τον καταστήσουμε απόλυτα υπεύθυνο και ενεργούμενο, σε κάθε πολιτική και οικονομική δράση.
Και ο Coase και ο Αριστοτέλης δεν αναφέρονται σε τίποτε άλλο παρά στην περίφημη αρχή της ανταποδοτικότητας, ως μηχανισμού κινήτρων συμμετοχικότητας και διεκδίκησης δικαιωμάτων. Χωρίς να καταγράφουν τον όρο, υπαινίσσονται πως και οι οικονομίες και οι πολιτείες δομούνται πάνω στις αμοιβαιότητες ατομικών και κοινωνικών συμφερόντων.
Στη δική μας τώρα, «μικροκαπιταλιστική» και «σοσιαλίζουσα» δημόσια πραγματικότητα, η απουσία της ανταποδοτικότητας επέφερε τα δεινά που αντιμετωπίζουμε σήμερα. Ο λαϊκισμός, η δημαγωγία και ο αμοραλισμός των εξουσιών δημιούργησαν μία εντελώς παραπλανητική εντύπωση στον πολίτη. Τον έκαναν να πιστέψει πως τα πάντα είναι τζάμπα και του προσφέρονται αφειδώς από το «γενναιόδωρο» ελληνικό κράτος. Προφανώς αυτή η πλάνη αποκαλύφθηκε πρόσφατα, όταν για πρώτη φορά ο μέσος Έλληνας «εξαναγκάστηκε» να πληροφορηθεί και να συνειδητοποιήσει ότι το δημόσιο χρέος ξεπερνούσε τα τριακόσια δισεκατομμύρια και έτρεχε με τρελούς ρυθμούς.
Όμως και πάλι φαίνεται αδύνατη η σύνδεση του χρέους με την τσέπη του Έλληνα φορολογούμενου . Δίνεται η εντύπωση ότι, στην πραγματικότητα, κάποιοι λίγοι διόγκωσαν τα κρατικά δάνεια και ο απλός πολίτης είναι απολύτως αμέτοχος και απαλλαγμένος των ευθυνών του. Επίσης οι πάντες θεωρούν ότι το δημόσιο χρήμα είναι ένας τεράστιος κουμπαράς που πρέπει να μοιράζεται σε μορφή μισθών, συντάξεων, επιδομάτων ή φοροαπαλλαγών.
Βέβαια, ο καθένας έχει την απαίτηση, τα σχολεία, τα πανεπιστήμια, τα νοσοκομεία, η δημόσια ασφάλεια, οι δρόμοι, οι μεταφορές, οι υποδομές, οι υπηρεσίες των δήμων να είναι δωρεάν και χωρίς καμία επιβάρυνση στην τσέπη του .
Δυστυχώς, για δεκαετίες, οι Έλληνες συνήθισαν σε μία πολύ χαλαρή σύνδεση με τις δημόσιες παροχές . Αγάπησαν πολύ την ατάκα «σε λίγο θα πληρώνουμε και τον αέρα που αναπνέουμε» και απαξίωσαν μέσα από τη λαϊκίστικη ρητορική των πολιτικών το «μόρφωμα» που θεωρήθηκε κοινωνικό κράτος. Δεν τους έστειλε ακόμα κανείς το λογαριασμό στο σπίτι, για το «δωρεάν» σχολείο, το «δωρεάν» πανεπιστήμιο και τη «δωρεάν» αποκομιδή των σκουπιδιών από την δημοτική υπηρεσία καθαριότητας. Όσοι πολιτικοί βρέθηκαν να εξηγήσουν ότι τίποτα δεν είναι τζάμπα, αντιμετώπισαν την χλεύη και κάποιες φορές την οργή του «αστείρευτου» λαϊκισμού.
Ο Αριστοτέλης επίσης, αναφέρει στα «Πολιτικά» του: «Οι άνθρωποι ενδιαφέρονται περισσότερο για αυτό που τους ανήκει και λιγότερο για αυτό που ανήκει σε όλους» , προσπαθώντας να δείξει ότι το μυστικό για την εξασφάλιση του κοινωνικού δικαίου είναι να εντάξουμε, με λειτουργικό τρόπο, το ατομικό συμφέρον στο συλλογικό. Αν κατορθώσουμε να εξειδικεύσουμε επαρκώς, τις έννομες θέσεις και τα δικαιώματα του πολίτη μέσα σε μία κοινότητα συμφερόντων, θα τον καταστήσουμε απόλυτα υπεύθυνο και ενεργούμενο, σε κάθε πολιτική και οικονομική δράση.
Και ο Coase και ο Αριστοτέλης δεν αναφέρονται σε τίποτε άλλο παρά στην περίφημη αρχή της ανταποδοτικότητας, ως μηχανισμού κινήτρων συμμετοχικότητας και διεκδίκησης δικαιωμάτων. Χωρίς να καταγράφουν τον όρο, υπαινίσσονται πως και οι οικονομίες και οι πολιτείες δομούνται πάνω στις αμοιβαιότητες ατομικών και κοινωνικών συμφερόντων.
Στη δική μας τώρα, «μικροκαπιταλιστική» και «σοσιαλίζουσα» δημόσια πραγματικότητα, η απουσία της ανταποδοτικότητας επέφερε τα δεινά που αντιμετωπίζουμε σήμερα. Ο λαϊκισμός, η δημαγωγία και ο αμοραλισμός των εξουσιών δημιούργησαν μία εντελώς παραπλανητική εντύπωση στον πολίτη. Τον έκαναν να πιστέψει πως τα πάντα είναι τζάμπα και του προσφέρονται αφειδώς από το «γενναιόδωρο» ελληνικό κράτος. Προφανώς αυτή η πλάνη αποκαλύφθηκε πρόσφατα, όταν για πρώτη φορά ο μέσος Έλληνας «εξαναγκάστηκε» να πληροφορηθεί και να συνειδητοποιήσει ότι το δημόσιο χρέος ξεπερνούσε τα τριακόσια δισεκατομμύρια και έτρεχε με τρελούς ρυθμούς.
Όμως και πάλι φαίνεται αδύνατη η σύνδεση του χρέους με την τσέπη του Έλληνα φορολογούμενου . Δίνεται η εντύπωση ότι, στην πραγματικότητα, κάποιοι λίγοι διόγκωσαν τα κρατικά δάνεια και ο απλός πολίτης είναι απολύτως αμέτοχος και απαλλαγμένος των ευθυνών του. Επίσης οι πάντες θεωρούν ότι το δημόσιο χρήμα είναι ένας τεράστιος κουμπαράς που πρέπει να μοιράζεται σε μορφή μισθών, συντάξεων, επιδομάτων ή φοροαπαλλαγών.
Βέβαια, ο καθένας έχει την απαίτηση, τα σχολεία, τα πανεπιστήμια, τα νοσοκομεία, η δημόσια ασφάλεια, οι δρόμοι, οι μεταφορές, οι υποδομές, οι υπηρεσίες των δήμων να είναι δωρεάν και χωρίς καμία επιβάρυνση στην τσέπη του .
Δυστυχώς, για δεκαετίες, οι Έλληνες συνήθισαν σε μία πολύ χαλαρή σύνδεση με τις δημόσιες παροχές . Αγάπησαν πολύ την ατάκα «σε λίγο θα πληρώνουμε και τον αέρα που αναπνέουμε» και απαξίωσαν μέσα από τη λαϊκίστικη ρητορική των πολιτικών το «μόρφωμα» που θεωρήθηκε κοινωνικό κράτος. Δεν τους έστειλε ακόμα κανείς το λογαριασμό στο σπίτι, για το «δωρεάν» σχολείο, το «δωρεάν» πανεπιστήμιο και τη «δωρεάν» αποκομιδή των σκουπιδιών από την δημοτική υπηρεσία καθαριότητας. Όσοι πολιτικοί βρέθηκαν να εξηγήσουν ότι τίποτα δεν είναι τζάμπα, αντιμετώπισαν την χλεύη και κάποιες φορές την οργή του «αστείρευτου» λαϊκισμού.
Πόσοι από
μας γνωρίζουν ότι κάθε μαθητής στα σχολεία στοιχίζει στο κράτος πάνω
από 6.000 ευρώ ετησίως;
Πόσοι ενημερώθηκαν ότι ξοδεύονται διπλάσια
χρήματα για κάθε πολίτη, από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, για τη διαχείριση
των σκουπιδιών;
Aκόμα, είμαστε σε θέση να υπολογίσουμε το κόστος
νοσηλείας ενός ασθενή σε δημόσιο νοσοκομείο για τις κρατικές δαπάνες;
Aν λοιπόν, κάποιος δεν πάει το παιδί του σε δημόσιο σχολείο, αν δεν παράγει σκουπίδια και δεν αρρωστήσει για νοσηλεία, γιατί πρέπει να επιβαρυνθεί με τα έξοδα των τριών αυτών κρατικών υπηρεσιών; H ακόμα καλύτερα γιατί δεν πρέπει το κράτος να έχει στη διάθεσή του αυτά τα χρήματα, όποτε του τα ζητήσει ο φορολογούμενος πολίτης, σε περίπτωση που τα έχει καταβάλει χωρίς να τα δαπανήσει;
Aυτές και πολλές άλλες απορίες είναι απολύτως εύλογες για τον σκεπτόμενο άνθρωπο που κατανοεί τη σχέση παραγωγής, υπηρεσίας, κόστους, προϊόντος και εργασίας . Δυστυχώς όμως, η αδυναμία αντίληψης αυτών των απλών σχέσεων καλλιεργήθηκε τεχνηέντως. Οι Έλληνες εξαπατήθηκαν από την πολιτική και οικονομική εξουσία που ήθελε πάντα να στέκεται ανάμεσα στον πολίτη και στο κράτος. Όλοι αυτοί που καταχράστηκαν πολιτική δύναμη και χρήμα αδιαφόρησαν για την αρχή της ανταποδοτικότητας στο ασφαλιστικό, στην παιδεία, στις μεταφορές, στους δήμους. Χειραγώγησαν με τα ψέματα, ολόκληρη την κοινωνία, διαφημίζοντας το «τζάμπα σε όλα», καλλιεργώντας την απαξίωση θεσμών και κανόνων ποιότητας.
Έτσι, κατάντησαν τον πολίτη να μην διαμαρτύρεται για το κακό σχολείο, το διαλυμένο πανεπιστήμιο, τον καταχρεωμένο δήμο, τα απαράδεκτα τρένα και τις κακές υπηρεσίες των νοσοκομείων. Όλοι θεωρούν ότι, μολονότι δεν απολαμβάνουν υπηρεσίες ποιότητας, τουλάχιστον είναι τζάμπα...!
Aν λοιπόν, κάποιος δεν πάει το παιδί του σε δημόσιο σχολείο, αν δεν παράγει σκουπίδια και δεν αρρωστήσει για νοσηλεία, γιατί πρέπει να επιβαρυνθεί με τα έξοδα των τριών αυτών κρατικών υπηρεσιών; H ακόμα καλύτερα γιατί δεν πρέπει το κράτος να έχει στη διάθεσή του αυτά τα χρήματα, όποτε του τα ζητήσει ο φορολογούμενος πολίτης, σε περίπτωση που τα έχει καταβάλει χωρίς να τα δαπανήσει;
Aυτές και πολλές άλλες απορίες είναι απολύτως εύλογες για τον σκεπτόμενο άνθρωπο που κατανοεί τη σχέση παραγωγής, υπηρεσίας, κόστους, προϊόντος και εργασίας . Δυστυχώς όμως, η αδυναμία αντίληψης αυτών των απλών σχέσεων καλλιεργήθηκε τεχνηέντως. Οι Έλληνες εξαπατήθηκαν από την πολιτική και οικονομική εξουσία που ήθελε πάντα να στέκεται ανάμεσα στον πολίτη και στο κράτος. Όλοι αυτοί που καταχράστηκαν πολιτική δύναμη και χρήμα αδιαφόρησαν για την αρχή της ανταποδοτικότητας στο ασφαλιστικό, στην παιδεία, στις μεταφορές, στους δήμους. Χειραγώγησαν με τα ψέματα, ολόκληρη την κοινωνία, διαφημίζοντας το «τζάμπα σε όλα», καλλιεργώντας την απαξίωση θεσμών και κανόνων ποιότητας.
Έτσι, κατάντησαν τον πολίτη να μην διαμαρτύρεται για το κακό σχολείο, το διαλυμένο πανεπιστήμιο, τον καταχρεωμένο δήμο, τα απαράδεκτα τρένα και τις κακές υπηρεσίες των νοσοκομείων. Όλοι θεωρούν ότι, μολονότι δεν απολαμβάνουν υπηρεσίες ποιότητας, τουλάχιστον είναι τζάμπα...!
Δεν είναι
όμως καθόλου τζάμπα κι ο λογαριασμός έρχεται με πλάγιο τρόπο, έτσι που
να συνηθίζει κανείς και την κακή ποιότητα και την ανεξέλεγκτη
διαχείριση από τον κάθε απατεώνα κρατικό λειτουργό.
Δημοκρατία χωρίς σύνδεση του δημοσίου συμφέροντος με το ιδιωτικό δεν υπάρχει . Ποιος είπε ότι θα ανακαλύψουμε την κοινωνική ευθύνη με «χριστιανική» επίνευση και «αγαθές» διαθέσεις προς το αόριστο δημόσιο όφελος; Αν δεν μας δοθεί η κατάλληλη παιδεία από τα σχολεία κι αν δε βάλουμε το χέρι στην τσέπη, τη συλλογικότητα και την κοινωνική ανάπτυξη δεν πρόκειται να την επιδιώξουμε. Χρειαζόμαστε την αρχή της ανταποδοτικότητας για να κατανοήσουμε την άμεση επαφή με το κράτος και τα συμφέροντά μας.
Δημοκρατία χωρίς σύνδεση του δημοσίου συμφέροντος με το ιδιωτικό δεν υπάρχει . Ποιος είπε ότι θα ανακαλύψουμε την κοινωνική ευθύνη με «χριστιανική» επίνευση και «αγαθές» διαθέσεις προς το αόριστο δημόσιο όφελος; Αν δεν μας δοθεί η κατάλληλη παιδεία από τα σχολεία κι αν δε βάλουμε το χέρι στην τσέπη, τη συλλογικότητα και την κοινωνική ανάπτυξη δεν πρόκειται να την επιδιώξουμε. Χρειαζόμαστε την αρχή της ανταποδοτικότητας για να κατανοήσουμε την άμεση επαφή με το κράτος και τα συμφέροντά μας.
Αν οι δήμοι δεκαπλασιάσουν τα τέλη, τότε θα
ξεσηκωθούμε και θα τρέξουμε στο δημαρχείο για παράπονα και αναλυτικό
λογαριασμό εξόδων. Τότε θα ζητήσουμε να μάθουμε που πάνε τα χρήματά
μας.
Αν κληθούμε να πληρώσουμε για το σχολείο, κανείς δε θα τολμήσει να αφήσει χωρίς θέρμανση τα παιδιά μας ούτε να προσλάβει τον ακατάλληλο καθηγητή .
Αν κληθούμε να πληρώσουμε για το σχολείο, κανείς δε θα τολμήσει να αφήσει χωρίς θέρμανση τα παιδιά μας ούτε να προσλάβει τον ακατάλληλο καθηγητή .
Αν έχουμε τον πλήρη έλεγχο των εισφορών μας στο ασφαλιστικό
μας ταμείο, με ιδιωτικό συμβόλαιο, κανείς δε θα μας στερήσει τη σύνταξη.
Εννοείται, βέβαια, πως δεν θα πρέπει να δώσουμε ούτε ευρώ παραπάνω από
αυτά που δαπανώνται σήμερα για τη συντήρηση του κοινωνικού κράτους. Απλά
η συμμετοχή μας θα πρέπει να εξασφαλιστεί από τις λιγότερες φορολογικές
εισφορές μας στο «κεντρικό ταμείο» και με σωστή διαχείριση των δημοσίων
εξόδων.
Αυτό δεν μπορεί να αντιληφθεί ο σύγχρονος Έλληνας: Πως η ποιοτική αποτίμηση της ζωής συνδέεται άμεσα με την αξία που ο ίδιος ο πολίτης δίνει στο προϊόν ή στην υπηρεσία που θέλει να απολαύσει. Αν δηλαδή, ξοδεύει πολλά χρήματα για ρούχα ή διασκέδαση στα μπουζούκια, είναι τουλάχιστον παρανοϊκό να διαμαρτύρεται για την κακή ποιότητα της εκπαίδευσης. Αν στον αξιακό του κώδικα ιεραρχεί συγκεκριμένες ανάγκες και «επενδύει» σ΄ αυτές, πως είναι δυνατόν να επιζητά θεωρητικά άλλες που τις κατατάσσει τελευταίες στα πρακτικά του ενδιαφέροντα;
Πως είναι δυνατόν να ανεχόμαστε την απάτη, το λαϊκισμό, τον πολιτικό αμοραλισμό και τα ψέματα του πολιτικού συστήματος;
Αυτό δεν μπορεί να αντιληφθεί ο σύγχρονος Έλληνας: Πως η ποιοτική αποτίμηση της ζωής συνδέεται άμεσα με την αξία που ο ίδιος ο πολίτης δίνει στο προϊόν ή στην υπηρεσία που θέλει να απολαύσει. Αν δηλαδή, ξοδεύει πολλά χρήματα για ρούχα ή διασκέδαση στα μπουζούκια, είναι τουλάχιστον παρανοϊκό να διαμαρτύρεται για την κακή ποιότητα της εκπαίδευσης. Αν στον αξιακό του κώδικα ιεραρχεί συγκεκριμένες ανάγκες και «επενδύει» σ΄ αυτές, πως είναι δυνατόν να επιζητά θεωρητικά άλλες που τις κατατάσσει τελευταίες στα πρακτικά του ενδιαφέροντα;
Πως είναι δυνατόν να ανεχόμαστε την απάτη, το λαϊκισμό, τον πολιτικό αμοραλισμό και τα ψέματα του πολιτικού συστήματος;
Tίποτα δεν είναι
τζάμπα και κανείς δε χαρίζει ούτε ένα ευρώ σε κανέναν. Όλα όσα
διαχειρίζεται το ελληνικό κράτος τα ακριβοπληρώνουμε διπλάσια από αυτά
που ξοδεύουν άλλες κοινωνίες λογικές και υπεύθυνες. Πρέπει να ξέρουμε
ότι η συνεισφορά χωρίς όρους, γνώση και έλεγχο είναι χρήμα που πάει στην
τσέπη κάποιου πονηρού.
Ας βρεθεί κάποτε μια ομάδα σοβαρών ανθρώπων να ζητήσει από τους
Έλληνες την πραγματική ευθύνη που αναλογεί στον καθένα. Ας
επιμεριστεί η συμμετοχή στις δαπάνες ανάλογα με τη χρήση και την
αποδοτικότητα. Με την αδιαφορία και την πολιτική απαξίωση θα γίνουμε
ακόμα χειρότεροι γκρινιάρηδες χωρίς νόημα και αποτέλεσμα.
Ας αποδεχτούμε κάποτε, πως καμιά φορά, έχει νόημα να πληρώνουμε και «τον αέρα που αναπνέουμε»! Γιατί έτσι εξασφαλίζουμε ότι είναι καθαρός και χωρίς καρκινογόνα σωματίδια αιθάλης...
Ας αποδεχτούμε κάποτε, πως καμιά φορά, έχει νόημα να πληρώνουμε και «τον αέρα που αναπνέουμε»! Γιατί έτσι εξασφαλίζουμε ότι είναι καθαρός και χωρίς καρκινογόνα σωματίδια αιθάλης...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου