ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΠΑΝΑΝΙΑ: Τα ποντίκια και η... γάτα της γραφειοκρατίας

Του Ανδρεα Δρυμιωτη

Π​​άντα μου άρεσαν οι μύθοι γιατί συνήθως κρύβουν πολλή σοφία. Ειδικά ο μύθος της «Γάτας με τα Ποντίκια» είναι ιδιαίτερα διδακτικός. Σύμφωνα λοιπόν με τον μύθο τα ποντίκια, αφού διαπίστωσαν ότι τα αποδεκατίζει η γάτα, συγκεντρώθηκαν προκειμένου να αναζητήσουν λύσεις. Υστερα από πολλές και άκαρπες συζητήσεις, ένας ποντικός πρότεινε τη λύση: «να κρεμάσουμε ένα κουδούνι στον λαιμό της γάτας ώστε όταν πλησιάζει να ακούμε το κουδούνι και να κρυβόμαστε για να μην μας τρώει». Ενθουσιασμός επικράτησε στο ακροατήριο, μέχρι που κάποιος άλλος ποντικός έκανε τη δύσκολη ερώτηση: «πώς θα κρεμάσουμε το κουδούνι στον λαιμό της γάτας;». 

Το δίδαγμα από τον μύθο είναι ότι δεν φτάνει μια καλή ιδέα, αλλά πρέπει να υπάρχει και ο τρόπος για την υλοποίησή της.

Ελάτε όμως τώρα να δούμε τον μύθο αυτό σαν αλληγορία. 

Αν θεωρήσουμε ότι η Γάτα αντιπροσωπεύει τη Γραφειοκρατία και τη Διαφθορά του Δημοσίου τα δε Ποντίκια εμάς τους πολίτες που μας κατατρώει το τέρας αυτό, τότε το κουδούνι στον λαιμό της Γάτας θα μπορούσε να είναι η Πληροφορική που θα αποκάλυπτε το τέρας. 

Και εδώ ξανατίθεται το ερώτημα. Ποιος θα μηχανογραφήσει το Δημόσιο ώστε να περιοριστούν η γραφειοκρατία και η διαφθορά; 

Η ίδια η Γάτα αποκλείεται να θέλει να κρεμάσει το κουδούνι. Ισως έτσι να εξηγείται και η υστέρηση που υπάρχει στην ανάπτυξη της πληροφορικής στο Δημόσιο. Παρά το γεγονός, ότι στην Ελλάδα διαθέτουμε πολύ αξιόλογο προσωπικό στην πληροφορική, είναι απίστευτο πόσο διαφορετική είναι η διείσδυση της πληροφορικής στον ιδιωτικό και στον δημόσιο χώρο. Στον ιδιωτικό τομέα δεν έχουμε να ζηλέψουμε τίποτα από το εξωτερικό. Χρησιμοποιούμε τα πλέον εξελιγμένα συστήματα και παρά τα εμπόδια που μας βάζει η κρατική γραφειοκρατία, εντούτοις οι ιδιωτικές επιχειρήσεις έχουν αναπτύξει εφαρμογές για την όσο καλύτερη εξυπηρέτηση των πελατών τους. Ιδιαίτερα στον τραπεζικό τομέα μπορεί κάποιος να κάνει όλες τις συναλλαγές του από το σπίτι χωρίς να χρειαστεί να χάσει χρόνο να πάει σε ένα τραπεζικό κατάστημα. Ακόμα ελληνικές εταιρείες διαθέτουν την τεχνολογία τους με μεγάλη επιτυχία στο εξωτερικό και επιπλέον πουλάνε τις δημιουργίες τους σε κολοσσούς όπως η Google.

Αντίθετα, παρά το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια έχουν ξοδευτεί περισσότερα από 7 δισ. ευρώ (κυρίως ευρωπαϊκά κονδύλια) για ανάπτυξη της πληροφορικής στο Δημόσιο, η κατάσταση είναι απελπιστική. Προσωπικά πιστεύω ότι ένα πολύ μεγάλο μέρος του Δημοσίου απεχθάνεται την πληροφορική όπως ο «Διάβολος το λιβάνι», και θα κάνει ό,τι μπορεί προκειμένου να συντηρηθούν τα σημερινά χειρόγραφα συστήματα όπου ο κάθε υπάλληλος έχει τον απόλυτο έλεγχο να κάνει ή να μη κάνει οτιδήποτε. Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση ενός διευθυντή Γραφείου Πολεοδομίας, ο οποίος αρνήθηκε να εγκαταστήσει ένα σύστημα το οποίο δημοπρατήθηκε και υλοποιήθηκε για να εξυπηρετήσει τους πολίτες στις συναλλαγές τους με την Πολεοδομία.

Είναι αρκετοί που ισχυρίζονται ότι για την υστέρηση της πληροφορικής στο Δημόσιο, φταίνε οι εταιρείες του χώρου οι οποίες, λίγο ή πολύ, προσπάθησαν να κάνουν την «αρπαχτή τους» και ουσιαστικά δεν παρέδωσαν έργα. Να το δεχθώ προκειμένου να ανοίξουμε αυτή τη συζήτηση. Η απάντηση που δίνουν οι εταιρείες είναι μάλλον πειστική. «Είμαστε οι ίδιες εταιρείες που εξυπηρετούμε με επιτυχία τον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας. Πώς γίνεται να είμαστε εκεί επιτυχημένοι και στο Δημόσιο αποτυχημένοι». Μάλιστα, στις συζητήσεις που είχα με πολλούς επιχειρηματίες του χώρου μου έλεγαν ότι το Δημόσιο ουσιαστικά καθορίζει τους όρους του παιχνιδιού και εμείς ακολουθούμε. «Δεν μπορεί η ορχήστρα να παίζει τσάμικο και εμείς να θέλουμε να χορεύουμε ταγκό».

Η ιστορία με τη μηχανογράφηση των νοσοκομείων είναι εξαιρετικά χαρακτηριστική. Ξεκίνησε το 1991 όταν ο Μιλτιάδης Εβερτ ήταν υπουργός Προεδρίας. Εγινε τότε προμήθεια συστημάτων (ύστερα από διαγωνισμό) τα οποία ουδέποτε δούλεψαν και σάπισαν στις αποθήκες. Στο μεταξύ έγιναν και άλλες ανεπιτυχείς προσπάθειες. Τέλος, από το 3ο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης δαπανήθηκαν περισσότερα από 50 εκατ. ευρώ για την δημιουργία 15 Ολοκληρωμένων Πληροφοριακών Συστημάτων Υγείας (ΟΠΣΥ). Υστερα από διαγωνισμούς, τα 15 ΟΠΣΥ μοιράστηκαν σε περίπου 10 κοινοπραξίες αποτελούμενες από 15 εταιρείες. Βλέπετε η προσπάθεια ήταν να «μοιραστούν» τα έργα, ώστε να είναι όλοι ευχαριστημένοι. Αποτέλεσμα πενιχρό. Δεν είναι του παρόντος να μπει κανείς σε λεπτομέρειες, αρκεί μόνο να αναφερθεί ότι η ίδια κοινοπραξία εγκατέστησε το ίδιο σύστημα (εξοπλισμό και λογισμικό) σε δύο διαφορετικά ΟΠΣΥ. Το ένα σύστημα λειτουργεί ικανοποιητικά, ενώ το άλλο δεν μπόρεσε ποτέ να λειτουργήσει. Ποιος φταίει;

Ο ιδιωτικός τομέας στον χώρο της υγείας έχει εκχωρήσει την πληροφορική του σε ιδιωτικές εταιρείες προκειμένου να έχει οικονομίες κλίμακος και πολύ καλύτερη εξυπηρέτηση. Επιπλέον, ο πάροχος της υπηρεσίας, ο οποίος δεν ανήκει αλλά και δεν εξαρτάται από τη διοίκηση του νοσοκομείου, λειτουργεί και σαν ελεγκτικός μηχανισμός για να αναδεικνύει τα κακώς κείμενα.

Η λύση για το Δημόσιο είναι να εκχωρήσει σε μεγάλο βαθμό την πληροφορική του στους επαγγελματίες του χώρου με αυστηρότατες συμβάσεις υπηρεσιών (Service Level Agreements) όπως γίνεται σε πολλούς τομείς στην Ελλάδα αλλά και σε πολλές Δημόσιες Υπηρεσίες στο εξωτερικό.

Και για να επανέλθουμε στον μύθο της «Γάτας με τα Ποντίκια» η λύση για τα ποντίκια θα ήταν να προσλάβουν ένα σκύλο να γαβγίζει και να κυνηγάει τη γάτα όταν έρχεται.