Υψηλή ανεργία "διαθρθωτικής φύσεως"

Tου Paul Krugman / The New York Times

Εχω ένα δυσάρεστο αίσθημα για τις προοπτικές των Αμερικανών εργαζομένων, αλλά όχι για τους λόγους που φαντάζεστε. Η ανάπτυξη επιβραδύνεται και φαίνεται πως η ανεργία θα αυξηθεί μέσα στους επόμενους μήνες.

Το χειρότερο, όμως, είναι πως εντείνονται οι ενδείξεις ότι η κυβερνώσα ελίτ μας αδιαφορεί για το γεγονός ότι γενικεύεται μια μορφή οικονομικής δυστυχίας, που κάποτε ήταν αδιανόητη.

Ανησυχώ πως οι έχοντες εξουσία, αντί να αναλαμβάνουν να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας, σύντομα θα κηρύξουν την υψηλή ανεργία «διαρθρωτικής» φύσης, δηλαδή πάγιο χαρακτηριστικό του οικονομικού τοπίου. Το αποτέλεσμα θα είναι να καταδικάσουν μεγάλη μερίδα των Αμερικανών σε χρόνια ανεργία και να μετατρέψουν τη δικαιολογία αυτή σε πικρή πραγματικότητα. Μέχρι προσφάτως εθεωρείτο υπερβολικά απαισιόδοξος όποιος ισχυριζόταν πως ο ένας στους έξι Αμερικανούς θα βρισκόταν σύντομα είτε άνεργος ή υπο-απασχολούμενος, και ότι η μέση διάρκεια ανεργίας θα έφθανε τις 35 εβδομάδες. Κι αυτό, γιατί αν συνέβαινε κάτι τέτοιο, οι πολιτικοί μας ταγοί θα έκαναν τα πάντα για να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας. Και τώρα που αυτό συνέβη, τι βλέπουμε; Βλέπουμε το Κογκρέσο να έχει σταυρώσει τα χέρια, με Ρεπουμπλικανούς και συντηρητικούς Δημοκρατικούς να αρνούνται και την παραμικρή δαπάνη για τη δημιουργία θέσεων εργασίας, απρόθυμους ακόμη και να αμβλύνουν τα δεινά των ανέργων. Μας λένε ότι δεν έχουμε την πολυτέλεια να βοηθήσουμε τους ανέργους, ότι πρέπει να περιορίσουμε άμεσα τα δημοσιονομικά ελλείμματα, διαφορετικά οι αγορές θα στείλουν στα ουράνια το κόστος του δανεισμού για τις ΗΠΑ. Κάποιοι από εμάς δοκίμασαν να πουν ότι οι αγορές κάθε άλλο παρά δείχνουν διάθεση να πουλήσουν ομόλογα του αμερικανικού Δημοσίου και ότι οι επενδυτές τα αγοράζουν πρόθυμα, οδηγώντας τα επιτόκιά τους σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Οι τρομολάγνοι, όμως, δεν πτοούνται: η καταπολέμηση των ελλειμμάτων, επιμένουν, πρέπει να έχει προτεραιότητα έναντι των πάντων, των πάντων δηλαδή πλην των φοροαπαλλαγών για τους πλούσιους.

Το θέμα είναι πως μια μεγάλη μερίδα του Κογκρέσου, αρκετά μεγάλη για να εμποδίσει τη λήψη οποιουδήποτε μέτρου, ενδιαφέρεται για τις φοροαπαλλαγές του πλουσιότερου 1% του πληθυσμού μας, αλλά αδιαφορεί για τα δεινά των άνεργων Αμερικανών. Και η Federal Reserve τι κανει; Υποτίθεται ότι έχει δύο στόχους: την πλήρη απασχόληση και τη σταθερότητα των τιμών, που συνήθως ορίζεται ως πληθωρισμός της τάξης του 2%. Εφ’ όσον η ανεργία είναι σε πολύ υψηλά επίπεδα και ο πληθωρισμός σε επίπεδα κάτω του στόχου, θα περίμενε κανείς να λάβει επιθετικά μέτρα. Δεν το κάνει όμως. Διατηρεί, βέβαια, τα επιτόκια σε σχεδόν μηδενικά επίπεδα.

Ο Μπεν Μπερνάνκι μας διαβεβαιώνει πως διαθέτει και άλλες λύσεις, όπως το να διατηρήσει η Fed στην κατοχή της περισσότερους τίτλους στεγαστικών δανείων. Επιπλέον, ένα σημαντικό ερευνητικό ινστιτούτο επισημαίνει πως η Fed θα μπορούσε να δώσει ώθηση στην οικονομία επιλέγοντας έναν στόχο πληθωρισμού υψηλότερο του 2%. Δεν έχει, όμως, κάνει τίποτε από όλα αυτά.

Την περασμένη εβδομάδα, ο πρόεδρος της Federal Reserve του Ντάλας, Ρίτσαρντ Φίσερ, ισχυρίστηκε ότι η ομοσπονδιακή τράπεζα των ΗΠΑ δεν φέρει καμία ευθύνη για την αποδυνάμωση της οικονομίας, την οποία απέδωσε στην ανασφάλεια των επιχειρήσεων σχετικά με τις μελλοντικές ρυθμίσεις. Στη συνέχεια ισχυρίστηκε ότι στόχος της Fed δεν είναι να διατηρήσει τον πληθωρισμό στο 2%, αλλά «σταθερό σε πάρα πολύ χαμηλά επίπεδα». Και εγώ προβλέπω, επειδή έχω ξαναδεί το έργο στην Ιαπωνία, ότι αν αρχίσουν να υποχωρούν οι τιμές και έχουμε αποπληθωρισμό, τα στελέχη της Fed θα πουν πως είναι όλα καλά.

Τι θα γίνει; Σε δύο χρόνια η ανεργία θα είναι εξίσου ή και περισσότερο υψηλή. Αλλά οι πολιτικοί και τα στελέχη της Fed θα την αποκαλούν «διαρθρωτικής φύσης» και θα αποποιούνται κάθε ευθύνη. Θα ήθελα να πιστέψω πως η λαϊκή οργή θα αποτρέψει κάτι τέτοιο. Αλλά ο θυμός των Αμερικανών δεν είναι στοχευμένος. Γι’ αυτό και φοβάμαι πως η πολιτική μας ελίτ θα αφήσει την ανεργία να διαιωνίζεται.