ΚΟΙΝΩΝΙΑ και ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ: Γιατί τα γερμανικά ρομπότ δεν έπληξαν την απασχόληση

Toυ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΝΩΛΑΤΟΥ

Η εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης και της ρομποτικής προκαλεί το φόβο ενός κύματος ανεργίας που θα πλήξει όχι μόνο όσους απασχολούνται στη βιομηχανία αλλά και στον τομέα των υπηρεσιών.

Ο Bill Gates πρότεινε πρόσφατα να φορολογείται η χρήση των ρομπότ και ένα μέρος των εσόδων να χρησιμοποιείται για την ανάπτυξη θέσεων εργασίας για ανθρώπους. Η Φινλανδία ξεκίνησε την προηγούμενη χρονιά την εφαρμογή ενός πιλοτικού προγράμματος χορήγησης ενός καθολικού βασικού εισοδήματος, ένα μέτρο που εξετάζουν και άλλες κυβερνήσεις.

Εν τω μεταξύ, έχουν κυκλοφορήσει έρευνες που προσδίδουν στην ανάπτυξη της ρομποτικής στοιχεία αποκάλυψης, προβλέποντας ποια είδη επαγγελμάτων βρίσκονται σε κίνδυνο και πόσες θέσεις εργασίας θα χαθούν στο μέλλον. Το 2015 ερευνητές του πανεπιστημίου της Οξφόρδης υπολόγισαν τα επόμενα 20 χρόνια θα έχει χαθεί το 35% των θέσεων εργασίας στη Βρετανία.

Πιο πρόσφατα, οι οικονομολόγοι Acemoglu και Restrepo παρουσίασαν μια μελέτη για την επίπτωση της χρήσης ρομπότ στην αμερικάνικη αγορά εργασίας. Tα ευρήματα τους φαίνεται να επιβεβαιώνουν τους φόβους για αρνητικό αντίκτυπο στην απασχόληση. Συγκεκριμένα, υποστηρίζουν ότι κάθε ένα επιπλέον ρομπότ μειώνει την απασχόληση κατά τρεις ως έξι θέσεις εργασίας.

Στο πλαίσιο αυτό, παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον έρευνα που δημοσιεύτηκε το Σεπτέμβριο σχετικά με τον αντίκτυπο των ρομπότ στη γερμανική αγορά εργασίας. H χρήση των ρομπότ στη Γερμανία είναι πολύ πιο εκτεταμένη από ότι στις ΗΠΑ, ενώ στη χώρα βρίσκεται και η έδρα πολλών εταιρειών που παράγουν ρομπότ.

Οι επιπτώσεις των ρομπότ στη γερμανική αγορά

Οι τέσσερις ερευνητές χρησιμοποιούν στοιχεία της Διεθνούς Ομοσπονδίας Ρομποτικής (IFR), τα οποία καταγράφουν τον αριθμό των ρομπότ που εγκαταστάθηκαν σε 25 βιομηχανίες και 50 χώρες την περίοδο από το 1994 ως το 2014.

Το πρώτο συμπέρασμα των Wolfgang Dauth, Sebastian Findeisen, Jens Südekum και Nicole Woessner είναι ότι η μεγαλύτερη αύξηση στη χρήση ρομπότ σημειώθηκε στην αυτοκινητοβιομηχανία και μετά στην βιομηχανία επίπλων και οικιακών συσκευών. Στον τομέα των υπηρεσιών δεν παρατηρήθηκε καμία αλλαγή.

Το δεύτερο και πιο σημαντικό συμπέρασμα τους είναι πως...

 στη Γερμανία δεν υπήρξε καμία αρνητική επίπτωση στην συνολική απασχόληση όπως στις ΗΠΑ. Αν και τα ρομπότ επηρέασαν αρνητικά την απασχόληση στη μεταποίηση, οδηγώντας στην κατάργηση 275.000 θέσεων εργασίας, οι απώλειες αυτές αντικαταστάθηκαν από τη δημιουργία θέσεων εργασίας σε άλλους τομείς.

Oι ίδιοι εκτιμούν ότι ο διαφορετικός αντίκτυπος των ρομπότ στη Γερμανία εξηγείται από το πώς έχουν διαμορφωθεί οι εργασιακές σχέσεις στη χώρα και συγκεκριμένα από τον σημαντικό ρόλο των συνδικάτων στον καθορισμό των μισθών. Όπως τονίζουν, τα γερμανικά συνδικάτα δίνουν μεγαλύτερη βαρύτητα στη διατήρηση θέσεων εργασίας και είναι διατεθειμένα να διατηρήσουν ευέλικτες συμφωνίες για τον προσδιορισμό των μισθών σε περίπτωση αρνητικών σοκ, ώστε να μην γίνουν απολύσεις.

Το τρίτο συμπέρασμα τους είναι πως τα ρομπότ αυξάνουν την μέση παραγωγικότητα, αλλά όχι και το μέσο μισθό. Αυτό σημαίνει, πως τα ρομπότ έχουν συμβάλει στην πτώση του μεριδίου της εργασίας στα κέρδη. Τα περισσότερα κέρδη από αυτή την νέα τεχνολογία πηγαίνουν στους κατόχους του κεφαλαίου.

«Για αυτούς, καθώς και για τους ειδικευμένους εργαζόμενους με υψηλά επίπεδα ανθρώπινου κεφαλαίου, τα ρομπότ έχουν υπάρξει φίλοι τους στην αγορά εργασίας. Αλλά για την μεγάλη μερίδα των εργαζομένων χαμηλής και μεσαίας εξειδίκευσης, η σχέση είναι πιο δύσκολη» υποστηρίζουν οι τέσσερις οικονομολόγοι.