«Ηταν τα καλύτερα χρόνια, ήταν τα χειρότερα χρόνια». Η φράση με την οποία ξεκινάει «Η ιστορία δύο πόλεων» του Καρόλου Ντίκενς ταιριάζει απόλυτα στην εποχή μας. Είναι εξίσου εύκολο να επιχειρηματολογήσεις ότι πλησιάζει το τέλος του κόσμου όσο και ότι ζούμε στην καλύτερη περίοδο όλων των εποχών.
Οι απαισιόδοξοι μιλούν για την αύξηση της ανισότητας και τις ολέθριες κοινωνικές συνέπειες της παγκοσμιοποίησης, που θα επιδεινωθούν εκθετικά με την πλήρη ανάπτυξη της 4ης βιομηχανικής επανάστασης. Οι αλγόριθμοι θα καταπίνουν θέσεις εργασίας σε βιομηχανική κλίμακα και παράλληλα θα επιβάλλουν ένα καθεστώς παρακολούθησης που θα εξαλείψει την ιδιωτικότητα. Οι νέες τεχνολογίες θα παράσχουν σε επίδοξους δικτάτορες πανίσχυρα εργαλεία για τον έλεγχο των πολιτών, τους οποίους θα έχουν ξεσηκώσει πρώτα με εθνικολαϊκιστικά παραληρήματα. Καθώς το πνεύμα του τραμπισμού θα εξαπλώνεται διεθνώς και θα καταρρέει η διεθνής συνεργασία και η έννοια της συλλογικής ασφάλειας, οι συρράξεις θα γίνουν συχνότερες. Η ροπή προς την αταξία θα ενταθεί εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, που θα δημιουργήσει εκατομμύρια πρόσφυγες από τις παράκτιες πόλεις και συγκρούσεις μεταξύ χωρών για ολοένα και συρρικνούμενα αποθέματα νερού και φυσικών πόρων.
Αλλά και οι αισιόδοξοι δεν έχουν λίγα να επικαλεστούν. Η ανισότητα μεταξύ χωρών, λένε, μειώθηκε θεαματικά, καθώς πρώην φτωχές οικονομίες έκαναν αναπτυξιακά άλματα χάρη στην παγκοσμιοποίηση. Ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν σε ακραία φτώχεια μειώθηκε στο 10% του παγκόσμιου πληθυσμού το 2015, έναντι 36% το 1990 (κατά 1,1 δισεκατομμύριο άτομα) και πάνω από 80% σε σχέση με το 1800. Ασθένειες που θέριζαν μέχρι πριν από λίγες δεκαετίες έχουν εξαλειφθεί, ενώ τα άλματα στην ιατρική έρευνα, τη γονιδιωματική και τα big data δημιουργούν προσδοκίες για νέες κατακτήσεις. Το προσδόκιμο ζωής έχει αυξηθεί θεαματικά τα τελευταία εκατό χρόνια – σε αρκετές χώρες έχει διπλασιαστεί. To ποσοστό του αναλφαβητισμού είναι λιγότερο από το μισό από ό,τι ήταν το 1975. Στις αρχές του 20ού αιώνα, σχεδόν καμία χώρα δεν ήταν δημοκρατία· τα τελευταία 20 χρόνια, είναι περισσότερες από τα αυταρχικά καθεστώτα. Η τεχνολογία εκδημοκρατίζει επίσης την οικονομία και την εκπαίδευση· και, με λίγη πολιτική βούληση, θα λύσει και το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής.
Ανεξαρτήτως οπτικής, η συζήτηση αυτή γίνεται σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο: της επιτάχυνσης και της αποκέντρωσης. Μαζί με τη δυνατότητα δημιουργίας, οι νέες τεχνολογίες πολλαπλασιάζουν και τις πιθανές εστίες καταστροφής (χάκερς, βιολογική τρομοκρατία).
Το ανθρώπινο είδος χρειάστηκε πολλές χιλιετίες για να μάθει να πετάει, αλλά μόνο 66 ακόμα χρόνια για να φτάσει στο φεγγάρι και σήμερα ετοιμάζεται να οικοδομήσει αποικίες στην Αρη.
Το θαύμα της ζωής στον πλανήτη μας, ένα ανοιγοκλείσιμο του ματιού στην ιστορία του σύμπαντος, φέγγει πιο λαμπρά από ποτέ, αλλά...
κινδυνεύει επίσης περισσότερο από ποτέ να σβήσει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου