ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ και ΚΟΙΝΩΝΙΑ: Η Ευρώπη πρέπει να πάρει δύσκολες αποφάσεις

Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Χ. ΠΑΠΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΣ

Τα 170 τελευταία χρόνια η Ευρώπη και οι δυνάμεις που αντιμάχονταν στους κόλπους της προκάλεσαν δύο παγκόσμιους πολέμους και αρκετές ενδοευρωπαϊκές συρράξεις, σε κάποιες από τις οποίες συμμετείχε και η Ελλάδα. 

Στην διάρκεια της ίδιας περιόδου (1850-2017), στην ευρωπαϊκή ήπειρο γεννήθηκαν και αναπτύχθηκαν δύο ιδεολογικά τέρατα πάνω στα οποία θεμελιώθηκαν και δύο απεχθείς ολοκληρωτισμοί: ο εθνικο-σοσιαλισμός και ο κομμουνισμός.

Ο πρώτος προκάλεσε τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο –και αυτό υπήρξε το μοιραίο λάθος του. Ηττήθηκε από τις δυνάμεις της δημοκρατίας, αφήνοντας πίσω του ωστόσο κάπου 70 εκατομμύρια νεκρούς και αναδεικνύοντας το Ολοκαύτωμα σε μνημείο θηριωδίας και ντροπής για τον άνθρωπο και την ιστορία του.

Ο κομμουνισμός, από την πλευρά του, αφού υπέταξε σχεδόν την μισή Ευρώπη, κατέρρευσε γιατί η διεστραμμένη φύση του ήταν αντίθετη με την πρόοδο και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Άφησε όμως πίσω του άλλα 100 εκατομμύρια θύματα και αμέτρητα πνευματικά ερείπια.

Όσο για τις φιλελεύθερες δημοκρατίες της Ευρώπης, μέρος των οποίων είναι και ο δημοκρατικός σοσιαλισμός, μετά την μεγάλη καταιγίδα της περιόδου 1939-1944, αποφάσισαν να συνυπάρξουν εν ειρήνη, αντιμετωπίζοντας ταυτοχρόνως και την κομμουνιστική απειλή. Έτσι, με αφετηρία τον άνθρακα και τον χάλυβα, δημιουργήθηκε η Ευρώπη των Έξι, η οποία, με την Συνθήκη της Ρώμης, προέκρινε την οικονομία ως εφαλτήριο για την μετέπειτα πολιτική της ολοκλήρωση.

Αυτή η Ευρώπη, τα τελευταία 60 χρόνια έγινε πρώτη εμπορική δύναμη στον κόσμο, ενώ ταυτοχρόνως απετέλεσε και πρότυπο κοινωνικής ευημερίας.

Με βάση και συνδετικό της κρίκο την γαλλο-γερμανική προσέγγιση και φιλία, η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα του 1957 και η μετέπειτα Ευρωπαϊκή Ένωση του 1993 αποτελεί ένα μοναδικό πείραμα στην διεθνή ιστορία. Αυτό της ολοκλήρωσης 27 λαών – που ομιλούν 23 διαφορετικές γλώσσες, έχουν διαφορετικές παραδόσεις, διαφέρουν οικονομικά, αλλά αποφάσισαν, για την ειρήνη και την δημοκρατία, να συμφωνήσουν πάνω στις ίδιες αξίες και αρχές.

Στην βάση αυτής της συμφωνίας, η Ευρώπη των 27 χωρών μελών αντιμετωπίζει σήμερα νέες προκλήσεις, που σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με κριτήρια ίδια με αυτά που υπαγόρευσαν την Συνθήκη της Ρώμης.  

Ο κόσμος αλλάζει, η τεχνολογία είναι ανατρεπτική, η Ευρώπη γερνά, οι εχθροί της πληθαίνουν και ο οικονομικός ανταγωνισμός είναι σκληρός.

Στην κινούμενη άμμο της γεωπολιτικής και της γεωοικονομίας, είναι ανάγκη η Ευρώπη να βρει έναν νέο βηματισμό. Χρειάζεται ένα άλλο όραμα.

Ένα όραμα προσαρμοσμένο στις νέες γεωπολιτικές και γεωοικονομικές συνθήκες, όπου παρατηρείται η δυναμική ανάδυση της Ασίας και η συμμετοχή της στα παγκόσμια πράγματα, αλλά και η αποδυνάμωση της Αμερικής ως απόλυτης οικονομικής και στρατιωτικής δύναμης. Βλέπουμε παράλληλα την φιλοδοξία της Ρωσίας να αποκαταστήσει το πληγωμένο της γόητρο, ενώ την ίδια στιγμή χώρες όπως η Ινδία, η Βραζιλία και η Τουρκία επιδιώκουν συμμετοχή στην παγκόσμια κατανομή της εξουσίας.

Στην διεθνή σκηνή όμως μαίνεται και ο διεθνής νομισματικός πόλεμος, με το ευρώ να δέχεται επιθέσεις και πιέσεις και κάποιοι να μην κρύβουν την επιθυμία τους να το δουν να καταρρέει. Γνωρίζουν ότι, αν η ΕΕ καταρρεύσει νομισματικά, θα είναι θέμα χρόνου και η διάλυσή της –την οποία εύχονται όσοι βλέπουν στην ΕΕ μία αναπτυγμένη και δημοκρατική κοινωνία 510 εκατομμυρίων ανθρώπων, που κατέχουν το 21% των παγκόσμιων εμπορικών αγαθών και υπηρεσιών και διαθέτουν το πιο προωθημένο κοινωνικό σύστημα στον κόσμο.

Από την άλλη μεριά, γύρω από την Ευρώπη υπάρχει ένα ηφαίστειο: 

Αυτό της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής.  

Η μαζική μετανάστευση είναι η μία πλευρά του όλου προβλήματος. Η άλλη αφορά την τρομοκρατία και γενικότερα τις απειλές κατά της ειρήνης. Και τις τελευταίες μόνον μία ενωμένη Ευρώπη μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά. Το ίδιο ισχύει βεβαίως και για σοβαρά περιβαλλοντικά θέματα, τα οποία δεν αντιμετωπίζονται με μεμονωμένες εθνοκεντρικές πολιτικές αλλά με συλλογικές δράσεις που απαιτούν υψηλές επενδύσεις και άρα σημαντικά κεφάλαια.

Είναι λοιπόν ανάγκη, ενώ κλείνει σε λίγα χρόνια η πρώτη εικοσαετία του 21ου αιώνα, η Ευρώπη των 27 να αποφασίσει τί θέλει, πώς, με ποιους και υπό ποιο θεσμικό πλαίσιο.  

Κάθε καθυστέρηση στην λήψη παρόμοιων αποφάσεων θα έχει όλο και μεγαλύτερο κόστος –άρα οι αποφάσεις θα είναι κοινωνικά όλο και πιο επαχθείς.

Κατανοητό; Ας ελπίζουμε...