ΥΠΑΡΚΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ: Η μέρα φεύγει, το «Survivor» έρχεται

Του ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΖΟΥΛΑ


Να πω την αμαρτία μου, το βλέπω το «Survivor». Ή, για να ακριβολογώ, συχνά το χαζεύω τα βράδυα μέχρι οι διαφημίσεις να μου σπάσουν τα νεύρα και να πάω για ύπνο. Ο λόγος όμως που επέλεξα να καταπιαστώ σήμερα με το «Survivor» είναι άλλος. Παραδόξως, λίγοι έχουν μέχρι στιγμής ασχοληθεί με το γεγονός ότι η συγκεκριμένη εκπομπή δεν είναι απλώς η «τηλεοπτική επιτυχία της χρονιάς», όπως γράφεται κατά κόρον, αλλά ένα πρωτοφανές τηλεοπτικό φαινόμενο, το οποίο όχι μόνον δεν έχει ιστορικό προηγούμενο στη χώρα μας, αλλά τείνει να αποτελέσει διεθνές case study. Οσοι βρίσκουν υπερβολική την προηγούμενη διατύπωση δεν έχουν μάλλον συνειδητοποιήσει το εξής: από το 1989 που πρωτοεξέπεμψε η ιδιωτική τηλεόραση στην Ελλάδα, καμία εκπομπή, σε κανένα κανάλι, δεν κατόρθωσε να έχει την επιτυχία του φετινού «Survivor». Οπως μου το περιέγραψε ένας φίλος που έχει μακρά πείρα στις τηλεοπτικές παραγωγές, είναι σαν να έχουν μπει σε ένα καζάνι τα συστατικά επιτυχίας του «Παρά Πέντε», της «Αναστασίας», του «Νησιού», των «10 Μικρών Μήτσων», των Καλλιστείων της δεκαετίας του ’90, του «Αλ Tσαντίρι Νιουζ» και του πρώτου «Big Brother», και να έχουν δημιουργήσει μια τηλεοπτική συνταγή-υπερόπλο που σπάει κάθε μέρα τα ρεκόρ τηλεθέασης, κάνοντας ακόμη και τους ανθρώπους που μετέχουν στη συγκεκριμένη παραγωγή να σηκώνουν τα χέρια ψηλά από την απροσδόκητη επιτυχία της.


Για να έχετε μια τάξη μεγέθους, το «Survivor» μεσοσταθμικά το παρακολουθούν κάθε βράδυ 2- 2,5 εκατομμύρια Ελληνες, πετυχαίνοντας στα peak του ποσοστά τηλεθέασης που στο παρελθόν σημειώνονταν μία ή δύο φορές τον χρόνο π.χ. σε κάποιους κρίσιμους αγώνες της Εθνικής ποδοσφαίρου ή στον τελικό της Eurovision. Και αυτό που καθιστά ιστορικά πρωτοφανή την επιτυχία είναι ότι η εκπομπή προβάλλεται καθημερινά για περίπου τρεις ώρες, με την ίδια εξωπραγματική τηλεθέαση εδώ και τρεις μήνες, και χωρίς ακόμη να έχει φτάσει στην κορύφωσή της.
 

Δεν έγραψα τυχαία ότι το ελληνικό «Survivor» τείνει να γίνει διεθνές case study. Η συγκεκριμένη παραγωγή δεν έχει σημειώσει πουθενά στον κόσμο ανάλογη επιτυχία από το 2000 που προβλήθηκε για πρώτη φορά στην Αμερική, ενώ –το πιστεύετε ή όχι– δεν υπάρχει παγκόσμιο προηγούμενο ένα τηλεοπτικό προϊόν να το παρακολουθούν επί καθημερινής βάσης τα 2/3 του τηλεοπτικού πληθυσμού μιας χώρας – ιδού άλλη μια απίστευτη πρωτιά μας. Για να καταλάβετε πόσο μεγάλη είναι η έκπληξη ακόμη και της μητρικής εταιρείας παραγωγής, έχει βάλει ανθρώπους της να μελετήσουν τι πραγματικά διαφορετικό έχει το ελληνικό «Survivor» που το μετέτρεψε σε τηλεοπτικό φαινόμενο. Aπό το πώς επιλέγονται τα παιχνίδια και τα πλάνα, μέχρι και τους χαρακτήρες των παικτών.
 

Μια εξήγηση που δίνουν πολλοί είναι ότι η ελληνική τηλεόραση εδώ και πολύ καιρό δεν είχε τίποτα να παρακολουθήσει κανείς. Οτι δηλαδή οι Ελληνες το παρακολουθούν ελλείψει άλλου προγράμματος. 


Αλλοι λένε ότι καθώς το «Survivor» είχε να προβληθεί στην Ελλάδα 15 χρόνια, το είδαν για πρώτη φορά οι νεότεροι που εθίστηκαν με ένα τηλεοπτικό προϊόν καθώς ταυτίστηκαν με τους πρωταγωνιστές του. Είτε με τους διάσημους, που δεν ήταν τελικά και τόσο διάσημοι, είτε με τους μαχητές που επίσης αποδείχθηκαν άνθρωποι της διπλανής πόρτας.
 

Αλλοι πιστεύουν ότι είναι τα παιχνίδια που προκαλούν το ενδιαφέρον των τηλεθεατών. Και, κυρίως, ότι αυτά δεν έχουν και τρομερό βαθμό δυσκολίας, γεγονός που έκανε πολλούς να ταυτίζονται ας πούμε με την τελευταία «αποπεμφθείσα» Λάουρα Νάργες η οποία ενώ τερμάτιζε πάντα τελευταία, κατόρθωνε συχνά να βάλει πρώτη τους π.χ. δύο κρίκους σε μια μπουκάλα. 
  

Αλλοι, τέλος, εκτιμούν ότι αυτό που εκτόξευσε την τηλεθέαση του «Survivor» ήταν το κουτσομπολιό γύρω από τους παίκτες και γενικώς ο χαβαλές που γίνεται –σε ταυτόχρονη «μετάδοση»– στα κοινωνικά δίκτυα.
 

Ο,τι κι αν ισχύει, ωστόσο, απ’ τα παραπάνω –που μπορεί να ισχύουν και όλα–, ακόμη οι άνθρωποι που ξέρουν όσο λίγοι τα μυστικά της τηλεόρασης παραδέχονται ότι το φαινόμενο αυτό δεν μπορεί να εξηγηθεί μόνο με τηλεοπτικούς όρους.  


Συμφωνούν ότι η πρωτόγνωρη απήχηση της εκπομπής με κάποιο παράδοξο τρόπο σχετίζεται με...


 την οικονομική κρίση και κυρίως τη συλλογική ψυχολογία μας.
 

Δεν ξέρω αν ευσταθεί η παρατήρηση του Στέλιου Ράμφου ότι «η τρομακτική επιτυχία του “Survivor” είναι ένα εξαιρετικό δείγμα της δυσκολίας που βιώνει η κοινωνία», αλλά αν διαβάσει κανείς αντίστροφα τη σκέψη του, προφανώς θα συμφωνήσει ότι σε άλλες εποχές θα μας φαινόταν παρανοϊκό να παρακολουθούμε κάθε βράδυ νέους ανθρώπους να αγωνίζονται κάθιδροι μέχρι τελικής πτώσεως για να φάνε ένα κρουασάν και να μη βάζουμε απλώς τα γέλια.  


Λέτε να νιώθουμε έστω και ασυνείδητα μια ικανοποίηση για το γεγονός ότι εν αντιθέσει με τους survivors εμείς δεν χρειάζεται να κυλιστούμε στις λάσπες κι ότι δεν αντιμετωπίζουμε (ακόμη) την απειλή να τρώμε μόνο καρύδες; 


Οτι μας κάνει να αισθανόμαστε καλύτερα, βλέποντας στις οθόνες μας ότι υπάρχουν και χειρότερα;
 

Ποιος ξέρει; Προσωπικά πάντως δεν θα ήθελα να βρεθώ στη θέση του ιστορικού του μέλλοντος, ο οποίος ύστερα π.χ. από 50 χρόνια θα κληθεί να εξηγήσει το πώς στην κορύφωση της φορολογικής τους αφαίμαξης οι Ελληνες έβρισκαν τον χρόνο, αλλά και το κέφι, να τσακώνονται για τον Ντάνο, τον Μπo και τον Σπαλιάρα.