ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ και ΠΟΛΙΤΙΚΗ: Τα νέα όπλα της διπλωματίας

Του ΝΙΚΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑ

Αυτό δεν το φαντάστηκαν οι σεναριογράφοι του Χόλιγουντ: η Sony, από τις μεγαλύτερες εταιρείες παραγωγής ταινιών στον κόσμο, αναγκάστηκε να αναβάλει την πρεμιέρα μιας κωμωδίας που πραγματεύεται τη δολοφονία του Βορειοκορεάτη δικτάτορα όταν άγνωστοι χάκερ, οι οποίοι για τρεις εβδομάδες έβγαζαν στη φόρα αρκετά «άπλυτα» της εταιρείας και ανωτάτων στελεχών της, απείλησαν ότι θα κλιμακώσουν τις επιθέσεις τους, ότι «ο φόβος θα πλημμυρίσει τον κόσμο». Εάν ευσταθούν οι εικασίες των αμερικανικών διωκτικών αρχών ότι η Βόρειος Κορέα ευθύνεται για την επίθεση, θα είναι ίσως η πρώτη περίπτωση που μια χώρα χρησιμοποιεί όπλα του κυβερνοχώρου για να αποτρέψει την προβολή μιας ταινίας.  

Δεν θα είναι, όμως, η πρώτη εκδήλωση της αποτελεσματικότητας νέων όπλων στον σκοτεινό κόσμο της γεωπολιτικής και της διπλωματίας. Τους τελευταίους μήνες, άγνωστοι «επιτέθηκαν» στους υπολογιστές του Λευκού Οίκου και του State Department. Οι υποψίες εστιάζονται σε ρωσικές υπηρεσίες. Το καλοκαίρι, τα συστήματα της τράπεζας JPMorgan Chase δέχθηκαν επίθεση από αγνώστους. Χάκερ έχουν υποκλέψει τα στοιχεία εκατομμυρίων πελατών πολυεθνικών εταιρειών, χρησιμοποιώντας τις πιστωτικές τους κάρτες για να πλουτίσουν. Αλλά το πραγματικό μέγεθος των δυνατοτήτων του κυβερνοπολέμου αποκαλύφθηκε με μια κοινή επίθεση από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ εναντίον του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν. Το 2008, μέσω ενός προγράμματος που εισήχθη με ένα «στικάκι», οι συσκευές φυγοκέντρησης στις εγκαταστάσεις του Νατάνζ άρχισαν να παίρνουν αλλοπρόσαλλες εντολές, να αυξομειώνουν ταχύτητα και να καταστρέφονται. Το καλοκαίρι του 2010, το «σκουλήκι» έγινε γνωστό όταν «μεταπήδησε» στο Διαδίκτυο (έχοντας μολύνει τον φορητό υπολογιστή κάποιου μηχανικού στο Νατάνζ). Εκεί, ειδικοί στο κυνήγι ιών το εντόπισαν και το βάφτισαν Stuxnet. Τον ίδιο χρόνο, γύρω στις 1.000 από τις 5.000 συσκευές φυγοκέντρησης είχαν υποστεί βλάβη, καθυστερώντας το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν κατά 18 μήνες.
Σύμφωνα με αποκαλυπτικό ρεπορτάζ του Ντέιβιντ Ε. Σάγκερ των New York Times το 2012, το κοινό αμερικανο-ισραηλινό πρόγραμμα έφερε τον κωδικό «Ολυμπιακοί Αγώνες». Είχε αρχίσει επί της προεδρίας του Τζορτζ Μπους και η ιδέα τέτοιας παρέμβασης βρήκε θερμή υποστήριξη από τον Μπαράκ Ομπάμα.  

Από την αρχή, όμως, Αμερικανοί αξιωματούχοι εξέφραζαν φόβο ότι η χρήση τέτοιων μεθόδων θα άνοιγε τις ορέξεις όσων ήθελαν να στραφούν εναντίον των ΗΠΑ.  

Πολλές χώρες έχουν πέσει θύματα ηλεκτρονικού πολέμου, μεταξύ τους η Εσθονία το 2007, η Νότιος Κορέα πέρυσι, η Σαουδική Αραβία πριν από δύο χρόνια. 

Μη κυβερνητικοί παράγοντες, όπως οι Ανώνυμοι και οι WikiLeaks, έως και μοναχικοί έφηβοι με έναν υπολογιστή στην κρεβατοκάμαρα, έχουν αποδείξει την ασύμμετρη δύναμη του «ηλεκτρονικού πολεμιστή». Αυτές τις μέρες, παρακολουθώντας την εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ ΗΠΑ και Κούβας ως αποτέλεσμα κλασικής διπλωματίας (συμπεριλαμβανομένης ανταλλαγής φυλακισμένων πρακτόρων και της μεσολάβησης έως και του Πάπα Φραγκίσκου), οφείλουμε να υπολογίσουμε και δύο άλλους τρόπους με τους οποίους ασκείται η διπλωματία, με δραματικά αποτελέσματα:

 Η Ρωσία κλονίζεται από εμπορικές και χρηματοπιστωτικές κυρώσεις, από την πτώση της τιμής του πετρελαίου και από τη ραγδαία υποτίμηση του ρουβλίου· και μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες του κόσμου μετανιώνει για την προσπάθεια να χλευάσει τον ηγέτη μιας μικρής, μακρινής χώρας.  

Τα όπλα της διπλωματίας δεν είναι αυτά που γνωρίζαμε.