RADAR: Ο ΑΓΡΥΠΝΟΣ ΦΡΟΥΡΟΣ: ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ - ΑΡΓΕΝΤΙΝΗ: Το φάντασμα της οικονομικής κατάρρευσης επιστρέφει

Πριν από δώδεκα χρόνια η σταθερή ισοτιμία του πέσο με το δολάριο κατέστρεψε την οικονομία της Αργεντινής. Σήμερα το φάντασμα της οικονομικής κατάρρευσης επιστρέφει εξαιτίας της πολιτικής του αδύναμου πέσο και ενός πληθωρισμού που τρέχει ασυγκράτητος με 25%, δημιουργώντας νέες συνθήκες «δολαριοποίησης» της οικονομίας της χώρας.

Τι συνέβη στην Αργεντινή μέσα σε αυτή τη δωδεκαετία;

Το 2001 γράφτηκε το πιο οδυνηρό κεφάλαιο μιας οικονομικής κρίσης που είχε αρχίσει έναν χρόνο νωρίτερα. Τον Δεκέμβριο εκείνης της χρονιάς η κυβέρνηση κήρυξε στάση πληρωμών, οι τραπεζικοί λογαριασμοί πάγωσαν και το Μπουένος Αϊρες μετατράπηκε σε πεδίο μάχης. Ο τελικός απολογισμός ήταν μια χώρα κατεστραμμένη με ένα εξωτερικό χρέος της τάξης των 132 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Εναν χρόνο αργότερα το 60% των πολιτών ζούσε κάτω από το όριο της φτώχειας.

Το 2007 η Αργεντινή έδειχνε να έχει σταθεί και πάλι στα πόδια της. Αποκλεισμένη από τις αγορές, η χώρα του τάνγκο είχε υιοθετήσει ένα ιδιαίτερο μοντέλο ανάπτυξης. Προκειμένου να εφοδιαστούν με το χαρτονόμισμα που χρειάζονταν για να ρυθμίσουν τις εισαγωγές (δηλαδή δολάρια), οι Αργεντινοί «ντοπάρισαν» τη βιομηχανία της γεωργίας και των τροφίμων. Ο τομέας έγινε ιδιαίτερα ανταγωνιστικός χάρη στην υποτίμηση του πέσο. Η σόγια και άλλα γεωργικά προϊόντα έφθασαν να αποτελούν τον μισό εξαγωγικό όγκο της Αργεντινής ενώ ένας φόρος που επιβλήθηκε στις εξαγωγές γέμιζε τα ταμεία του κράτους. Η Αργεντινή μπορούσε και πάλι να χρηματοδοτήσει την κοινωνική της πολιτική, η οικονομία της αναπτυσσόταν με ρυθμούς που θύμιζαν ασιατικό τίγρη.

Δεν μπόρεσε, ωστόσο, να ξεφύγει από την κρίση του 2009. Ο ρυθμός ανάπτυξης έπεσε εκείνη τη χρονιά στο 0,9% από το 6% που έτρεχε έναν χρόνο νωρίτερα.

Το 2010 εκτοξεύθηκε και πάλι στο 7%, το 2011 έφτασε στο 9%, αλλά το 2012 προσγειώθηκε και πάλι στο 3%.

Οπως επισημαίνει η εφημερίδα «Λιμπερασιόν», η πολιτική του αδύναμου πέσο φαίνεται να μην αποδίδει πλέον καρπούς. Ασφαλώς ευνόησε τις εξαγωγές, αλλά την ίδια στιγμή μείωσε την αγοραστική δύναμη των Αργεντινών. Το αποτέλεσμα ήταν να μειωθεί η κατανάλωση, να παγώσει η αγορά, να αυξηθεί η ανεργία.

Απέναντι στον κίνδυνο της συνεχούς μείωσης των εισοδημάτων τους οι Αργεντινοί αναζητούν όλο και περισσότερο την ασφάλεια του δολαρίου. «Οσο ανεβαίνει το δολάριο τόσο θα φοβόμαστε το χειρότερο», εξηγεί στη γαλλική εφημερίδα ένας επιχειρηματίας από του Μπουένος Αϊρες.

Για να θέσει ένα τέλος σε αυτόν τον φαύλο κύκλο, η κυβέρνηση της Κριστίνα Κίρσνερ αποφάσισε να λάβει ορισμένα μέτρα:

Οι επιχειρήσεις που εισάγουν πρέπει να εξάγουν προϊόντα αντίστοιχης αξίας σε δολάρια.

Οι πολίτες που αγοράζουν συνάλλαγμα σε δολάρια πρέπει να λάβουν ειδική έγκριση από τις φορολογικές Αρχές, ενώ έχουν ληφθεί περιορισμοί στο συνάλλαγμα σε εκείνους που ταξιδεύουν στο εξωτερικό.

Η αίσθηση των αναλυτών, ωστόσο, είναι ότι η Πρόεδρος της Αργεντινής παλεύει με ανεμόμυλους. Η μαύρη αγορά συναλλάγματος ανθεί στην Κάγιε Φλόριδα, τον εμπορικό πεζόδρομο του Μπουένος Αϊρες. Στις τράπεζες ένα δολάριο ανταλλάσσεται με 5,25 πέσο, στην μαύρη αγορά με 9. Το χάσμα που χωρίζει τις δύο ισοτιμίες δεν σταματά να αυξάνεται.

«Απέναντι σε ένα πέσο ιστορικά ασταθές και έναν ανησυχητικό πληθωρισμό, το δολάριο αντιπροσωπεύει πάντα στην Αργεντινή ένα νόμισμα-καταφύγιο» επισημαίνει ο οικονομολόγος Πάμπλο Ουέντε. «Επειτα, ένα τμήμα της οικονομίας, όπως για παράδειγμα η αγορά ακινήτων, εξακολουθεί ζει στον κόσμο του δολαρίου. Αλλά πέρα από αυτό, το νόμισμα των ΗΠΑ ασκεί εδώ μια σχεδόν μαγνητική γοητεία. Οι Αργεντινοί σκέφτονται περισσότερο σε δολάρια παρά σε πέσο. Αυτή τη νοοτροπία προσπαθεί να αλλάξει η Πρόεδρος, αλλά χωρίς μεγάλη επιτυχία», προσθέτει.

Η νοοτροπία αυτή εξηγεί και τον «συναλλαγματικό τουρισμό» που έχει αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια στην Αργεντινή και κάνει το έργο της Κίρσνερ ακόμη πιο δύσκολο. Αρκεί να περάσει κανείς τον Ρίο ντε λα Πλάτα για να βρεθεί στην Ουρουγουάη και να αγοράσει δολάρια σε καλύτερη ισοτιμία. Η κυβέρνηση επιμένει, ωστόσο, στον έλεγχο του συναλλάγματος, χωρίς να λαμβάνει υπόψη της πολλούς οικονομολόγους που επιμένουν ότι αυτός ο έλεγχος ευνοεί την κερδοσκοπία, δημιουργώντας ένα χάσμα ανάμεσα σε μια ελίτ που έχει εύκολη πρόσβαση στα δολάρια και μια μάζα που είναι αποκλεισμένη από την αγορά συναλλάγματος. Ο φόβος είναι ότι το καζάνι θα αρχίσει να βράζει και πάλι.