Οι κίνδυνοι της λαθρομετανάστευσης

Tου Αγγελου Σταγκου

Στην Ελλάδα συνηθίζουμε να αντιλαμβανόμαστε τα προβλήματα όταν αυτά έχουν γιγαντωθεί και είναι πλέον εξαιρετικά δύσκολο να αντιμετωπισθούν. Η πρόβλεψη μιας επερχόμενης απειλής δεν είναι από τα δυνατά μας σημεία και η πρόληψη με την εφαρμογή των κατάλληλων μέτρων δεν ανήκει στις παραδόσεις μας. Αντίθετα, ανήκει στις παραδόσεις μας, κυρίως ως κράτος, ο «στρουθοκαμηλισμός» και ακόμη περισσότερο η κάλυψη κάτω από το χαλί, μέχρις ότου η απειλή μετατρέπεται σε κίνδυνο που για να εξουδετερωθεί απαιτεί μεγάλη αποφασιστικότητα, συστράτευση πολλών δυνάμεων, σύντονες ενέργειες και βασιλικά έξοδα, με το αποτέλεσμα να παραμένει αβέβαιο.

Το μεγάλο μέλημα της χώρας σήμερα είναι βέβαια η βαθιά οικονομική κρίση. Οι περισσότερο «ψαγμένοι» θα υποστήριζαν ίσως ότι η οικονομική κρίση αποτελεί σε μεγάλο βαθμό την κορύφωση μιας πολύχρονης πορείας παρακμής, ακόμη και τότε που το δανεικό χρήμα φούσκωνε τις τσέπες της μεγάλης πλειοψηφίας των Ελλήνων. Ομως, ταυτόχρονα με το φοβερό αυτό πρόβλημα και την αδήριτη ανάγκη να μπει τέλος στη διαδικασία της παρακμής, η Ελλάδα είναι αντιμέτωπη πλέον και με τον τεράστιο κίνδυνο που δημιουργεί, σύμφωνα με όλα τα στοιχεία και τις εκτιμήσεις, η ασταμάτητη και ογκούμενη λαθρομετανάστευση.

Η αναγνώριση του συγκεκριμένου κινδύνου δεν προέρχεται από ρατσιστικά αντανακλαστικά. Υπάρχει η πραγματικότητα της διάβασης του Εβρου ή της απόβασης στα νησιά από καθημερινά κύματα εξαθλιωμένων ανθρώπων. Και υπάρχει η πραγματικότητα της εικόνας του κέντρου της πρωτεύουσας και άλλων συνοικιών που είναι σχεδόν μη προσβάσιμες, ειδικά τη νύχτα, της κατάληψης διαμερισμάτων και κατοικιών από μπουλούκια ρακένδυτων μεταναστών που ζουν σε απερίγραπτες συνθήκες και τα μετατρέπουν σε εστίες μόλυνσης, της εγκληματικότητας, της εκμετάλλευσης από διάφορους εμπόρους της ανθρώπινης δυστυχίας, της επαιτείας σε κάθε βήμα, σε κάθε γωνία, σε κάθε φανάρι του δρόμου και του οικονομικού κόστους που υφίσταται η χώρα εξαιτίας της κατάστασης αυτής.

Κανείς δεν μπορεί να ζητήσει από τον μέσο πολίτη να αγνοεί αυτή την πολύμορφη πραγματικότητα, ακόμη και αν έχει μέσα του βαθιά ριζωμένες δημοκρατικές και αντιρατσιστικές πεποιθήσεις.  

Από την άλλη πλευρά, είναι δεδομένο ότι δεν αποτελούν όλοι οι μετανάστες, νόμιμοι ή όχι, μία κατηγορία. Είναι οι αφομοιώσιμοι, είναι εκείνοι με πολιτισμικά χαρακτηριστικά που πλησιάζουν τα δικά μας, είναι οι άλλοι που έχουν ριζώσει στην Ελλάδα, με παιδιά που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν εδώ, είναι οι νοικοκυραίοι και οι εργαζόμενοι που πέρασαν μία Οδύσσεια και βρήκαν την Ιθάκη τους σ’ αυτόν τον τόπο.  

Αλλά είναι και οι μη αφομοιώσιμοι, με πολιτισμικά χαρακτηριστικά εντελώς διαφορετικά, δίχως την οποιαδήποτε δεξιότητα, που οι αριθμοί τους αυξάνονται και θα αυξάνονται λόγω της απερίγραπτης φτώχειας και των τρομακτικών δεινών που πλήττουν τις χώρες τους (π.χ. οι τελευταίες πλημμύρες στο Πακιστάν) και που οι περιορισμένες δυνατότητες της δικής μας χώρας δεν τους αντέχουν. Αυτοί συνιστούν τον μεγάλο κίνδυνο της λαθρομετανάστευσης.

Δεν είναι η Ελλάδα το μοναδικό ευρωπαϊκό κράτος με μεγάλο πρόβλημα λαθρομετανάστευσης. Είναι και άλλα κράτη, με πιο οργανωμένους μηχανισμούς, όπως η Ιταλία, η Ισπανία, η Γαλλία, που έχουν έλθει σε συμφωνίες με τις χώρες προέλευσης των λαθρομεταναστών, ενώ παράλληλα παίρνουν μέτρα, όχι και τόσο κολακευτικά για τη δημόσια εικόνα των κυβερνήσεών τους, αν και η πλειοψηφία των πολιτών φαίνεται να τα εγκρίνει, κάτι που δεν επισημαίνεται ιδιαίτερα από τα μίντια. Αλλά και στη Βόρεια Ευρώπη, όπως στην Ολλανδία και τη Γερμανία, σημειώνονται αντιδράσεις. Πιο εμφανείς στην Ολλανδία, περισσότερο συγκρατημένες στη Γερμανία, λόγω βεβαρημένου παρελθόντος, αλλά πάντως αντιδράσεις. Δεν υπάρχει δε αμφιβολία ότι αυτές οι αντιδράσεις θα ενταθούν στο προβλεπτό μέλλον.

Είναι σαφές ότι η γεωγραφική θέση της Ελλάδας, η αναποφασιστικότητα στη λήψη μέτρων, η τραγική κατάσταση των κρατικών μηχανισμών και η απροθυμία της Τουρκίας να συνεργαστεί, την καθιστά περισσότερο ευάλωτη από άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Αυτές οι διαπιστώσεις όμως ούτε αποτρέπουν ούτε εξορκίζουν τον κίνδυνο που συνιστά η αυξανόμενη παράνομη είσοδος μη αφομοιώσιμων πληθυσμών, σε συνδυασμό με τις τάσεις φυγής Ελλήνων με προσόντα και τις τάσεις παλιννόστησης αφομοιώσιμων μεταναστών που δεν βρίσκουν πια δουλειά στη χώρα μας.

Θα βρεθούν ίσως μερικοί με αυξημένες ευαισθησίες που θα υποστηρίξουν ότι η Ελλάδα δεν δικαιούται να κλείσει την πόρτα στις ορδές των εξαθλιωμένων που φθάνουν ώς εδώ. Ομως η Ελλάδα δεν διαθέτει ούτε τις εκτάσεις ούτε τις φάμπρικες ούτε και την οργάνωση για να υποδέχεται συνεχώς πλήθη εξαθλιωμένων προσφύγων, κυρίως από περιοχές της Ασίας και της Αφρικής, που δεν διαθέτουν την οποιαδήποτε δεξιότητα και δεν είναι αφομοιώσιμοι. 

Η κοινωνική συνοχή της χώρας δοκιμάζεται ήδη, τόσο από την οικονομική κρίση, όσο και από τα «γκέτο» που δημιουργούνται στις μεγάλες πόλεις και ειδικά στην Αθήνα. Ο κίνδυνος για το παρόν και το άμεσο μέλλον της ελληνικής κοινωνίας είναι πολύ μεγάλος και δεν αποκλείεται να εμφανισθεί σύντομα ο δημαγωγός που θα θελήσει να εκμεταλλευθεί την κατάσταση. Η πολιτεία καλείται να δράσει οργανωμένα και αποφασιστικά, στο πλαίσιο βέβαια των διεθνών νόμων, αλλά και της πρακτικής που επιβάλλει η πραγματικότητα. Εστω και με το ρίσκο να προκαλέσει αρνητικά σχόλια από κάποιες πλευρές.