Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
Oσοι ζούμε το Brexit αισθανόμαστε κάπως σαν χρονοταξιδιώτες, λες και επιστρέψαμε στο 2015.
Oλα τα συστατικά είναι εδώ: σύγχυση και ένταση, βαθύς διχασμός, πύκνωση του χρόνου, καταιγιστικές εξελίξεις και ανατροπές, αμείωτο παγκόσμιο ενδιαφέρον, συμφωνίες που αναγγέλλονται και διαψεύδονται, απειλητικές προθεσμίες που έρχονται και παρέρχονται, υπερφίαλες διακηρύξεις περί εθνικής κυριαρχίας και στρατηγικής υπεροχής που διαψεύδονται πανηγυρικά – και πάνω απ’ όλα ο φόβος μιας μεγάλης και μη αναστρέψιμης καταστροφής. Αν μη τι άλλο, η εμπειρία αυτή μας έχει κάνει πιο ψύχραιμους από τους φλεγματικούς Βρετανούς!
Η πιο έντονη αίσθηση αυτού του deja vu σχετίζεται με την αίσθηση ανασφάλειας που δημιουργεί η αδυναμία των απλών πολιτών, αλλά και ενημερωμένων παρατηρητών, να καταλάβουν ποιες είναι οι πραγματικές προθέσεις των κεντρικών πολιτικών παικτών. Oπως εμείς αναρωτιόμασταν για μήνες τι πραγματικά πίστευε ο Τσίπρας, έτσι και οι Βρετανοί εξακολουθούν να αμφιβάλλουν για το αν η κυβέρνηση προτιμά μια συμφωνία που παραβιάζει τις κόκκινες γραμμές της από το ρίσκο ενός σκληρού και καταστροφικού Brexit.
Και στις δύο χώρες, η ενότητα του κυβερνώντος κόμματος υπήρξε βασικό εμπόδιο στην επίλυση του προβλήματος. Oμως σε εμάς η «ριζοσπαστική» πτέρυγα Λαφαζάνη εκκαθαρίστηκε τελικά, με μικρό, όπως αποδείχθηκε, κόστος. Αντίθετα στη Βρετανία, οι φανατικοί Συντηρητικοί αντιευρωπαϊστές αντλούν μέρος της ισχύος τους από το γεγονός πως το κόμμα τους έχει βαθιές ιστορικές ρίζες. Το βάρος της Ιστορίας είναι ορατό και στη σημασία που αποδίδουν οι πολιτικοί στην προσήλωση σε βασικές πολιτικές αρχές. Οι περισσότεροι Συντηρητικοί και Εργατικοί που τάχθηκαν υπέρ της παραμονής στην Ε.Ε. σεβάστηκαν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ως έκφραση λαϊκής κυριαρχίας – και αυτό παρά τον συμβουλευτικό του χαρακτήρα και την πρωτοκαθεδρία του Κοινοβουλίου στο βρετανικό πολιτικό σύστημα.
Στη χώρα μας, όπου οι αξίες αυτές είναι πολύ πιο επιφανειακές, η αντιστροφή του δημοψηφίσματος έγινε εύκολα, γρήγορα και ανέξοδα, ξεκλειδώνοντας έτσι μια λύση που ακόμη διαφεύγει από τους Βρετανούς. Το ίδιο θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς και για τη διογκωμένη εικόνα που έχουν πολλοί Βρετανοί σχετικά με τη διεθνή σημασία της χώρας τους σε σύγκριση με την πολύ πιο προσγειωμένη δική μας αίσθηση (παρά τον βερμπαλισμό μας). Κατά παράδοξο τρόπο, η απουσία παράδοσης και αρχών μπορεί μερικές φορές να λειτουργεί θετικά.
Οι δύο χώρες διαφοροποιούνται, όμως, και ως προς τη στάση της αντιπολίτευσης. Στην Ελλάδα, η αντιπολίτευση λειτούργησε με υπευθυνότητα όταν χρειάστηκε να βάλει πλάτη για να αποφευχθεί η καταστροφή, τον Ιούλιο του 2015. Αντίθετα, το Εργατικό Κόμμα του Τζέρεμι Κόρμπιν έχει έως τώρα συμβάλει στην επιδείνωση του προβλήματος.
Πάνω απ’ όλα, η σύγκριση αναδεικνύει ένα κυρίαρχο στοιχείο, τον λαϊκισμό: τις ρίζες του σε υπαρκτά προβλήματα, την ακατάσχετη ορμή του και, εντέλει, το κάλπικο περιεχόμενό του και το αδιέξοδο.
Στην Ελλάδα, ρίζα ήταν το απρόσμενο σοκ της κρίσης και η τιμωρητική διάθεση απέναντι σε ένα πολιτικό προσωπικό που είχε αποτύχει οικτρά. Ορμή ήταν οι υποσχέσεις δημαγωγών που υπόσχονταν μαγικές λύσεις και απάτη η «περήφανη διαπραγμάτευση», το δημοψήφισμα και ο βαρύς λογαριασμός του τρίτου μνημονίου.
Στη Μεγάλη Βρετανία, στη ρίζα είναι...
η οικονομική δυσπραγία και η κοινωνική απομόνωση ενός τμήματος της κοινωνίας, που είδε στους Ανατολικοευρωπαίους μετανάστες τους βολικούς αποδιοπομπαίους τράγους, αλλά και ένα πολιτικό αφήγημα πασπαλισμένο με μπόλικη αυτοκρατορική νοσταλγία. Η ορμή πήρε τη μορφή του αναπάντεχου δημοψηφίσματος που ανεύθυνα υποσχέθηκε ο τραγικός Ντέιβιντ Κάμερον για να κατευνάσει τους αντιευρωπαϊστές του κόμματός του και που έχασε χωρίς να το καταλάβει.
Οσο για την απάτη, αυτή τη βιώνουν οι Βρετανοί μέσα από την αδυναμία της κυβέρνησης να καταλήξει σε μια συμφωνία για το Brexit, γιατί απλούστατα δεν υπάρχει καλό Brexit.
Ποιος θα φανταζόταν πως θα ερχόταν η στιγμή που θα ευχόμασταν η Μεγάλη Βρετανία να ακολουθήσει το παράδειγμα της Ελλάδας!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου