Ο Αύγουστος του 1914 ήταν μια κάθοδος στην κόλαση.
Ο Μάιος του 1945
ήταν μια διαφυγή από την κόλαση.
Ο Ιούλιος του 2015, ο μήνας του
σουρεαλιστικού ελληνικού δημοψηφίσματος που δεν είχε σαφή ερώτηση και
απάντηση και των οποίων η έννοια ήταν αμφισβητήσιμη, θα μείνει στην
ιστορία ως η συνέχεια της κόλασης - για την Ελλάδα και για την Ευρώπη.
Οι φορείς χάραξης πολιτικής σε ορισμένες πρωτεύουσες της ευρωζώνης θα
χύνουν κροκοδείλια δάκρυα και θα εξηγούν το δημοψήφισμα ως μία λυπηρή,
αλλά εθελούσια πράξη του ελληνικού αυτο-αποκλεισμού από τη νομισματική
ένωση της Ευρώπης. Θα παρουσιάζουν μια έτοιμη αφήγηση σύμφωνα με την
οποία οι ευρωπαίοι πιστωτές της Ελλάδας - ένας πιο ακριβής όρος από το
«συμμάχους» ή το «εταίρους»- δεν φέρουν καμία απολύτως ευθύνη για αυτό
το φιάσκο.
Κρυφά ή όχι και τόσο κρυφά, κάποιοι θα χαρούν να έχουν την κεφαλή του
Αλέξη Τσίπρα, του ακροαριστερού πρωθυπουργού, επί πίνακι. Αλλά το
ερώτημα για το οποίο δεν θα έχουν καμία πειστική απάντηση είναι το τι
υποδηλώνει η ελληνική καταστροφή για τον σκοπό της ευρωπαϊκής ενότητας ή
για τη σταθερότητα των Βαλκανίων.
Στην Ελλάδα, το «όχι» θα διευρύνει
τις πολιτικές ρωγμές σε μια κοινωνία που χτυπήθηκε αλύπητα από μια
οικονομική ύφεση.
Οι Έλληνες που ψήφισαν «ναι» θα αντιμετωπίσουν το
αποτέλεσμα ως μια καταστροφή παρόμοια με αυτή του 1922 από τους
Τούρκους, που είχε ως αποτέλεσμα τον αφανισμό του ελληνικού πολιτισμού
στη Μικρά Ασία.
Οι Έλληνες που ψήφισαν «όχι» θα μάθουν σύντομα ότι δεν
υπάρχει σωτηρία, παρά μόνο δυστυχία μπροστά τους.
Το ερώτημα στο οποίο κανένας Έλληνας δεν θα έχει μια πειστική απάντηση
είναι πώς, επιτέλους, θα μπει η χώρα σε μια πορεία εκσυγχρονισμού, στην
οποία τα πολιτικά κόμματα, οι ολιγάρχες των επιχειρήσεων, οι
συνδικαλιστικές οργανώσεις και οι απλοί πολίτες θα δρουν, τουλάχιστον εν
μέρει, προς το δημόσιο συμφέρον.
Όπως στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και το
Κοσσυφοπέδιο, η Ελλάδα είναι καταδικασμένη να είναι υπό την κηδεμονία
της Ευρώπης για πολλά χρόνια στο μέλλον, μια κατάσταση που δεν ευνοεί
καθόλου την αυτοδυναμία και τη δέσμευση για μεταρρύθμιση.
Ο Τσίπρας και το κυβερνών κόμμα του, ο ΣΥΡΙΖΑ, ήταν πάρα πολύ έξυπνοι
για να μην θέσουν την ερώτηση του δημοψηφίσματος ως «μέσα ή έξω από το
ευρώ», μια διατύπωση που θα επέτρεπε στους Έλληνες να καταλάβουν ότι το
πραγματικό διακύβευμα ήταν η σύγχρονη ευρωπαϊκή τους ταυτότητα. Έτσι, το
αποτέλεσμα δεν επιλύει το θεμελιώδες αίνιγμα: ότι οι περισσότεροι
Έλληνες θέλουν να παραμείνουν στην ευρωζώνη, αλλά απεχθάνονται την
λιτότητα που τους έχει απομυζήσει από το 2010.
Ο Τσίπρας και η κυβέρνησή του θα φέρουν πάντα την ευθύνη για το γεγονός
ότι πέταξαν τα καλύτερα χαρτιά που είχαν, μετά τη νίκη στις βουλευτικές
εκλογές στην Ελλάδα τον Ιανουάριο, για τη διαπραγμάτευση μιας νέας
συμφωνίας διάσωσης με τους πιστωτές.
Η Ελλάδα είχε και εξακολουθεί να
έχει, ένα ισχυρό επιχείρημα υπέρ της ελάφρυνσης του χρέους.
Η Ελλάδα
είχε και εξακολουθεί να έχει, ένα ισχυρό επιχείρημα για τη μετατόπιση
της έμφασης από μια νέα συμφωνία διάσωσης μακριά από την λιτότητα και
προς την οικονομική ανάπτυξη.
Αλλά, με αυτό που ο Λουκάς Τσούκαλης, ένας Έλληνας καθηγητής
Οικονομικών, αποκαλεί «θανατηφόρο συνδυασμό αλαζονείας και διπλωματικής
χάρης ενός ελέφαντα», η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ αποξένωσε όλους τους άλλους
στην ευρωζώνη των 19 κρατών.
Είναι κατόρθωμα να ενώσεις τις
αντιπαραθέσεις των πολιτικών ηγετών της Ευρώπης - απλά σκεφτείτε τις
συνεχιζόμενες, επίπονες συναντήσεις για το πώς να χειριστούν την
προσφυγική κρίση στη Μεσόγειο - αλλά ο Τσίπρας και οι συνεργάτες του το
κατάφεραν, φέρνοντας την καταστροφή στο έθνος τους.
Οι άλλοι ηγέτες της Ευρώπης δεν θα πρέπει να αισθάνονται άνετα με αυτό.
Η ανθελληνική ενότητά τους είναι κούφια. Στη θεωρία, το ελληνικό «Σόου
του Τρόμου» θα έπρεπε να τους εμπνεύσει με τη βούληση να αδράξουν την
ευκαιρία της οικοδόμησης μιας πιο συνεκτικής τραπεζικής, οικονομικής,
δημοσιονομικής και πολιτικής ένωσης, που είναι απαραίτητη για την
επιβίωση της νομισματικής ένωσης που ξεκίνησε το 1999. Υπάρχουν,
πράγματι, συγκεκριμένες προτάσεις πολιτικής προς αυτή την κατεύθυνση: η
λεγόμενη Έκθεση Πέντε Προέδρων, δημοσιεύθηκε από τον Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ,
τον επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τον περασμένο μήνα.
Αλλά, στην πραγματικότητα, κάθε ευρωπαϊκή κυβέρνηση άγεται και φέρεται
από την εθνική κοινή γνώμη από την οποία και τελικά αντλεί τη
νομιμοποίησή της. Αυτό θα μπορούσε να ήταν μικρότερο πρόβλημα, αν, όπως ο
Βόλφγκανγκ Σόιμπλε πρότεινε το 1994, η ευρωπαϊκή νομισματική ένωση είχε
περιοριστεί σε έναν «σκληρό πυρήνα» με επίκεντρο τη Γερμανία και μια
μικρή ομάδα προηγμένων, γειτονικών χωρών.
Αλλά η επέκταση της ευρωζώνης σε κεντρική, ανατολική και νότια Ευρώπη
άλλαξε την εικόνα:
Μερικές από τις κυβερνήσεις που υποστηρίζουν την
αυστηρότερη δυνατή γραμμή στην ελληνική κρίση χρέους είναι πρώην
κομμουνιστικές χώρες που εντάχθηκαν στην ΕΕ το 2004 και, όντας λιγότερο
ευημερούσες από εκείνες της Δυτικής Ευρώπης, εκφράζουν την αγανάκτησή
τους για την έννοια της ειδικής μεταχείρισης για την Ελλάδα. Πάρα το
γεγονός ότι πολλοί πολιτικοί της ευρωζώνης αδιαφορούν για τους κινδύνους
της εξάπλωσης της πολιτικής και χρηματοπιστωτικής κρίσης από τον
ελληνικό εφιάλτη.
Αναμφισβήτητα, οι κίνδυνοι αυτοί δεν θα εμφανιστούν σε
σύντομο χρονικό διάστημα, με έτοιμο το τείχος προστασίας Ευρωπαϊκού
Μηχανισμού Σταθερότητας και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να έχει
δεσμευθεί σε όποια επείγουσα δράση είναι απαραίτητη για την προστασία
της ευρωζώνης.
Αλλά στα επόμενα χρόνια, οι κίνδυνοι θα γίνουν πολύ εμφανείς. Εάν δεν
δημιουργηθεί μια ισχυρότερη ένωση, σε σταθερές δημοκρατικές βάσεις, η
κόλαση της Ευρώπης θα εξακολουθήσει να υφίσταται.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου