ΤΟΥΡΚΙΑ: Μίνι κραχ στην αυλή του σουλτάνου

15,6% υποχωρει από τις αρχές του έτους ο δείκτης BIST με τις 30 ισχυρότερες εταιρείες

2,9% ηταν ο ρυθμός ανάπτυξης του ΑΕΠ πέρσι, πέντε φορές χαμηλότερος από το 2010

17,4% εχουν χασει από την αξία τους φέτος τα τουρκικά ομόλογα σε λίρα

Της ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΚΟΣΜΑ

«Σήμα κινδύνου» για την οικονομία της Τουρκίας, τα θεμέλια της οποίας τρίζουν πλέον επικίνδυνα, εκπέμπουν οι επιχειρηματίες της γειτονικής μας χώρας, κάνοντας ανοιχτά πλέον λόγο για κρίση εμπιστοσύνης και ρευστότητας που απειλεί να τινάξει στον... αέρα το «οικονομικό θαύμα» των τελευταίων δέκα ετών.

Εναν μόλις μήνα πριν από τις εκλογές της 7ης Ιουνίου, οι ειδικοί μιλούν για ένα «εκρηκτικό κοκτέιλ» που θα καθορίσει σε σημαντικό βαθμό τόσο το αποτέλεσμα της κάλπης όσο και την πορεία της χώρας συνολικά: η λίρα καταρρέει, η ανάπτυξη κατεβάζει ταχύτητα, η ανεργία «καλπάζει», ξένοι επενδυτές αποχωρούν.

Διεθνείς αναλυτές αποδίδουν την κατρακύλα της τουρκικής οικονομίας στο γεγονός ότι το φθηνό χρήμα που είχε εισρεύσει στη χώρα -χρηματοδοτώντας επί χρόνια τα ελλείμματά της- άλλαξε πορεία μετά την ανακοίνωση τερματισμού του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης από την FED.

Αλλοι πάλι υποστηρίζουν ότι η δραματική αλλαγή κλίματος οφείλεται στις πρακτικές του Ταγίπ Ερντογάν, ειδικά μετά την κόντρα που άνοιξε με τον επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας Ερντέμ Μπαστσί: ο Τούρκος πρόεδρος κατηγόρησε τον τραπεζίτη ότι με την εμμονή του σε υψηλά επιτόκια δεν επιτρέπει στην οικονομία να αναπτυχθεί.

Πολιτικοί αναλυτές σχολιάζουν ωστόσο ότι στόχος του Ερντογάν είναι η «εξόντωση» Μπαστσί, διότι είναι σύμμαχος του πολιτικού αντιπάλου του, εξόριστου ιμάμη Φετουλέχ Γκιουλέν. Αρκετοί δε είναι αυτοί που πιστεύουν ότι οι αγορές θα χτυπήσουν ανελέητα την Τουρκία μέχρι να πέσει ο Τ. Ερντογάν.

Εν μέσω αυστηρών προειδοποιήσεων από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης για τον κίνδυνο να επηρεαστεί το χρηματοπιστωτικό σύστημα της χώρας από τις πολιτικές εντάσεις, ο πρόεδρος της Ενωσης Επιμελητηρίων και Χρηματιστηρίων Εμπορευμάτων της Τουρκίας, Ριφάτ Χισαρσικλίογλου, χτύπησε επίσης «καμπανάκι», προβλέποντας «δυσάρεστες εκπλήξεις». Επεσήμανε το τεράστιο πρόβλημα ρευστότητας, ενώ συμβούλεψε τους επιχειρηματίες να αποφεύγουν την ανάληψη ρίσκου, απευθύνοντας ταυτόχρονα έκκληση για «γενναία μεταρρυθμιστικά βήματα».

Η Τουρκία συγκαταλέγεται πλέον στις πιο εύθραυστες από τις αναδυόμενες οικονομίες, όπως τις έχει αποκαλέσει η Morgan Stanley: τις χώρες που ενδέχεται να «λαβωθούν» άμεσα από μια περιοριστική νομισματική πολιτική στις ΗΠΑ. Τον φόβο αυτό επιβεβαίωσε -εμμέσως, πλην σαφώς- και ο ίδιος ο Ερντογάν, λέγοντας πως «η προσωρινή κρίση στην οικονομία θα πρέπει να ξεπεραστεί. Παρά το δημοσιονομικό πρόβλημα, η οικονομική πρόοδος θα συνεχίσει». Και όπως ανέφερε ο τουρκικός Τύπος, είναι η πρώτη επίσημη δήλωση του Ερντογάν που περιγράφει την τρέχουσα κατάσταση της οικονομίας ως κρίση...

Η πρόσφατη αποχώρηση της Citi­group από την τουρκική αγορά εκτιμάται πως θα αποτελέσει ένα κακό προηγούμενο, ανοίγοντας τον δρόμο της φυγής και άλλων πολυεθνικών.

Υπό τον φόβο αυτό το οικονομικό επιτελείο έχει συνεχείς επαφές με στελέχη μεγάλων επενδυτικών οίκων και funds των ΗΠΑ, ενώ ο πρωθυπουργός Αχμέτ Νταβούτογλου μετέβη πρόσφατα μαζί με τον υπουργό Οικονομικών και αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Αλί Μπαμπατσάν στη Νέα Υόρκη, όπου είχε επαφές με εκπροσώπους των Goldman Sachs και Bank of America/Merrill Lynch.

Τα προβλήματα της οικονομίας έχουν σαν αποτέλεσμα την υποβάθμιση της λίρας κατά 13% φέτος έναντι του δολαρίου. Μάλιστα η μεταβλητότητα της ισοτιμίας είναι τόσο μεγάλη, ώστε η λίρα κινείται προς την αστάθεια ταχύτερα από οποιοδήποτε άλλο νόμισμα.

Από την αρχή του χρόνου οι μετοχές των 30 τουρκικών εταιρειών που βρίσκονται στον δείκτη BIST έχουν υποχωρήσει κατά 15,6%. Στο ίδιο διάστημα ο δείκτης των μετοχών όλων των αναπτυσσόμενων χωρών έχει ανέβει κατά 10,9%.

Τα χειρότερα όμως έρχονται από το μέτωπο της ανάπτυξης. Πέρυσι το ΑΕΠ «έτρεξε» με ρυθμό μόλις 2,9%, πέντε φορές χαμηλότερο από το 2010! Η επίδοση αυτή οδήγησε την κυβέρνηση να αναθεωρήσει τον φετινό στόχο στο 3% από 4%. 

Οποιαδήποτε περαιτέρω επιβράδυνση εκτιμάται ότι μπορεί να ανατροφοδοτήσει τις πολιτικές και κοινωνικές εντάσεις.