Κακός είναι ένας νόμος όταν είναι ανακριβής, ασαφής και ανεφάρμοστος, ακόμα κι αν ο νομοθέτης έχει τις καλύτερες προθέσεις. Κάποια, μάλιστα, πεδία ανθρώπινης συμπεριφοράς είναι αδύνατον να τεθούν υπό την κρίση της Θέμιδος, διότι είναι αδύνατον να ελεγχθούν νομικά. Παράδειγμα: όλοι συμφωνούν πως η διατροφή με junk food είναι επιβλαβής για την υγεία των παιδιών. Ακόμα και ως κακοποίηση του παιδιού θα μπορούσαμε να τη χαρακτηρίσουμε. Μπορεί όμως να υπάρξει νόμος που να προβλέπει ποινή για το ποσοστό κορεσμένου λίπους που έχει η διατροφή ενός παιδιού; Όχι! Ακόμα κι αν συνεργαστούν οι καλύτεροι νομικοί με τους καλύτερους διαιτολόγους είναι αδύνατον η Πολιτεία να μπαίνει στις κουζίνες όλων των οικογενειών και να ελέγχει τι τρώνε. Ένας τέτοιος νόμος θα ήταν παντελώς ανεφάρμοστος, κι επιπλέον θα παραφούσκωνε πολύ νοσηρά τη σφαίρα αρμοδιότητας του κράτους εις βάρος της ιδιωτικότητας. Χιλιάδες «πρέπει» και «δεν πρέπει» αναλαμβάνει να τα εντάξει στη ζωή μας η Παιδεία, όχι η Δικαιοσύνη.
Θέμα Παιδείας είναι και η στάση μας απέναντι στα ζωντανά αυτού του κόσμου. Όμως, οι νομοθέτες μας έχουν την εντύπωση ότι πράγματα που είναι αδύνατον να γίνουν για τον έλεγχο της ευζωίας των ανθρώπων μπορούν να γίνουν για την ευζωία των ζώων! Αυτό είναι το τρομακτικότερο όλων των τρομακτικών που περιέχονται ως φιλοσοφία και νομική αντίληψη στο νέο νομοσχέδιο για τα ζώα συντροφιάς: το ότι κανένας από όσους ασχολήθηκαν, δεν σκούντησε με τον αγκώνα τον άλλον ρωτώντας τον: και πώς εφαρμόζεται αυτό, σύντροφε;
Να το πω με μια φράση: το τι συμπεριφορά θα έχει κάποιος στα δεσποζόμενα ζώα των οποίων είναι ιδιοκτήτης, όταν αυτό δεν γίνεται σε δημόσια θέα, δεν μπορεί να ελεγχθεί με κανέναν τρόπο, ούτε από τεχνικής ούτε από νομικής πλευράς, άρα δεν μπορεί να είναι υποκείμενο νομοθεσίας. Τέλος. Αν δείχνει ενδιαφέρον και είναι στοργικός, το ζώο που βρέθηκε στα χέρια του είναι τυχερό. Αν είναι βάναυσος, συμπλεγματικός, αδιάφορος, τσιγγούνης, κ.λπ. το ζώο είναι άτυχο. Αν είναι στοργικός, αλλά το διαμέρισμα είναι στενό και οι βόλτες λίγες, είναι εν μέρει άτυχο. Μέχρις εκεί.
Ο νόμος θα έπρεπε να ασχοληθεί με αυτό με το οποίο το νομοσχέδιο δεν ασχολείται: τι συμβαίνει όταν ένα δεσποζόμενο ζώο ενοχλεί τους περιοίκους.
Τη λύση τη δίνει κι εδώ η τεχνολογία.
Μια πλατφόρμα καταγγελιών θα δίνει την δυνατότητα στους πολίτες να ενεργοποιήσουν τον ελεγκτικό μηχανισμό, ο οποίος θα μπορούσε να διατάξει την απομάκρυνση, μέχρι και την κατάσχεση του ζώου. Για να διασφαλίζεται η υπαρκτότητα αλλά και η ανωνυμία του καταγγέλλοντος, η τεχνολογία που μπορεί να εφαρμοστεί είναι αυτή των ψηφιακών ψηφοφοριών: ο καταγγέλλων πιστοποιεί την ταυτότητά του με τους κωδικούς του TAXIS, αλλά στη συνέχεια ένα software τους «κρύβει», ώστε ο παραλήπτης της καταγγελίας να μην ξέρει ποιος την έκανε, για να διασφαλισθεί ο πολίτης από πιθανή διαρροή και αντίποινα του καταγγελλόμενου.
Και η Ε.Ε. και η Ελλάδα, την ψηφιακή διακυβέρνηση σε τέτοια θέματα δεν την έχουν ανακαλύψει ακόμα. Όμως τα τελευταία χρόνια έχουν επιδείξει υπέρμετρο ζήλο στην παραγωγή παρα-νομικών κειμένων (όπως λέμε παραπολιτικών) τα οποία είναι συστάσεις, προτροπές, ψηφίσματα, όλος αυτός ο αχταρμάς του soft law, που δίνει την εντύπωση νομοθεσίας, ενώ δεν είναι. Αυτό μπερδεύει τον δημόσιο διάλογο, κι όπως φαίνεται μπερδεύει και τους νομοθέτες, οι οποίοι γράφουν την παρόλα τους με δεκάδες «υποχρεούται», χωρίς να ενδιαφέρονται για το πώς εφαρμόζεται στον πραγματικό κόσμο.
Στο προηγούμενο άρθρο παρέθεσα αρκετά παραδείγματα απολύτως ανεφάρμοστων διατάξεων. Αν κάποιοι συνεχίζουν να μην καταλαβαίνουν πόσο υπονομεύει το δικαιικό μας σύστημα ένας μη εφαρμόσιμος νόμος, ας στοχαστούν πάνω στις επόμενες έννοιες, με την «μαιευτική» χρήση των οποίων ελπίζω να καταλήξουμε σε λογικό συμπέρασμα.
Η Ε.Ε. αναγνωρίζει ως «ζώα συντροφιάς» (κανονισμός 2016/429 – Παράρτημα Ι) ασπόνδυλα, υδρόβια, αμφίβια, πτηνά, τρωκτικά, ερπετά ακόμα και νυφίτσες (τις ταξινομεί μάλιστα στην ίδια κατηγορία με τους σκύλους και τις γάτες). Τα σχετικά καταστήματα, διαδικτυακά ή μη, διαφημίζουν πύθωνες, χελώνες, ιγκουάνα, σαύρες, αράχνες, σκορπιούς μέχρι και υπερμεγέθεις κατσαρίδες ως οικόσιτα ζώα συντροφιάς. Όμως σε κανένα νομικό κείμενο, ευρωπαϊκό ή ελληνικό, δεν παρουσιάζεται ο σκύλος ή η γάτα ως ένα ειδικό είδος ζώου το οποίο ανήκει σε μια ενδιάμεση κατηγορία που έχει μισά δικαιώματα ανθρώπου και μισά ζώου, ώστε να ισχύει για την περίπτωσή τους ένα ειδικό καθεστώς.
Η υπάρχουσα νομοθεσία απαγορεύει τον βασανισμό του ζώου, κάθε ζώου, αλλά όχι τη θανάτωσή του, αν ο ιδιοκτήτης του το αποφασίσει.
Το δεσποζόμενο ζώο είναι περιουσιακό στοιχείο του ανθρώπου ο οποίος έχει δικαίωμα ζωής και θανάτου πάνω του, σύμφωνα με όλες τις νομοθεσίες, όλων των κρατών του κόσμου. Εάν δηλαδή κάποιος σκοτώσει το κουνέλι που διατηρεί ως κατοικίδιο και το μαγειρέψει, δεν διαπράττει παρανομία. Το ίδιο ισχύει και αν αποφασίσει να κάνει ευθανασία στον σκύλο του. Μπορεί αυτό να φαίνεται σκληρό, όμως είναι αδύνατον να υπάρξει άλλου είδους νομοθετική ρύθμιση, διότι είναι αδύνατον να εφαρμοστεί. Κι επειδή έχουμε παράδοση στην κακονομία, θαυμάστε τη διατύπωση του νόμου 2017/1992. Στο άρθρο 11 με τίτλο «θανάτωση» αναφέρονται τα εξής: 1. «Μόνο ένας κτηνίατρος ή ένα άλλο αρμόδιο άτομο μπορεί να προβεί στη θανάτωση ενός ζώου συντροφιάς…» Δηλαδή, οι πάντες. Διότι ποιο είναι το «άλλο αρμόδιο άτομο» και τι είδους αρμοδιότητα έχει; Δεν το διευκρινίζει ο ποιητής. Προφανώς κάποιες ζωοφιλικές ενώσεις της εποχής πίεσαν ώστε να επιτρέπεται η ευθανασία μόνο από κτηνίατρο, κάποιοι κτηνοτρόφοι «έκραξαν» τη διάταξη, διότι, αν αρρωστήσει από λεϊσμανίαση ή από λύσσα το τσοπανόσκυλο, σιγά να μην το κατεβάσει ο τσοπάνης από την ορεινή Αργιθέα στην Καρδίτσα να βρει κτηνίατρο, οπότε ο νομοθέτης για να ευχαριστήσει και τους δύο, μετρώντας και τα ψηφαλάκια, έγραψε αυτή την ανοησία.
Κάποια κράτη απαγορεύουν εντελώς, για προληπτικούς λόγους, ορισμένες ράτσες που θεωρούνται φύσει επιθετικές και υποβάλλουν σε ευθανασία δεσποζόμενα σκυλιά και μάλιστα χωρίς να έχουν εκδηλώσει επικίνδυνη συμπεριφορά. Το 2015, ένας 27χρονος Δανός αυτοκτόνησε, λίγη ώρα αφότου ο σκύλος του, που ανήκε σε μια από αυτές τις ράτσες, κατασχέθηκε από τις αρχές και υποβλήθηκε σε ευθανασία.
Θα έλεγε κάποιος: «Ο κόσμος εξελίσσεται. Γιατί να μην δημιουργήσουμε μια ειδική κατηγορία μεταχείρισης για τα σκυλιά, αφού είναι δεδομένο ότι έχουν μια ειδική σχέση με τον άνθρωπο, εδώ και χιλιάδες χρόνια; Γιατί η έννοια “ο καλύτερος φίλος του ανθρώπου” να μην αποκτήσει και νομική υπόσταση;»
Για τους εξής 4 λόγους:
Πρώτον, διότι ο σκύλος δεν είναι ο καλύτερος φίλος του ανθρώπου, δηλαδή της ανθρωπότητας, όπως έχουμε συνηθίσει να λέμε. Είναι ο καλύτερος φίλος του ανθρώπου του, του αφεντικού του. Καθώς κατάγεται από τον λύκο και ο λύκος είναι οργανωμένος σε αγέλες με αυστηρή ιεραρχία, ο σκύλος βλέπει στο πρόσωπο του ιδιοκτήτη του τον αρχηγό της αγέλης. Και του αφοσιώνεται. Αν ο ιδιοκτήτης είναι εχθρός με άλλους ανθρώπους και διατάξει τον σκύλο να τους επιτεθεί, ο σκύλος θα το κάνει. Οι αγέλες των άγριων σκυλιών είναι επικίνδυνες για τους ανθρώπους, χωρίς να αναγνωρίζουν στο πρόσωπο των θυμάτων τους την ιδιότητα του κάποτε φίλου.
Δεύτερον, διότι κάθε δικαίωμα συνοδεύεται και από υποχρεώσεις. Αν ο σκύλος γίνει υποκείμενο δικαιωμάτων, διαφορετικών ας πούμε από του γουρουνιού, πως θα ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτή την αναβάθμιση; Αν ένας δεσποζόμενος σκύλος επιτεθεί σε ένα παιδί και το τραυματίσει ή το σκοτώσει, ποιος θα φταίει; Ο ίδιος ή το αφεντικό του; Και οι δύο; Σε ποιο ποσοστό; Ποιος θα το ορίσει; Και ποια θα είναι η ποινή ενός εκάστου;
Τρίτον, διότι θα πρέπει να δημιουργηθεί ένα παράλληλο αστυνομικό, διοικητικό και δικαστικό σύστημα, με αρμοδιότητα τις σκυλοϊστορίες. Ας υποθέσουμε ότι ο γείτονάς σου ο οποίος είναι ultra ζωόφιλος, διαπιστώνει ότι ο σκύλος που είχες στο διαμέρισμα και τον έβλεπε να τον βγάζεις βόλτα, έχει μια βδομάδα να φανεί. Υποψιάζεται ότι μπορεί να τον έχεις σκοτώσει και κάνει καταγγελία στον εισαγγελέα «κυνικών υποθέσεων». Τι θα συμβεί μετά; Θα έρθει η αστυνομία να αρχίσει τις έρευνες; Θα σε πάρουν για ανάκριση; Θα ψάχνουν γενετικό υλικό; Αν ο σκύλος πέθανε και τον έθαψες, θα γίνει εκταφή και ιατροδικαστική εξέταση για τα αίτια του θανάτου; Και θα πας κατηγορούμενος; Μόνο εσύ; Ή και ο χωρικός που αγόρασε το αρνί για το Πάσχα δύο μήνες πριν και το τάιζε στην αυλή ως δεσποζόμενο, μέχρι να το σφάξει; Θα πρέπει να βγάζεις άδεια για κάθε ταφή ζώου; Κι αν υποτεθεί ότι μπορεί να βρεθεί νομική άκρη σε όλα αυτά, πόσο θα κοστίζει ο σχετικός κρατικός μηχανισμός και ποιος θα τον πληρώνει;
Τέταρτον, διότι η ίδια η θεωρητική προσέγγιση των δικαιωμάτων του ζώου είναι «αντίφασις εν εαυτή». Η διατήρηση ζώων για συντροφιά παραβιάζει το δικαίωμα του ζώου στην ελευθερία και στην αναπαραγωγή. Πώς λοιπόν αυτά τα θεμελιώδη δικαιώματα τα παραβλέπουμε και ξεκινάμε την κουβέντα από το επόμενο βήμα;
Όλα αυτά τα γράφω για να καταδείξω το, για μένα, αυτονόητο. Ο νόμος δεν θα έπρεπε να ασχολείται καν με τα δεσποζόμενα, παρά μόνο με τα αδέσποτα. Αυτά ανήκουν στη δημόσια σφαίρα, αυτά συχνά συνιστούν κίνδυνο, αυτά χρειάζονται διαχείριση.
Τα αδέσποτα μέχρι σήμερα είναι ευθύνη του Δήμου.
Λάθος. Είναι αδύνατον κάθε Δήμος να φτιάχνει ξεχωριστές εγκαταστάσεις και μάλιστα σε χώρους με την έκταση και τις προδιαγραφές που προβλέπει ο νόμος. Ειδικά σε πολλούς πυκνοκατοικημένους δήμους της Αττικής, τέτοιοι χώροι δεν υπάρχουν καν, ενώ πολλοί Δήμοι καλύπτουν μετά βίας τα λειτουργικά τους έξοδα. Από πού θα βρουν πόρους για το καταφύγιο αδέσποτων; Επίσης, τα ζώα δεν ξέρουν ποια είναι τα διοικητικά όρια μεταξύ δήμων Χολαργού, Αγίας Παρασκευής και Χαλανδρίου. Μπορεί να κινούνται και στους τρεις. Πώς θα ορισθεί ο υπεύθυνος; Η υποχρέωση αυτή πρέπει να μεταφερθεί, και για οικονομίες μεγέθους, στην Περιφέρεια ή στο διοικητικό διαμέρισμα του πάλαι ποτέ Νομού.
Το ανεφάρμοστο του νόμου αποδεικνύεται από το ότι ελάχιστοι δήμοι έχουν φτιάξει καταφύγια αδέσποτων, μολονότι η σχετική υποχρέωση ισχύει από το 1978. Βλέπετε, σε επίπεδο εφαρμογής, μπαίνει στο τραπέζι και η παράμετρος που οι πολιτικοί θέλουν να αγνοούν: το κόστος. Όταν ο δήμαρχος πει “θα φτιάξουμε καταφύγιο και θα κοστίσει τόσο”, θα τον πυροβολούν από δύο πλευρές. Οι μεν θα καταγγέλλουν πως ενώ “συνάνθρωποί μας πεινούν” ο δήμαρχος πετάει εκατομμύρια στα σκυλιά, και οι δε ότι τα χρήματα είναι λίγα και δεν πρόκειται να εξασφαλίσουν συνθήκες ευζωίας στα ζώα.
Η ενημέρωση που παίρνει ένας νέος δήμαρχος για το θέμα, προέρχεται κυρίως από μέλη των ζωοφιλικών ενώσεων που σπεύδουν να τον συναντήσουν, άμα τη αναλήψει των καθηκόντων, για να τον πιέσουν να κάνει σύμβαση με ζωοφιλική εταιρεία – το επιτρέπει αυτό ο νόμος. Κι επειδή διακινείται χρήμα σ΄ αυτή την πιάτσα, αρκετά φιλοζωικά σωματεία είναι ενώσεις – σφραγίδα και ιδρύονται με την ελπίδα ότι κάποιος ανοιχτοχέρης υπουργός ή κάποιο πρόγραμμα της Ε.Ε. θα αρχίσει να μοιράζει λεφτά.
Ακόμη όμως κι αν ο δήμαρχος προχωρήσει στη χωροθέτηση καταφυγίου, θα αρχίσει να κατηγορείται ότι το καταφύγιο είναι κολαστήριο, ότι τα ζώα είναι κλεισμένα σε κλουβιά, ότι κάνει εμπόριο ζώων, θα τον αποκαλούν δολοφόνο έτσι και σε κάποια ζώα γίνει ευθανασία, κι άντε μετά να γλυτώσεις από τα σαγόνια των “ζωόφιλων”. Οπότε, σφυρίζει κι αυτός αδιάφορα ή αναθέτει τη δουλειά σε μια ζωοφιλική ένωση, πράξη που ούτε κι αυτή τον εξασφαλίζει, καθώς μπαίνει στο στόχαστρο της αντίπαλης ζωοφιλικής που εποφθαλμιούσε τη δουλειά και δεν την πήρε.
Τι πρέπει να γίνει λοιπόν;
Είπαμε: για τα δεσποζόμενα αποφασίζει ο κάτοχος. Και για τα υπάρχοντα και για τα νεογέννητα. Μπορεί να τα μεγαλώσει κι αυτά ή κάποια από αυτά, μπορεί να τα χαρίσει, να τα πουλήσει, να τα θανατώσει ή να τα παραδώσει σε ένα δημόσιο καταφύγιο αδεσπότων, χωρίς να πρέπει να πληρώσει τα 300 ευρώ για σκύλο και τα 100 για γάτα, που ορίζει το νομοσχέδιο.
Πόσοι είναι πρόθυμοι να πληρώσουν 2100 ευρώ για τα 7 κουταβάκια που θα παραδώσουν;
Αν δεν θέλουμε τη θανάτωση των ανεπιθύμητων νεογέννητων, θα πρέπει η παράδοση να γίνεται δωρεάν.
Αυτό όμως, θα ρωτήσει κάποιος, δεν θα αυξήσει τον αριθμό των ζώων στα καταφύγια, εάν και όταν γίνουν;
Ναι, θα τον αυξήσει. Για το μέλλον τους, λοιπόν, θα αποφασίσουν οι πολίτες κάθε Περιφέρειας ψηφίζοντας, όπως θα έπρεπε να ψηφίζουν για οποιοδήποτε θέμα της καθημερινότητάς τους, συνδέοντάς το, πάντα, με το κόστος του. Στην ψηφιακή μας εποχή, τέτοιες ψηφοφορίες μπορούν να γίνονται ηλεκτρονικά, εύκολα και σχεδόν τζάμπα, από το κινητό, με τη χρήση των κωδικών του TΑXIS, αναβαθμίζοντας την ποιότητα της Δημοκρατίας μας. Κάθε Περιφέρεια θα κάνει μια μελέτη παρουσιάζοντας τον πληθυσμό των αδέσποτων, σκυλιών και γατιών (ελπίζω να μην προκύψουν αδέσποτοι πύθωνες), και θα προτείνει στους πολίτες σενάρια διαχείρισης. Αν τα αδέσποτα διατηρούνται εφ΄ όρου ζωής τους, με αυτές τις συνθήκες ελευθερίας κοστίζει τόσο, ενώ σε κλουβί, με λίγη ώρα τη μέρα «προαυλισμό» κοστίζει τόσο. Αν τα αδέσποτα στειρωθούν, αποπαρασιτωθούν και επανατοποθετηθούν στο αστικό περιβάλλον με λειτουργία δημοτικών «ταϊστρών» κοστίζει τόσο, με το ρίσκο βεβαίως της ενόχλησης των κατοίκων και της επιθετικής συμπεριφοράς που κάποια από αυτά μπορεί να αναπτύξουν. Υπάρχει και το σενάριο, τα ζώα να διατηρούνται στο καταφύγιο για 15 μέρες, 1 μήνα, 6 μήνες, κι αν κανείς δεν ενδιαφερθεί για την απόκτησή τους να υποβάλλονται σε ευθανασία. Κοστίζει αντιστοίχως των ημερών διαμονής τόσο, τόσο και τόσο. Τι προτιμάτε; Ψηφίστε! (Αποφεύγω να χρησιμοποιώ τον αδόκιμο όρο «υιοθεσία» αδέσποτου: δεν είναι παιδί το ζώο, δεν γίνεσαι μπαμπάς του ή μαμά του, όσο κι αν δεθείς μαζί του. Από εσφαλμένες έννοιες ξεκινάει το γαϊτανάκι της νομικής διαστροφής.)
Έτσι θ’ αρχίσουμε να συνδέουμε σιγά σιγά το συναίσθημα με το κόστος και η πολιτική θα αποκτήσει λογική cost-benefit analysis. Διότι μέχρι τώρα, όπως απέδειξε και το νομοσχέδιο, η πολιτική ασκείται με ευχές και κατάρες. Όποιος θυμίζει πως κάθε πράγμα έχει ένα κόστος κατηγορείται ως «ανάλγητος νεοφιλελεύθερος» ενώ όλοι οι «ευαίσθητοι» καλούν την Πολιτεία να πραγματοποιήσει τις φαντασιώσεις τους λες και η Πολιτεία έχει δικά της λεφτά και όχι τα χρήματα των φορολογουμένων.
Μακάρι να είχαμε άπειρους πόρους να περνάμε κι εμείς και τα κατοικίδιά μας «ζωή και κότα». (Ουπς! Για την ευζωία της κότας ποιος θα νοιαστεί;). Αλλά δεν έχουμε. Κι επειδή η κυβερνητική είναι στην ουσία η τέχνη τού να διαχειρίζεσαι αποδοτικά πόρους σε στενότητα, ας αποφασίσουμε την κατανομή ανάμεσα στην ανθρωπότητα, τη «σκυλότητα» και τη «γατότητα».
Ελπίζω να μην αυξηθούν οι ζωόφιλοι των φιδιών και προκύψει η πιθανότητα να συζητάμε και για την «πυθωνότητα».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου