Του ΜΙΧΑΛΗ ΤΣΙΝΤΣΙΝΗ
Το χάπενινγκ του ΠΑΜΕ την Πρωτομαγιά ήταν επιτυχημένο. Απόδειξη, ότι το συζητάμε ακόμα. Η εικόνα του κυριάρχησε στα media – όχι μόνο τα εγχώρια. Κυκλοφόρησε σαν καρτ-ποστάλ από εξωτικό ανθρωποτοπίο και στα διεθνή πρακτορεία.
Η επιτυχία του όμως δεν ήταν μόνο διαφημιστική. Το ΚΚΕ προκάλεσε την έννομη τάξη, καταφέρνοντας να επιβάλει το δικό του «δίκιο». Επικράτησε και με όρους ισχύος, αφού η κυβέρνηση επέλεξε να μην του κάνει δώρο μια αντιπαράθεση στον δρόμο.
Η σύγκριση της κομματικής –που de facto επετράπη– με την απαγορευμένη θρησκευτική συνάθροιση δικαιώθηκε εμμέσως από τον ίδιο τον γραμματέα του ΚΚΕ. Προαναγγέλλοντάς την, ο Δημήτρης Κουτσούμπας είχε χαρακτηρίσει την εορταστική εκδήλωση «συμβολική». Είχε δηλαδή αναγνωρίσει τον σκέτο τελετουργικό της χαρακτήρα. Οι πιστοί όφειλαν να ακολουθήσουν ευλαβικά το εορταστικό τυπικό, ξορκίζοντας την αναβολή επίσης με όρους εκκλησιαστικού εορτολογίου: «Η Πρωτομαγιά δεν είναι κινητή εορτή», έλεγαν.
Το ερώτημα είναι πώς εξηγείται το γενικό θάμβος για τη δημόσια τελετή μιας αίρεσης; Πώς έφθασε να διαδίδεται τόσος έπαινος για την πειθαρχία και τις οργανωτικές αρετές που υποτίθεται ότι ενσαρκώνονταν στο δρώμενο;
Ως αρετή χαιρετιζόταν η διάθεση των ανθρώπων να χρησιμοποιηθούν ως ανόργανα υλικά σκηνικού. Χαιρετιζόταν η βούληση αυτών των ανθρώπων να γίνουν πράγματα – να εκμηδενίσουν την ατομικότητά τους για να γίνουν lego. Τουβλάκια ενός γεωμετρικού σχήματος που μπορεί να γίνει αντιληπτό μόνο από ψηλά, από το πανοραμικό μάτι του φακού. Στο επίπεδο του ανθρώπινου βλέμματος ο σχηματισμός μένει αθέατος. Στήνεται μόνο για την αφ’ υψηλού απαθανάτιση. Μόνο γι’ αυτό που οι ίδιοι οι σκηνοθέτες θα έλεγαν «προπαγάνδα».
Μπορεί αυτά τα στοιχεία, που συνδέουν γενεαλογικά το χάπενινγκ με το μεσοπολεμικό του πρότυπο, να καθιστούν παράδοξο τον έπαινο. Δεν δικαιολογούν όμως ούτε την καταγγελία. Ο αποτροπιασμός για το δήθεν σταλινικό θέαμα είναι ξεκούδουνος, γιατί δεν μπορεί να ξεχωρίσει τον αυθεντικό ολοκληρωτισμό από το γελοιογραφικό του απείκασμα. Δεν μπορεί να ξεχωρίσει τον υπαρκτό Στάλιν από τα γύψινα ομοιώματά του που πωλούνται ως σουβενίρ.
Αξίζει να αγανακτεί κανείς με μια τέτοια παράσταση ακίνδυνου πολιτικού κιτς;
Το χάπενινγκ του ΠΑΜΕ την Πρωτομαγιά ήταν επιτυχημένο. Απόδειξη, ότι το συζητάμε ακόμα. Η εικόνα του κυριάρχησε στα media – όχι μόνο τα εγχώρια. Κυκλοφόρησε σαν καρτ-ποστάλ από εξωτικό ανθρωποτοπίο και στα διεθνή πρακτορεία.
Η επιτυχία του όμως δεν ήταν μόνο διαφημιστική. Το ΚΚΕ προκάλεσε την έννομη τάξη, καταφέρνοντας να επιβάλει το δικό του «δίκιο». Επικράτησε και με όρους ισχύος, αφού η κυβέρνηση επέλεξε να μην του κάνει δώρο μια αντιπαράθεση στον δρόμο.
Η σύγκριση της κομματικής –που de facto επετράπη– με την απαγορευμένη θρησκευτική συνάθροιση δικαιώθηκε εμμέσως από τον ίδιο τον γραμματέα του ΚΚΕ. Προαναγγέλλοντάς την, ο Δημήτρης Κουτσούμπας είχε χαρακτηρίσει την εορταστική εκδήλωση «συμβολική». Είχε δηλαδή αναγνωρίσει τον σκέτο τελετουργικό της χαρακτήρα. Οι πιστοί όφειλαν να ακολουθήσουν ευλαβικά το εορταστικό τυπικό, ξορκίζοντας την αναβολή επίσης με όρους εκκλησιαστικού εορτολογίου: «Η Πρωτομαγιά δεν είναι κινητή εορτή», έλεγαν.
Το ερώτημα είναι πώς εξηγείται το γενικό θάμβος για τη δημόσια τελετή μιας αίρεσης; Πώς έφθασε να διαδίδεται τόσος έπαινος για την πειθαρχία και τις οργανωτικές αρετές που υποτίθεται ότι ενσαρκώνονταν στο δρώμενο;
Ως αρετή χαιρετιζόταν η διάθεση των ανθρώπων να χρησιμοποιηθούν ως ανόργανα υλικά σκηνικού. Χαιρετιζόταν η βούληση αυτών των ανθρώπων να γίνουν πράγματα – να εκμηδενίσουν την ατομικότητά τους για να γίνουν lego. Τουβλάκια ενός γεωμετρικού σχήματος που μπορεί να γίνει αντιληπτό μόνο από ψηλά, από το πανοραμικό μάτι του φακού. Στο επίπεδο του ανθρώπινου βλέμματος ο σχηματισμός μένει αθέατος. Στήνεται μόνο για την αφ’ υψηλού απαθανάτιση. Μόνο γι’ αυτό που οι ίδιοι οι σκηνοθέτες θα έλεγαν «προπαγάνδα».
Μπορεί αυτά τα στοιχεία, που συνδέουν γενεαλογικά το χάπενινγκ με το μεσοπολεμικό του πρότυπο, να καθιστούν παράδοξο τον έπαινο. Δεν δικαιολογούν όμως ούτε την καταγγελία. Ο αποτροπιασμός για το δήθεν σταλινικό θέαμα είναι ξεκούδουνος, γιατί δεν μπορεί να ξεχωρίσει τον αυθεντικό ολοκληρωτισμό από το γελοιογραφικό του απείκασμα. Δεν μπορεί να ξεχωρίσει τον υπαρκτό Στάλιν από τα γύψινα ομοιώματά του που πωλούνται ως σουβενίρ.
Αξίζει να αγανακτεί κανείς με μια τέτοια παράσταση ακίνδυνου πολιτικού κιτς;
Μήπως είναι προτιμότερο να την απολαμβάνει αισθητικά, όπως οι υμνητές της;
Ακόμη και αυτοί που αντιμετώπισαν την εικόνα σοβαρά, μένοντας στην πολιτική της επίφαση, μάλλον συγκινήθηκαν ασυναίσθητα από τις χορογραφικές της ιδιότητες. Τι στυλιζάρισμα! Τι συντονισμός! Τι αγαλμάτινη ακινησία! Αυτό δεν ήταν διαδήλωση. Ηταν...
Ακόμη και αυτοί που αντιμετώπισαν την εικόνα σοβαρά, μένοντας στην πολιτική της επίφαση, μάλλον συγκινήθηκαν ασυναίσθητα από τις χορογραφικές της ιδιότητες. Τι στυλιζάρισμα! Τι συντονισμός! Τι αγαλμάτινη ακινησία! Αυτό δεν ήταν διαδήλωση. Ηταν...
υπαίθριο τσίρκο για ακροβολιστές.
Οχι, δεν αξίζει κανείς να θυμώνει με τέτοιες υπερπαραγωγές. Απλώθηκαν, βέβαια, αυθαίρετα στον κορωνόπληκτο δημόσιο χώρο. Αλλά, χαλάλι.
Οχι, δεν αξίζει κανείς να θυμώνει με τέτοιες υπερπαραγωγές. Απλώθηκαν, βέβαια, αυθαίρετα στον κορωνόπληκτο δημόσιο χώρο. Αλλά, χαλάλι.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου