Του ΑΡΙΣΤΟΥ ΔΟΞΙΑΔΗ
Στην Ελλάδα πάντοτε θαυμάζαμε τους επιστήμονες που με τις έρευνές τους έκαναν καλύτερη τη ζωή των ανθρώπων. Στη μεταπολίτευση, τον Γεώργιο Παπανικολάου τον είχαμε στο ανώτατο χαρτονόμισμα των 10.000 δραχμών, πάνω και από τον Θόδωρο Κολοκοτρώνη.
Δεν θαυμάζαμε όμως τους επιχειρηματίες που έφτιαχναν και έφερναν τα φάρμακα, τις συσκευές και τους μαθηματικούς αλγόριθμους σε αυτούς που τα χρειάζονταν, γιατί αυτοί «κερδοσκοπούν πάνω στον ανθρώπινο πόνο». Για πολλές δεκαετίες, οι πανεπιστημιακοί μας δεν ήθελαν να έχουν συναλλαγές με επιχειρήσεις, είτε από ιδεολογική αφέλεια είτε γιατί φοβούνταν τις αντιδράσεις της Αριστεράς.
Στα χρόνια της κρίσης ξεπεράσαμε, σε κάποιο βαθμό, αυτό το ταμπού. Οταν η αντικαπιταλιστική Αριστερά έγινε κυβερνώσα, αναγνώρισε ότι σε μια σύγχρονη οικονομία πρέπει να υπάρχουν καινοτομικές επιχειρήσεις, και ότι αυτές είναι καλό να τροφοδοτούνται με γνώσεις που προκύπτουν από τα εργαστήρια των ερευνητικών ιδρυμάτων και των πανεπιστημίων. Διέθεσε ποσά από το δημόσιο ταμείο για να προκύψουν εταιρείες μέσα από την επιστημονική κοινότητα και για να ενισχυθούν οι επιχειρήσεις που επενδύουν σε έρευνα κι ανάπτυξη. Τα spinoffs, τα startups και η καινοτομία έγιναν μόδα σε όλο το ιδεολογικό φάσμα.
Παρ’ όλα αυτά, πολλοί δεν έχουν καταλάβει πόσο σύνθετο και δύσκολο έργο είναι να δημιουργήσεις χρήσιμα προϊόντα από τις ιδέες, όσο ξεκάθαρες ή ριζοσπαστικές κι αν είναι αυτές. Ισως επειδή έχουμε περίσσευμα επιστημόνων και έλλειμμα παραγωγικών επιχειρήσεων, η λειτουργία των δεύτερων όταν σχεδιάζουν και τελειοποιούν νέα προϊόντα δεν είναι αρκετά γνωστή.
Παράδειγμα, τα προϊόντα που βασίζονται στην ελληνική χλωρίδα. Οι επιστήμονες κατέγραψαν τη βιοποικιλότητα και έδειξαν ότι πολλά φυτά έχουν δραστικές ουσίες με ευεργετική επίδραση. Χρειάστηκαν πολλά χρόνια εξειδίκευσης και έρευνας για να γίνει αυτό. Αλλά η δραστική ουσία από μόνη της δεν ωφελεί κανέναν. Πρέπει να ενσωματωθεί σε καλλυντικό ή σε φάρμακο. Ακόμα και στα καλλυντικά, που είναι πολύ πιο εύκολα από τα φάρμακα, η διαδικασία για να συνθέσεις, να δοκιμάσεις, να ελέγξεις την ποιότητα, και να αρχίσεις την παραγωγή διαρκεί περίπου δύο χρόνια, όπου συνεργάζονται χημικοί, μικροβιολόγοι, τεχνικοί εργαστηρίων, μηχανικοί παραγωγής, σχεδιαστές και μαρκετίστες. Και δεν αρκεί να δημιουργηθεί μία φορά το προϊόν. Οι εταιρείες πρέπει κάθε χρόνο να ανανεώνουν κατά 30% την γκάμα των προϊόντων τους αν θέλουν να σταθούν στην αγορά, που σημαίνει ότι η ίδια δραστική ουσία πρέπει να χρησιμοποιείται σε διαφορετική σύνθεση κάθε 3 ή 5 χρόνια. Οι ανθρωποώρες για έρευνα και ανάπτυξη στις εταιρείες καλλυντικών ξεπερνούν κατά πολύ τις αντίστοιχες στα ερευνητικά εργαστήρια που εντόπισαν και μελέτησαν την ουσία.
Παρόμοια απόσταση ανάμεσα στο αρχικό ερευνητικό αποτέλεσμα και στο χρήσιμο προϊόν υπάρχει στις ιατρικές συσκευές, στα νανοϋλικά, σε αλγόριθμους επεξεργασίας δεδομένων, σε αισθητήρες, σε συστήματα προσομοιώσεων. Ολα πραγματικά παραδείγματα από τη δουλειά μου, όπου οι ερευνητές εφευρέτες δεν είχαν συνειδητοποιήσει πόσο ακόμα έργο έχει να κάνει μια επιχείρηση μέχρι να τιμολογήσει τον πρώτο πελάτη.
Αυτή την εξειδικευμένη δουλειά την κάνουν τεχνικοί, μηχανικοί και στελέχη διοίκησης, που δεν έχουν σχέση με το επιστημονικό εργαστήριο που συνέλαβε την ιδέα. Πολλοί από αυτούς εργάζονται σε τμήματα της εταιρείας που δεν θεωρούνται καν Ερευνα και Ανάπτυξη. Ολοι είναι μέρος της «οικονομίας της γνώσης» όσο είναι και οι ερευνητές. Στις εύρωστες οικονομίες είναι το πιο παραγωγικό μέρος της μεσαίας τάξης, που στην Ελλάδα το αγνοεί η μεγαλορρημοσύνη των διανοουμένων και το πνίγει η φορολογία, που τους αντιμετωπίζει ως κροίσους.
Δεν αρκούν επομένως μόνο οι στοχευμένες ενισχύσεις για Ερευνα και Καινοτομία για να μεγαλώσει το εξωστρεφές και πιο δυναμικό τμήμα της οικονομίας.
Χρειάζεται...
καλή κατάρτιση, χαμηλότερη επιβάρυνση και καλύτερη ποιότητα ζωής για όλους τους συντελεστές της αλυσίδας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου