"Κόμμα = Ομάς ανθρώπων, ειδότων ν' αναγιγνώσκωσι και ν' αρθογραφώσιν εχόντων χείρας και πόδας υγιείς, αλλά μισούντων πάσαν εργασίαν, οίτινες ενούμενοι υπο ένα οιονδήποτε αρχηγόν, ζητούσι ν' αναβιβάσωσιν αυτόν δια παντός μέσου εις την έδραν πρωθυπουργού, ίνα παρέχη αυτοίς τα μέσα να ζώσι χωρίς να σκάπτωσι"
Εμμανουήλ Ροΐδης , Έλληνας πεζογράφος και κριτικός (1836-1904)


ΚΟΙΝΩΝΙΑ: Οι ελίτ της γνώσης

Toυ ΝΙΚΟΥ ΒΑΤΟΠΟΥΛΟΥ


Παρατηρώ συστηματικά τον κόσμο που κάθεται στα καφέ για να δω αν υπάρχει κάποιος που να διαβάζει εφημερίδα. Το ίδιο κάνω και στα μέσα μαζικής μεταφοράς. Στο μετρό έχω δει να διαβάζουν βιβλία αλλά εφημερίδες όχι, ή μάλλον σπάνια. Πιθανόν να διαβάζουν κάποια εφημερίδα online ή κάποιο άρθρο, αλλά εφημερίδα, χάρτινη που ξεδιπλώνει, όχι και τόσο συχνά. 


Θα ξαναέρθει άραγε η εποχή που η εφημερίδα θα γίνει απαραίτητη συνήθεια για τους πολλούς; 


Μάλλον όχι. Στην εποχή της άμεσης πρόσβασης από όλους για όλα την ίδια στιγμή παντού και πάντοτε, η επιθυμία για ενημέρωση, για διάβασμα, για περισυλλογή δείχνει να κάμπτεται.  


Είναι ένα διεθνές φαινόμενο που συμβαδίζει με τις νέες διαχωριστικές τομές στον τρόπο με τον οποίον αντιλαμβάνεται κανείς την ίδια την ιδέα της δημοκρατίας, των ελίτ και της προσβασιμότητας.


Είναι σαφώς δύσκολο να μετρηθεί με ακρίβεια η αναγνωσιμότητα και κυρίως η επιδραστικότητα ενός καλού άρθρου ή ο ψυχικός δεσμός μιας μερίδας αναγνωστών με ένα ιστορικό έντυπο. Αυτό όμως που μπορεί κανείς να εξαγάγει ως συμπέρασμα είναι ότι πριν δεν υπήρχε άλλη εποχή, όπως η δική μας, με τόσο πολλούς ανθρώπους να «διαβάζουν» χωρίς να διαβάζουν.  


Οπως έχει διαχυθεί η συνήθεια της δίχως τέλος λήψης φωτογραφιών, έτσι έχει διαχυθεί η εικόνα του ανθρώπου που εκτίθεται στην ενημέρωση χωρίς να ενημερώνεται. 


Στην εποχή της τεράστιας προσβασιμότητας, έχει ήδη οργανωθεί το νέο ρήγμα ανάμεσα στις νέες ελίτ της γνώσης και στους μεγάλους αριθμούς των «αναγνωστών» χωρίς κείμενα.  


Είναι μία τομή ευδιάκριτη πλέον, ορατή και λειτουργική, που μέσα από τη φενάκη της λαϊκής προσβασιμότητας παντού και πάντα, οργανώνει τις νέες κοινωνίες.  


Το ρήγμα βαίνει αυξανόμενο, βαθαίνει και χωρίζει. 


Ο νέος κοινωνικός διχασμός διεθνώς είναι και θα είναι ακόμη περισσότερο όχι ανάμεσα σε όσους έχουν ή δεν έχουν πρόσβαση στην ενημέρωση αλλά...

 σε εκείνους που μπορούν ή δεν μπορούν να διαβάζουν.  


Πέραν αυτού, η επιθυμία και η ανάγκη για κείμενα ήταν, είναι και θα είναι η βασική διαχωριστική τομή ανάμεσα στις ελίτ της γνώσης και στους «πολλούς».



Οι εφημερίδες γνώμης συνεχίζουν αναπροσαρμοζόμενες και διατηρούν σχέσεις με το κοινό εκείνο που θέλει να έχει επαφή με κείμενα και ιδέες.  


Οσο λιγότερες εφημερίδες εμφανίζονται σε κοινή θέα, τόσο μεγαλύτερο είναι το ρήγμα μέσα σε αυτήν την κοινωνία της «καθολικής προσβασιμότητας».

Δεν υπάρχουν σχόλια: