ΠΡΟΣΕΞΤΕ ΤΟ
Η πολιτική επιβίωση του Ερντογάν παίζεται αυτές
τις μέρες. Οι βουλευτικές εκλογές της 1ης Νοεμβρίου μπορεί να βάλουν ένα
οριστικό τέλος στα σχέδιά του να αλλάξει το Σύνταγμα και να γίνει ένας
πανίσχυρος πρόεδρος. Παράλληλα, η γεωπολιτική σημασία της Τουρκίας
ενισχύεται λόγω του ότι συνορεύει με τη Συρία και το Ιράκ, ενώ παίζει
και ρόλο-κλειδί στο προσφυγικό ζήτημα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη. Ο
Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προσπαθεί να παζαρέψει με την Ευρώπη και τις ΗΠΑ
τη συμβολή της Αγκυρας στα κορυφαία παγκόσμια ζητήματα της Συρίας και
των προσφύγων και να αποσπάσει όσο το δυνατόν περισσότερα ανταλλάγματα.
Η Τουρκία, που έχει υποβάλει αίτηση για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) από τη δεκαετία του '80, βλέπει άλλες χώρες που υπέβαλαν αίτηση πολύ αργότερα να έχουν ενταχθεί ενώ η δική της ευρωπαϊκή πορεία είναι παγωμένη.
Είναι κοινό μυστικό ότι μόνο κράτη-μέλη όπως η Βρετανία, που
οραματίζονται την ΕΕ σαν μια χαλαρή οικονομική ένωση, είναι υπέρ της
πλήρους ένταξης της Τουρκίας. Οι περισσότεροι Ευρωπαίοι δεν πρόκειται να
δεχθούν 78 εκατ. Τούρκους στην ΕΕ - το επανέλαβε άλλωστε και η
γερμανίδα καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ πριν από τρεις ημέρες: είναι υπέρ μιας προνομιακής σχέσης Τουρκίας - ΕΕ και κατά της ένταξης.
Το προσφυγικό ζήτημα όμως ανάγκασε και τις δύο πλευρές να επιστρέψουν στη ρεαλπολιτίκ. Οι Βρυξέλλες μετρίασαν εντυπωσιακά τις εκφράσεις που χρησιμοποιούν για να επικρίνουν τον Ερντογάν για τον περιορισμό της ελευθερίας του Τύπου και το αυταρχικό στυλ διακυβέρνησης που εφαρμόζει.
Οι Ευρωπαίοι, αντιμέτωποι με το ενδεχόμενο να αυξηθεί η ροή προσφύγων,
είναι πεπεισμένοι ότι το πρόβλημα μπορεί να λυθεί από την Τουρκία και
έχουν χαμηλώσει τους τόνους των επικρίσεών τους προς τον τούρκο πρόεδρο.
Ο Ερντογάν προειδοποιεί ότι, εκτός από τα δύο ως τρία εκατ. Σύρους που
φιλοξενούνται στην Τουρκία και τους άλλους τόσους που έχουν βρει
καταφύγιο στον Λίβανο, στην Ιορδανία και στην Αίγυπτο, υπάρχουν τρία
ακόμη εκατομμύρια Σύροι που επιθυμούν να εγκαταλείψουν το Χαλέπι και τη
γύρω περιοχή.
Ως αντάλλαγμα για να ενισχύσει τους ελέγχους στα σύνορα και να μην ανοίξει διάπλατα τις πόρτες για να τους στείλει όλους προς Ευρώπη ο Ερντογάν ζητεί, μεταξύ άλλων, να λαμβάνουν πιο εύκολα τη βίζα οι τούρκοι πολίτες που ταξιδεύουν στην Ευρώπη. Το πιθανότερο είναι ότι θα το πετύχει. Ζητεί επίσης χρήματα. Η Αγκυρα έχει δαπανήσει 17,8 δισ. δολάρια για τη φιλοξενία των προσφύγων από τη Συρία και το Ιράκ ενώ έχει λάβει μόλις 417 εκατ. δολάρια σε βοήθεια. Είναι βέβαιο ότι οι Ευρωπαίοι θα βάλουν το χέρι στην τσέπη.
Εν όψει των εκλογών της 1ης Νοεμβρίου και προσβλέποντας στις ψήφους των εθνικιστών, ο Ερντογάν ενέτεινε τις στρατιωτικές επιχειρήσεις εναντίον του ΡΚΚ στη Νοτιοανατολική Τουρκία - και στα βουνά του Βορείου Ιράκ όπου έχει βρει καταφύγιο η ηγεσία του. Εκατοντάδες μαχητές του ΡΚΚ και δεκάδες μέλη των τουρκικών σωμάτων ασφαλείας έχασαν τη ζωή τους στον εμφύλιο που αναζωπυρώθηκε από τον Ιούλιο, όταν κατέρρευσε η εκεχειρία του 2013.
Ο Ερντογάν προσπαθεί να συσπειρώσει τους ψηφοφόρους του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) το οποίο όμως, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, δεν φαίνεται να κερδίζει ούτε αυτή τη φορά αυτοδυναμία. Οπως και στις εκλογές του Ιουνίου, το κουρδικό κόμμα HDP αναμένεται να ξεπεράσει το όριο του 10% και να μπει στη Βουλή, «στερώντας» βουλευτές από το ΑΚΡ (αν δεν ξεπερνούσε το όριο και έμενε εκτός Βουλής, τις ψήφους του θα τις καρπωνόταν το πρώτο κόμμα, δηλαδή το ΑΚΡ).
Το ΡΚΚ παραμένει στον κατάλογο με τις τρομοκρατικές οργανώσεις της ΕΕ και των ΗΠΑ, όπως ακριβώς επιθυμεί η Τουρκία. Και αυτό παρά το γεγονός ότι η Ουάσιγκτον έχει απόλυτη ανάγκη τους Κούρδους στον πόλεμο κατά του Ισλαμικού Κράτους (ISIS) τόσο στη Συρία όσο και στο Ιράκ. Και στις δύο αυτές χώρες οι Κούρδοι διαθέτουν τις πιο αξιόπιστες δυνάμεις για να πολεμήσουν τους τζιχαντιστές.
Ο Ερντογάν όμως ζητεί και άλλα:
Για να ανακόψει τα σχέδια των Κούρδων
της Συρίας για ένα ανεξάρτητο κράτος, το οποίο θα μπορούσε στη συνέχεια
να ενωθεί με τις κουρδικές περιοχές της Τουρκίας, ο τούρκος πρόεδρος
ζητεί τη δημιουργία μιας ασφαλούς ζώνης εντός της Συρίας (στη Βόρεια
Συρία, ακριβώς εκεί όπου έχουν ιδρύσει το πρώιμο κράτος τους οι Κούρδοι)
όπου θα προστατεύονται οι άμαχοι από τους βομβαρδισμούς.
Οι Αμερικανοί
του το ξέκοψαν: αποκλείεται να συναινέσουν σε αυτό, πόσω μάλλον να
δεσμεύσουν αεροπλάνα και δυνάμεις για να εφαρμόσουν την απαγόρευση
πτήσεων που επιθυμεί ο Ερντογάν προκειμένου η ασφαλής ζώνη να είναι
όντως ασφαλής.
Την ίδια άρνηση αντιμετώπισε και από τους Ευρωπαίους, όταν επιχείρησε να αποσπάσει τη δημιουργία μιας ασφαλούς ζώνης με αντάλλαγμα να ανακόψει τη ροή προσφύγων προς την Ευρώπη.
Με τη Ρωσία, που πρόσφατα μπήκε και επισήμως στον πόλεμο στη Συρία, η Τουρκία έχει μικρότερα περιθώρια για παζάρια. Ρωσικά αεροπλάνα παραβίασαν τον τουρκικό εναέριο χώρο τις τελευταίες ημέρες, αλλά η Αγκυρα, αν και προειδοποίησε ότι δεν θα ανεχθεί παραβιάσεις της κυριαρχίας της, διατήρησε μετριοπαθείς τόνους. Αιτία οι σημαντικές εμπορικές σχέσεις ανάμεσα στις δύο χώρες και η ενεργειακή εξάρτηση της Τουρκίας από το ρωσικό αέριο.
Οι Βρυξέλλες πιέζουν την Αγκυρα να δεχθεί τη βοήθεια της Frontex στη φύλαξη των θαλάσσιων συνόρων της:
Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ παρέδωσε
στον Ερντογάν, κατά την επίσκεψη του τούρκου προέδρου στις Βρυξέλλες τη
Δευτέρα, ένα προσχέδιο δράσης το οποίο θα αποτελέσει τη βάση για
διαπραγμάτευση μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας για την προσφυγική κρίση. Η
Επιτροπή έχει ήδη στείλει αξιωματούχους στην Αγκυρα για να αρχίσουν να
συζητούν τις λεπτομέρειες. Η Τουρκία δεν έχει κάνει ακόμη επισήμως
αποδεκτό το σχέδιο δράσης.
Το προσχέδιο προβλέπει ότι:
H ΕΕ θα δώσει 1 δισ. ευρώ εφέτος και το 2016
για να βοηθήσει στη φιλοξενία των δύο και πλέον εκατομμυρίων προσφύγων
στην Τουρκία.
Η Ευρώπη θα επανεγκαταστήσει στο έδαφός της ορισμένους από
τους πρόσφυγες που βρίσκονται στην Τουρκία - δεν έχει διευκρινιστεί
πόσους.
Συστήνει στην Αγκυρα να ενισχύσει τους ελέγχους στα θαλάσσια
σύνορά της, σε συνεργασία με την ελληνική ακτοφυλακή, και να
πραγματοποιήσει επιχειρήσεις εναντίον των διακινητών που περνούν τους
πρόσφυγες από την Τουρκία στην Ελλάδα.
Οι Βρυξέλλες πιέζουν την Αγκυρα
να δεχθεί τη βοήθεια της Frontex στη φύλαξη των θαλάσσιων συνόρων της.
Η
ΕΕ ζητεί επίσης από την Τουρκία να παίρνει πίσω όσους μετανάστες
αποδειχθεί ότι δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για να λάβουν καθεστώς
πρόσφυγα στην Ευρώπη.
Η ΕΕ θα χρηματοδοτήσει την ίδρυση έξι νέων κέντρων υποδοχής προσφύγων στην Τουρκία η οποία, από την πλευρά της, θα βελτιώσει τις διαδικασίες χορήγησης ασύλου και ταυτοποίησης.
Διπλωμάτες που έχουν γνώση του τι
συζητήθηκε τη Δευτέρα στις Βρυξέλλες θεωρούν ότι αποτελεί επιτυχία το
γεγονός ότι η Τουρκία δέχθηκε για πρώτη φορά να μπει στο τραπέζι η
ίδρυση περισσότερων στρατοπέδων προσφύγων στο έδαφός της.
Μία ακόμη παραχώρηση που θα επιθυμούσε η ΕΕ να πετύχει από την Αγκυρα είναι να επιτραπεί στους σύρους πρόσφυγες να εργάζονται στην Τουρκία. Αλλά αυτό θα εξαρτηθεί από τα κίνητρα που θα δοθούν στην Αγκυρα για να συμφωνήσει - και, σε κάθε περίπτωση, θα γίνει μετά τις εκλογές γιατί δεν συμφέρει προεκλογικά τον Ερντογάν να ανακοινώσει ένα μέτρο στο οποίο είναι αντίθετη η τουρκική κοινή γνώμη.
Οσον αφορά τα αιτήματα της Τουρκίας από την ΕΕ, ως αντάλλαγμα για τη συνεργασία της στο Προσφυγικό, στην εισαγωγή του προσχεδίου υπάρχει μια γενική αναφορά ότι αυτό εντάσσεται στη γενικότερη σχέση της Τουρκίας με την ΕΕ - στην οποία περιλαμβάνονται η «κολλημένη» ενταξιακή διαδικασία καθώς και η χαλάρωση της βίζας για τους Τούρκους που επιθυμούν να ταξιδέψουν στην Ευρώπη.
Το προσχέδιο όμως δεν περιέχει καμία αναφορά στο πάγιο αίτημα της Αγκυρας τα τελευταία χρόνια να δημιουργηθούν ασφαλείς ζώνες/ζώνες απαγόρευσης πτήσεων στη Βόρεια Συρία. Στις Βρυξέλλες ο Ερντογάν έθεσε το θέμα μιας «ασφαλούς ζώνης που θα προστατεύεται από την τρομοκρατία» καθώς και μιας «ζώνης απαγόρευσης πτήσεων» αλλά η ΕΕ τον παρέπεμψε στον ΟΗΕ, ως καλύτερο όργανο για να συζητηθούν αυτά τα πράγματα. Οι Ευρωπαίοι ελπίζουν ότι με όλα τα παραπάνω πολλοί σύροι πρόσφυγες θα επιλέξουν να παραμείνουν στην Τουρκία αντί να επιχειρήσουν να περάσουν στην ΕΕ. Είναι αμφίβολο όμως αν θα επαληθευτεί η ελπίδα τους.
Σήμερα, μόνο λίγοι από τους δύο ως τρία εκατομμύρια σύρους πρόσφυγες που ζουν στην Τουρκία συνεχίζουν να λαμβάνουν κάποιο βοήθημα από την κυβέρνηση. Η Αγκυρα αρνείται να τους χορηγήσει επίσημα καθεστώς πρόσφυγα και τους αναγνωρίζει ως «φιλοξενουμένους». Αυτό όμως σημαίνει ότι δεν δικαιούνται στέγαση, περίθαλψη, άδεια εργασίας ή δικαίωμα φοίτησης στα τουρκικά πανεπιστήμια.
Σύμφωνα με μαρτυρίες Σύρων που ζουν στην Τουρκία, όλοι έχουν κάποιον συγγενή ή φίλο που ζει ως πρόσφυγας στην Ευρώπη. Αναπόφευκτα κάνουν συγκρίσεις ανάμεσα στη δική τους καθημερινότητα στην Κωνσταντινούπολη, στη Σμύρνη ή στη Νοτιοανατολική Τουρκία, όπου έχει αναζωπυρωθεί ο πόλεμος ανάμεσα στις τουρκικές δυνάμεις ασφαλείας και το ΡΚΚ, και στη δική του πραγματικότητα στη Γερμανία ή στη Σουηδία όπου του παρέχεται μέρος να ζήσει, εκπαίδευση, άδεια διαμονής και η πιθανότητα να λάβει ακόμη και την υπηκοότητα στο μέλλον. Πολλοί αποφασίζουν να επιχειρήσουν το επικίνδυνο ταξίδι ως τη Βόρεια Ευρώπη γιατί πιστεύουν ότι εκεί θα βρουν μια καλύτερη ζωή. Παράλληλα, πολλοί Τούρκοι τους «ξεπροβοδίζουν» με χαρά γιατί η τουρκική κοινωνία έχει πιεστεί σε μεγάλο βαθμό από την υποδοχή εκατομμυρίων προσφύγων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου