ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ - ΙΑΠΩΝΙΑ: Το Τόκιο ξεθάβει το τσεκούρι του πολέμου - Δρομολογείται κατάργηση συνταγματικής διάταξης που αναφέρει πως «Ο ιαπωνικός λαός αποκηρύσσει διά παντός τον πόλεμο ως κυριαρχικό δικαίωμα του έθνους όπως και την απειλή ή χρήση βίας ως μέσων επίλυσης διεθνών διαρροών».

Του ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΛΑΜΒΟΚΙΔΗ 

Διεθνολόγου, μέλους του Παρατηρητηρίου Διεθνών Οργανισμών και Παγκοσμιοποίησης (ΠΑΔΟΠ)

Σήμερα 7 Σεπτεμβρίου επισκέπτεται το λιμάνι του Πειραιά το Πλοίο της Ειρήνης (Peace Boat), το οποίο πραγματοποιεί το γύρο της Γης μεταφέροντας το μήνυμα για έναν κόσμο χωρίς πολέμους και χωρίς πυρηνικά. Στο πλοίο επιβαίνουν πάνω από 1.000 άτομα από πολλές χώρες του κόσμου, μεταξύ των οποίων πολίτες της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι, καθώς και ακτιβιστές της διεθνούς εκστρατείας για την υπεράσπιση του Αρθρου 9 του Συντάγματος της Ιαπωνίας.

   

Ας θυμηθούμε την ιστορία. Στις 3 Μαΐου 1947, σχεδόν 2 χρόνια μετά τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, η κυβέρνηση της χώρας υπογράφει το νέο της Σύνταγμα, το οποίο περιλαμβάνει και ένα άρθρο σχετικά με τις μελλοντικές της στρατιωτικές δυνατότητες. Επρόκειτο για το άρθρο 9, το οποίο διακήρυττε τα εξής: «Ο ιαπωνικός λαός αποκηρύσσει διά παντός τον πόλεμο ως κυριαρχικό δικαίωμα του έθνους όπως και την απειλή ή χρήση βίας ως μέσων επίλυσης διεθνών διαφορών». 

Το άρθρο αυτό αποτελούσε μέρος μία σειράς μεταρρυθμίσεων, που οι συμμαχικές δυνάμεις επέβαλαν ως αδιαπραγμάτευτο όρο στην παραδομένη Ιαπωνία.

Η υιοθέτηση μίας ειρηνικής αμυντικής πολιτικής είχε βρει σύμφωνο τον ιαπωνικό λαό, ο οποίος είχε υποστεί τις τρομερές συνέπειες του τότε πρόσφατου πολέμου. Με τρία εκατομμύρια νεκρούς και δύο πόλεις ισοπεδωμένες από τις αμερικανικές ατομικές βόμβες, η χώρα ήθελε να αφήσει πίσω της τις συμφορές που έφερε στο έδαφος και τους ανθρώπους της ο πόλεμος.

Σχεδόν εφτά δεκαετίες μετά, το ειρηνιστικό πνεύμα στην ηγεσία της Ιαπωνίας φαίνεται πως είναι ανύπαρκτο. Στις αρχές Ιουλίου, η ιαπωνική κυβέρνηση, μέσω του πρωθυπουργού Σίνζο Αμπε, κατέθεσε και ενέκρινε ψήφισμα για την επανερμηνεία του άρθρου 9 του Συντάγματος, ώστε η Ιαπωνία να είναι σε θέση πλέον να ασκεί το δικαίωμα της «συλλογικής αυτο-άμυνας», όπως υποστηρίζει η κυβέρνηση, και να αναλαμβάνει στρατιωτική δράση σε περίπτωση που κάποιο συμμαχικό κράτος δεχτεί επίθεση. 

Με το επιχείρημα πως θα αυξηθούν οι αποτρεπτικές δυνατότητες της χώρας σε μία περιφέρεια όπου οι ανταγωνισμοί ολοένα αυξάνουν, ο Σίνζο Αμπε υποστήριξε την προτεινόμενη αλλαγή, εκμεταλλευόμενος το γεγονός πως οι εδαφικές διεκδικήσεις της Κίνας εις βάρος της Ιαπωνίας έχουν δημιουργήσει αρκετούς τριγμούς στις παραδοσιακά εύθραυστες σχέσεις των δύο χωρών, επικαλούμενος και το γεγονός ότι η Βόρεια Κορέα διαθέτει πυρηνικό οπλοστάσιο. Εξάλλου, οι όλο και πιο αρνητικοί οικονομικοί συσχετισμοί της Ιαπωνίας με τις Κίνα και Νότια Κορέα δημιουργούν ένα έντονο συναίσθημα ανασφάλειας στην ιαπωνική κυβέρνηση. Το ερώτημα είναι αν η αλλαγή του αμυντικού δόγματος της Ιαπωνίας είναι το ζητούμενο για την ενίσχυση της ειρηνικής σταθερότητας στην περιφέρεια της ανατολικής Ασίας.

Στο εσωτερικό της χώρας, η εν λόγω απόφαση της κυβέρνησης προκάλεσε την αντίδραση μεγάλης μερίδας του ιαπωνικού λαού, με αποτέλεσμα χιλιάδες διαδηλωτές έξω από την κατοικία του πρωθυπουργού Αμπε, υπέρ της διατήρησης του ειρηνικού αμυντικού δόγματος της χώρας.

Ειρηνιστικά κινήματα οργανώθηκαν και εξέφρασαν έντονα την εναντίωσή τους στην απόφαση της κυβέρνησης. Αντιδράσεις, όμως, και κριτική δεν προκάλεσε μόνο το περιεχόμενο αλλά και η αντιδημοκρατική μεθόδευση της κυβέρνησης για την υιοθέτηση της αλλαγής, καθώς παρέκαμψε τις συνταγματικές διαδικασίες που προβλέπουν συνταγματική αλλαγή από τα δύο τρίτα της Βουλής αλλά και τη διενέργεια δημοψηφίσματος.

Η πολιτική της ιαπωνικής κυβέρνησης προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις: 

 

Η Κίνα εξέλαβε την αλλαγή του αμυντικού δόγματος της Ιαπωνίας ως εν δυνάμει παράγοντα επιδείνωσης των διμερών σχέσεων των δύο χωρών, οι οποίες παραμένουν τεταμένες λόγω της διαφοράς τους για την κυριαρχία των νησιών Σενκάκου, ενώ οι γειτονικές Φιλιππίνες, σύμμαχος της Ιαπωνίας, υποδέχτηκαν θερμά αυτή την αλλαγή. 

Από την πλευρά τους, οι ΗΠΑ υποδέχτηκαν θερμά την επανερμηνεία του άρθρου 9, δηλώνοντας πως «αυτό αποτελεί ένα βήμα που θα κάνει τη συμμαχία ΗΠΑ-Ιαπωνίας πιο αποτελεσματική», ενώ θα κάνει πιο ενεργή «τη συνεισφορά της Ιαπωνίας στην περιφερειακή και παγκόσμια ειρήνη και ασφάλεια».

Εχοντας ήδη δρομολογήσει την σταδιακή τους στρατιωτική απεμπλοκή από την ανατολική Ασία, οι ΗΠΑ βλέπουν την Ιαπωνία ως τη διάδοχο δύναμη, εγγυήτρια των γεωπολιτικών και οικονομικών τους συμφερόντων στην περιοχή.

Σε αυτή την εξέλιξη, η κυβέρνηση της Ιαπωνίας έχει να αντιμετωπίσει και τον ιαπωνικό λαό, ο οποίος εναντιώθηκε σθεναρά στην απόφασή της στις αρχές του μήνα, αφού, σύμφωνα με δημοσκόπηση, πάνω από το 50% επιθυμεί τη διατήρηση του άρθρου 9 και τάσσεται εναντίον της τροποποίησής του και ουσιαστικής κατάργησής του.

Οι κινητοποιήσεις για το άρθρο 9 συνεχίζονται στο Τόκιο και σε άλλες μεγάλες πόλεις της Ιαπωνίας. 

Τώρα, με το ταξίδι του Πλοίου της Ειρήνης, η εκστρατεία για την υπεράσπιση του άρθρου 9 διεθνοποιείται. 

Από την Ελλάδα, την εκστρατεία υποστηρίζουν το Παρατηρητήριο Διεθνών Οργανισμών και Παγκοσμιοποίησης, η Πανελλήνια Ιατρική Εταιρεία κατά της Πυρηνικής και Βιοχημικής Απειλής, η ΚΕΑΔΕΑ και άλλες φιλειρηνικές οργανώσεις.