ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ και ΜΜΕ: Το τέλος των κειμένων «300 λέξεων»

Του Φώτη Γιαννόπουλου 

Επικοινωνιολόγου

Υπό κανονικές συνθήκες, όπου κάποιος θα είχε ως αποκλειστική εργασία του την παρατήρηση, θα είχε προειδοποιήσει εδώ και δύο δεκαετίες περίπου ότι τα ΜΜΕ βρίσκονται σε κατάσταση υποχρεωτικού μετασχηματισμού. Ακριβώς στο κέντρο αυτού που ονομάστηκε «εποχή της πληροφορίας», ήταν ταυτόχρονα κινητήριος δύναμη και όχημα των αλλαγών που διαδραματίστηκαν τα τελευταία χρόνια στον τομέα αυτό.

Στον ίδιο μετασχηματισμό, πέρα από την αφηρημένη έννοια της πληροφορίας ως ανταλλακτικού προϊόντος, υποβλήθηκε και βεβαίως υποβάλλεται και η ίδια η Δημοσιογραφία, που είχε ωστόσο και έχει έναν σημαντικό διαμεσολαβητικό ρόλο να διαδραματίσει στη δημοκρατική λειτουργία των δυτικών κοινωνιών. Ακριβώς για αυτόν τον λόγο, οποιαδήποτε αλλαγή στον τρόπο που ασκείται η Δημοσιογραφία, έχει ένα ιδιαίτερο ειδικό βάρος.

Στις πρωτόγνωρες συνθήκες που διαμορφώθηκαν μετά την κρίση που ξέσπασε το 2008, τα ΜΜΕ και η δημοσιογραφία γνώρισαν μια δεύτερη, αναγκαστική σχεδόν, αλλαγή τόσο σε επιχειρηματικό επίπεδο όσο και στον καθαρά ενημερωτικό τομέα. Οφειλαν να προσαρμοστούν ως επιχειρήσεις σε μια οικονομική κρίση αλλά και ως πληροφοριακό περιεχόμενο σε έναν καταιγισμό απαιτητικής εξειδίκευσης: Νέοι οικονομικοί όροι, κοινωνικές ανακατατάξεις, πολιτικές απαιτήσεις, απαίτησαν μια ροή ειδήσεων που δεν θα ήταν μόνο «ενημερωτικές» αλλά και εκπαιδευτικές. Οι πολίτες έπρεπε σε μεγάλο βαθμό να κατανοήσουν αυτό που συνέβαινε ενώ τα ΜΜΕ όφειλαν να ανακάμψουν στην εκπαιδευτική τους λειτουργία.

Στην Ελλάδα οι συσχετισμοί με την «επιβίωση» της χώρας ή με τις επιπτώσεις στην καθημερινή ζωή των πολιτών είναι πλέον αυτόματοι. Οι δημοσιογράφοι έχουν υποχρεωτικά πλέον αναλάβει να σηκώσουν το βάρος της αλήθειας αυτών των συσχετισμών. Από την άλλη πλευρά, καθώς η ροή των ειδήσεων είναι ακριβώς καταιγιστική κάποιος πρέπει να αναλάβει τη «λειτουργία» της επιλογής και της ανάλυσής τους: είναι όντως κάθε είδηση τόσο σημαντική; 

Σε αυτή τη ροή των ειδήσεων δεν μπορεί να υπάρξει πρωταθλητισμός στην ταχύτητα αναμετάδοσης. Τα παραδοσιακά ΜΜΕ θα ακολουθούν καθώς οι διαδικτυακές εφαρμογές θα «τρέχουν» πάντα πιο γρήγορα.

Η Δημοσιογραφία αλλάζει εκ νέου και ήδη βρισκόμαστε μπροστά στον επαναπροσδιορισμό του κοινωνικού ρόλου της. 

Ο γραπτός Τύπος θα προσανατολίζεται όλο και περισσότερο στην αρθρογραφία γνώμης, στην παρουσίαση των διαφορετικών απόψεων, στην ανάλυση των γεγονότων, στην υποστήριξη των βαθύτερων ρεπορτάζπροσπαθώντας να δώσει την ευρύτερη εικόνα. Η δημοσιογραφική εργασία γίνεται έτσι πολύ πιο απαιτητική καθώς η βαθύτερη γνώση είναι το όπλο για να υποστηρίξει την αναγκαιότητα της ύπαρξής της, καθώς η μεταφορά της είδησης δεν θα είναι αρκετή.  

Η προστιθέμενη αξία που θα οδηγήσει στην επιβίωση της Δημοσιογραφίας με την παραδοσιακή της έννοια θα έρθει μέσα από τη δυνατότητα των δημοσιογράφων να διαχειριστούν ακριβώς την τεχνική ή επιστημονική γνώση που χρειάζεται για να αναλύσουν και όχι απλώς για να μεταφέρουν τα γεγονότα.