Οι τουρίστες που συρρέουν στη Λισαβόνα φέτος το
καλοκαίρι ίσως να σκέφτονται ότι καταφτάνουν σε ένα φυτώριο αριστερής
αναταραχής. Τεράστιες πολιτικές διαφημίσεις γεμίζουν την πρώτη
διασταύρωση στο δρόμο προς την πόλη. Σε φανταχτερό κόκκινο και κίτρινο, η
μία δείχνει ένα σφυροδρέπανο μιας τοπικής μαοϊκής ομάδας και απαιτεί να
δοθεί ένα τέλος στο ευρώ και στην «προδοσία της κυβέρνησης».
Δίπλα, το Bloco de Esquerda, το Αριστερό Μπλοκ, μαίνεται ενάντια στις
ιδιωτικοποιήσεις, διακηρύσσοντας ότι «δεν μπορεί να πουλάνε μια χώρα».
Λίγο πιο μακριά, αφίσες χαιρετούν το Πορτογαλικό Κομμουνιστικό Κόμμα ως
«δύναμη του λαού».
Οι καπιταλιστές που επισκέπτονται την χώρα δεν
πρέπει να ανησυχούν υπερβολικά, ωστόσο. Παρά τα χρόνια της οικονομικής
κατήφειας και τις έντονες καταγγελίες κατά της λιτότητας, η Πορτογαλία
βαδίζει προς τις εκλογές του Οκτωβρίου με τη λιγότερο
ριζοσπαστικοποιημένη πολιτική στην ευρωζώνη.
Η κοινοβουλευτική ψηφοφορία της 4ης Οκτωβρίου φαίνεται να είναι μια
ευθεία μάχη μεταξύ του κυβερνώντος κεντροδεξιού συνασπισμού του
πρωθυπουργού Πέδρο Πάσος Κοέλιο και του κεντροαριστερού Σοσιαλιστικού
Κόμματος με επικεφαλής τον πρώην δήμαρχο της Λισαβόνας Αντόνιο Κόστα. Οι
τελευταίες δημοσκοπήσεις δίνουν στους Σοσιαλιστές το προβάδισμα με
πάνω από 35 τοις εκατό των ψήφων, αλλά η κυβέρνηση συνασπισμού είναι
μόλις μια-δυο μονάδες πίσω. Δεν υπάρχει κανένα σημάδι για ένα κύμα από
αριστερές εστίες φωτιάς σε στυλ ΣΥΡΙΖΑ ή Podemos.
Το παλαιάς σχολής Πορτογαλικό Κομμουνιστικό Κόμμα (PCP) έχει στις
δημοσκοπήσεις γύρω στο 10 τοις εκατό, και ελάχιστα έχει αλλάξει το
αποτέλεσμά του από τις τελευταίες εκλογές, το 2011. Το Μπλόκο της
Αριστεράς που θέλει να γίνει ΣΥΡΙΖΑ αγωνίζεται να φτάσει το 5 τοις εκατό
που πήρε πριν από τέσσερα χρόνια. Και τα ακροδεξιά κόμματα απλά δεν
μπαίνουν στο πολιτικά ραντάρ της Πορτογαλίας.
«Υπάρχει μεγάλη αηδία με το σύστημα στο σύνολό του», δήλωσε ο καθηγητής
Μανουέλ Βιλαβέρντε Καμπράλ, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο της Λισαβόνας
και πολιτικός σχολιαστής. «Οι άνθρωποι αισθάνονται εξαπατημένοι από όλα
τα κόμματα, αλλά δεν είναι διατεθειμένοι να παράσχουν την υποστήριξή
τους στους νέους τους οποίους δεν εμπιστεύονται. Αντ 'αυτού, η αποχή θα
είναι τεράστια».
Ακόμη και με την αποχή, το μεγαλύτερο ερώτημα είναι αν οι νικητές - για
την κεντροαριστερά ή κεντροδεξιά - θα είναι σε θέση να συγκεντρώσουν
την απόλυτη πλειοψηφία.
Σε κάθε περίπτωση, η ανθεκτικότητα των κυρίαρχων
πολιτικών κομμάτων της Πορτογαλίας φαίνεται αξιοσημείωτη, δεδομένης της
οικονομικής κατάστασης της χώρας.
Σε αντίθεση με τους Ισπανούς, τους Έλληνες και τους Ιρλανδούς, οι
Πορτογάλοι δεν απόλαυσαν καν μια τροφοδοτούμενη από το χρέος φιέστα
πριν έρθουν οι κακές στιγμές. Η χώρα των 10 εκατομμυρίων είχε μόλις
αρχίσει να βγαίνει από μια εξαετή ύφεση όταν «χτύπησε» η παγκόσμια
οικονομική κρίση.
Στη συνέχεια, ο Σοσιαλιστής Πρωθυπουργός Ζοζέ Σόκρατες είχε αναγκαστεί
να ζητήσει πακέτο διάσωσης 78 δις ευρώ και να καλέσει την τρόικα των
διεθνών αξιωματούχων για να εποπτεύει την οικονομία. Το αποτέλεσμα ήταν
ύφεση, ανεργία ρεκόρ, συρρίκνωση των συντάξεων, των μισθών και των
υπηρεσιών. Η ύφεση ποτέ δεν έφτασε τις ελληνικές αναλογίες, αλλά η
οικονομία συρρικνώθηκε κατά 7,5 τοις εκατό μεταξύ 2009 και 2013. Η
Πορτογαλία αιμορραγούσε. Τα επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι 110.000
άνθρωποι μετανάστευσαν το 2013 και μόνο, οι περισσότεροι αναζητώντας
εργασία στη Βόρεια Ευρώπη ή τις ακμάζουσες πρώην αποικίες της Αγκόλας
και της Μοζαμβίκης.
Μια σειρά από σκάνδαλα διαφθοράς - που οδήγησαν τον Σόκρατες στη φυλακή
με την κατηγορία της απάτης- η κατάρρευση της μεγαλύτερης ιδιωτικής
τράπεζας και η σύλληψη κορυφαίων αξιωματούχων της υπηρεσίας
μετανάστευσης απέτυχαν επίσης να ταρακουνήσουν το πολιτικό κατεστημένο. Η
πολιτική, ως συνήθως, επιβίωσε επειδή τα πράγματα, έστω και αργά,
πηγαίνουν καλύτερα. Η Πορτογαλία ήταν σε θέση να βγει από το πρόγραμμα
διάσωσης πρόωρα. Οι σημαντικές ιδιωτικοποιήσεις, οι εταιρικές
φορολογικές περικοπές και η απελευθέρωση της αγοράς εργασίας έχουν
οδηγήσει το Βερολίνο και τις Βρυξέλλες να επαινούν τον Πάσος Κοέλιο ως
πρότυπο για το είδος των μεταρρυθμίσεων που η Ελλάδα πρέπει επειγόντως
να κάνει.
Η οικονομία βγήκε από την ύφεση το περασμένο έτος. Η ανεργία έχει
σταθερά μειωθεί από το υψηλό του 17 τοις εκατό το 2013, αν και μια
πρόσφατη έκθεση του ΔΝΤ δείχνει ότι μπορεί να χρειαστούν και 20 χρόνια
για να φτάσει στα προ κρίσης επίπεδα. Υπάρχουν ενδείξεις ότι η εθνική
διάθεση γίνεται πιο ανάλαφρη. Ο τουρισμός ανθεί, εξαγωγικοί τομείς όπως
το κρασί και τα υποδήματα απογειώνονται και οι εταιρείες start-up της
Λισαβόνας ανθούν.
«Κάναμε ό, τι έπρεπε να κάνουμε» είπε ο Πάσος Κοέλιο σε μια συγκέντρωση
του κόμματος την Κυριακή στη Μαδέρα. «Αν διατηρηθεί αυτή η
αποφασιστικότητα, μπορούμε να δώσουμε πραγματική ελπίδα στο λαό της
Πορτογαλίας». Ο ηγέτης της αντιπολίτευσης Κόστα θα μπορούσε να γράψει
ιστορία με το να γίνει ο πρώτος μη-λευκός πρωθυπουργός της σύγχρονης
Ευρώπης. Ο πατέρας του ήταν ένας Ινδός συγγραφέας από τη Γκόα - πρώην
πορτογαλικό θύλακα νότια της Βομβάης.
Από τότε που ανέλαβε την ηγεσία του κόμματος το περασμένο έτος, ο Κόστα
έχει απομακρύνει τους Σοσιαλιστές από τις κατηγορίες για υπεξαίρεση που
έστειλαν τον Σόκρατες στη φυλακή και έχει κερδίσει πόντους
καταγγέλλοντας την κυβερνητική λιτότητα. «Αυτή η κυβέρνηση καυχιέται
επειδή πήγε ακόμα πιο μακριά από ό,τι της είχε επιβάλει η τρόικα» είπε
στους υποστηρικτές του την περασμένη εβδομάδα. «Είμαστε σε αυτή την
κατάσταση, όχι μόνο λόγω της λιτότητας της τρόικας, αλλά και επειδή η
κυβέρνηση υπερέβαλε με αυτές τις πολιτικές».
Ο Κόστα καθοδηγεί την αριστερά του κόμματός του, αλλά ακόμα κι αν
οδηγήσει τους Σοσιαλιστές στη νίκη, είναι πιο πιθανό ότι η Πορτογαλία
θα είναι ευθυγραμμισμένη με τη Γαλλία και την Ιταλία στις συνόδους
κορυφής της ΕΕ, αντί να προκαλεί μια αντιπαράθεση ελληνικού τύπου. Καθώς
κανένα κόμμα δεν δείχνει στις δημοσκοπήσεις να εξασφαλίζει πλήρη
πλειοψηφία στις εκλογές, υπάρχει ακόμη και συζήτηση –που αρνούνται και
οι δύο πλευρές - για ένα «κεντρικό μπλοκ» συνασπισμού ανάμεσα στην
κεντροαριστερά και την κεντροδεξιά. Τα πιο αριστερά κόμματα ισχυρίζονται
ότι υπάρχει μικρή διαφορά μεταξύ των βασικών διεκδικητών.
Ωστόσο, οι κομμουνιστές δεν είναι σε θέση να αξιοποιήσουν τη
δυσαρέσκεια για να επεκταθούν πέραν των βασικών υποστηρικτών τους και οι
φιλοδοξίες του Αριστερού Μπλοκ για μια πρόκληση στο κατεστημένο σε στυλ
ΣΥΡΙΖΑ υπονομεύονται από διασπάσεις και εσωτερικές διαμάχες.
Η ιστορία
διαδραματίζει επίσης σημαντικό ρόλο στην εξήγηση για την αποστροφή της
Πορτογαλίας στη ριζοσπαστική πολιτική. Οι αριστεροί επαναστάτες που
ανέτρεψαν ειρηνικά 40 χρόνια δεξιάς δικτατορίας το 1974 τιμούνται ως
ήρωες, αλλά λίγοι θέλουν να επαναλάβουν τα οικονομικά πειράματα που
εισήγαγαν στο χαοτικό απόηχο της εξέγερσης τους.
Ο Πάσος Κοέλιο έχει λάβει μια σκληρή στάση απέναντι στον ΣΥΡΙΖΑ.
Σύμφωνα με πληροφορίες, συσπειρώθηκε με τον συντηρητικό Ισπανό ομόλογό
του Μαριάνο Ραχόι για να εμποδίσει την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους
μετά τις φετινές εκλογές και στις δύο χώρες της Ιβηρικής χερσονήσου. Ο
Ραχόι και οι Σοσιαλιστές αντίπαλοί του έχουν ενθαρρυνθεί από την
σημαντική πτώση του Podemos στις δημοσκοπήσεις, παράλληλα με την
ελληνική πανωλεθρία. Στην Πορτογαλία, οι δοκιμές και οι ταλαιπωρίες του
ΣΥΡΙΖΑ μόλις επιδείνωσαν την αδυναμία της άκρας αριστεράς να μεταφράσει
την ιδιαίτερα ορατή διαμαρτυρία σε μια πραγματική απειλή για το status
quo.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου