Ο χρόνος που επέλεξε να επισκεφθεί
την Αθήνα ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, την περασμένη εβδομάδα, δεν
ήταν ο καλύτερος για τη δική του πλευρά ούτε ασφαλώς και ο ευνοϊκότερος
για την ελληνική. Και στις δύο πρωτεύουσες, ελληνική και τουρκική, οι
εντάσεις δεν εννοούν να υποχωρήσουν, ενώ η Αθήνα έχει αποδυθεί ήδη σε
αγώνα δρόμου για ένα επιτυχές ξεκίνημα της ευρωπαϊκής της προεδρίας.
Την ίδια ώρα, Τουρκία και Αίγυπτος εξαποστέλλουν άτακτα τους
πρέσβεις τους από Κάιρο και Αγκυρα, προκαλώντας ένα διπλωματικό σκηνικό
«άγριας Ανατολής» στον ήδη ταραγμένο μεσογειακό περίγυρό μας. Λίγοι
έχουν στο μεταξύ ενημερωθεί για το πώς (και πότε;) προετοιμάσθηκε η
επίσκεψη Νταβούτογλου στην Αθήνα και λιγότεροι είναι εκείνοι που
αντιλήφθηκαν πράγματι τι τελικά προέκυψε από αυτήν.
Η σύντομη επίσκεψη του Αχμέτ Νταβούτογλου στην Αθήνα έλαβε χώρα
σε μια περίοδο κατά την οποία η Τουρκία έχει απολέσει σημαντικό μέρος
της διεθνούς αίγλης, που γνώριζε ακόμη όταν είχε επισκεφθεί προ τριετίας
τη χώρα μας ο Τούρκος πρωθυπουργός, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Η Τουρκία
ήταν τότε γεωπολιτικά σαφώς αναβαθμισμένη και γεωστρατηγικά επίσης,
διανύοντας ταυτόχρονα μια φάση ραγδαίας οικονομικής ανάπτυξης. Η ίδια
διεκδικούσε συνάμα ρόλο μεγάλης περιφερειακής δύναμης στην ευρύτερη
περιοχή. Στις πρωτοβουλίες του Ερντογάν όμως και σε μια συμβατικά
ανακόλουθη πολιτική του ίδιου προς τα έξω οφείλεται κύρια η ανατροπή των
στρατηγικών σχέσεων της Τουρκίας στον αραβικό κόσμο και το μεσανατολικό
χώρο. Οι ίδιοι λόγοι επίσης ισχύουν ως αίτια της εσωτερικής φθοράς του
κυβερνώντος κόμματός του και της απομυθοποίησης της ηγετικής του
προσωπικότητας στη διάρκεια αυτού του έτους. Και δεν φαίνεται ακόμη πού
θα μπορούσε να οδηγήσει το πρόσφατο σκάνδαλο διαπλοκών και διαφθοράς,
που έφερε στα εισαγγελικά κρατητήρια συγγενείς κορυφαίων υπουργών και
υψηλά στελέχη του κόμματός του.
Ηχώρα μας συνεχίζει να βρίσκεται στον αστερισμό της κρίσης, με
την εξαίρεση του ποδοσφαίρου της, που διανύει μιαν άλλη τροχιά, και την
πτωχευμένη κοινωνία της να παρακολουθεί μαζικά «Σουλεϊμάν», ένα
«μεγαλοπρεπές» κιτς, πολιτισμικό επίτευγμα μίγματος ονειροπλασίας και
υφέρπουσας τουρκολαγνείας συνάμα.
Οσο για την ιστορική παραχάραξη των
γεγονότων, «χρείαν μαρτύρων ουκ έχομεν»: τους τα έχει ψάλει ήδη τα εξ
αμάξης ο ίδιος ο Ερντογάν.
Γεγονός πάντως είναι ότι ερχόμενος εδώ ο
Νταβούτογλου με την πολιτισμική αυτή τουρκική επένδυση είχε ήδη αέρα στα
πανιά του. Ακόμα κι έχοντας απέναντί του έναν Βενιζέλο κι όχι τον
χαζοχαρούμενο αν. ΥΠΕΞ της παπανδρεϊκής συμφοράς του Καστελορίζου, στον
οποίο έκανε και μαθήματα πρακτικής διπλωματίας.
Το δεύτερο γεγονός όμως είναι πως ούτε ο Βενιζέλος τόλμησε ώς
τώρα μιαν αναδιατύπωση θέσεων, ώστε να περάσει η δική μας πολιτική από
το αμυντικό στο διεκδικητικό τερέν. Κι αυτό διαφαίνεται ήδη στο
Κυπριακό. Ως προς τα άλλα, ίδωμεν.
Εκ των υστέρων βεβαίως φαίνεται, πως θέλοντας προφανώς να
«ξεπροβοδίσει» στο ταξίδι του για την Αθήνα τον Νταβούτογλου, ο Τούρκος
πρωθυπουργός Ερντογάν προέβη λίγες μόλις ημέρες πριν στις απίθανες
εκείνες περί Θράκης, Σκοπίων, Σαράγιεβου κ.ά. δηλώσεις του. Με τις
ανήκουστες αυτές αναφορές του, όμως, ο Ερντογάν ανέδειξε όρους μιας
νεο-οθωμανικής στρατηγικής επέκτασης στο συνολικό νότιο ευρασιατικό
χώρο. Με τούτο καθίστανται εμφανή η στόχευση και οι επιδιώξεις της
Τουρκίας στη συνολική Θράκη, περιλαμβανομένου και του βουλγαρικού
τμήματος, όπου υπερισχύει το τουρκο-ισλαμικό στοιχείο. Θα ήταν ωστόσο
σοβαρό λάθος εκτίμησης, αν υπολογίζει κανείς εδώ με εδαφικές
διεκδικήσεις από πλευράς Τουρκίας, όταν το πληθυσμιακό - δημογραφικό
στοιχείο δημιουργεί εκεί ντε φάκτο καταστάσεις χωρίς να χρειαστεί η
χρήση και «άλλων μέσων».
Στα 100 χρόνια ακριβώς που πέρασαν από το τέλος των Βαλκανικών
Πολέμων και εκείνου της οθωμανικής σουλτανοκρατίας, ο Νταβούτογλου
επιχειρεί να προσδώσει ένα νέο άρωμα τουρκικής Ανατολής στα Βαλκάνια.
Στη γνωστή «εις βάθος» διεθνοπολιτική ανάλυσή του, στηριγμένη στην
οθωμανική ιστορικότητα της περιοχής, ο συγγραφέας, υπουργός Εξωτερικών
της γείτονος εμφανίζει καθαρά το διάγραμμα μιας ισλαμοτουρκικής
αναβίωσης με επέκταση προς Δυσμάς. Πρόκειται για την περίφημη θεωρία του
περί της σκιάς του «οθωμανικού πλατάνου», που ανέλυσε ο ίδιος προ
πενταετίας στην ετήσια συνάντηση των Τούρκων πρέσβεων. Η οποία φιλοδοξεί
βεβαίως να αναπληρώσει στην πράξη, όχι απλά θεωρητικά, τα κρίσιμα κενά
που άφησε η βίαιη διάλυση της τότε Γιουγκοσλαβίας. Τα υπαρκτά αυτά κενά
δεν είναι μόνο γεωπολιτικά ή γεωοικονομικά, αλλά πολιτικά και κυρίως
πολιτισμικά, ως μια αντανάκλαση των διασπασμένων κοινωνιών σε τοπικό όσο
και σε κρατικό επίπεδο. Το πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα σχετικά
συνιστά το οιονεί συμπολιτειακό μόρφωμα μιας καθημαγμένης Βοσνίας, όπου η
τουρκική παρουσία παραμένει εκεί ακόμη ιδαίτερα αισθητή.
Ο ίδιος ασφαλώς γνωρίζει ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχουν τα
δεδομένα εκείνα που θα επέτρεπαν απόπειρες δοκιμών τέτοιων πολιτικών
«προσέγγισης». Κι εξ αυτού ανακινεί εντέχνως «πολιτισμικές» παραμέτρους,
προβάλλοντας κυρίως ζητήματα που συνδέονται με τη λειτουργία τζαμιών,
τα οποία είναι προ αιώνος μουσεία ή ερείπια. Το πείραμα της Θράκης
βεβαίως τον ευνοεί σε τούτο. Αλλά και στις αναφορές του για τα γνωστά
διμερή προβλήματα, ο Νταβούτογλου έκανε επίσης επίδειξη της ανατολίτικης
πονηριάς του: αναφερόμενος στην «επωφελή» για τα δύο μέρη συνεργασία
στο Αιγαίο και εξορκίζοντας συνάμα την κρίση των Ιμίων. Από την οποία
όμως η χώρα του εξήλθε τελικά κερδισμένη, καθιερώνοντας ακόμη μια γκρίζα
ζώνη στο Αιγαίο.
Δεν παρέλειψε ακόμη η «αλεπού» της τουρκικής διπλωματίας να
ταχθεί και κατά της αύξησης των εξοπλισμών, όταν οι τουρκικές
παραβιάσεις στον ελληνικό εναέριο χώρο βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη.
Ο λιγότερο πονηρός κεμαλιστής προκάτοχός του, Μεσούτ Γιλμάζ, έλεγε επ'
αυτού χαρακτηριστικά: Δεν έγινε και τίποτε φοβερό, λίγα μόλις
δευτερόλεπτα πετάνε εκεί τα αεροπλάνα μας...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου