Ο διάσημος πολιτικός Πολωνός φιλόσοφος και κοινωνιολόγος Zygmunt Bauman εισήγαγε εκ νέου στο πολιτικό μας λεξιλόγιο τον όρο «interregnum» (διάλειμμα, κενό [εξουσίας]), που χρησιμοποιήθηκε κάποτε από τον Ιταλό Μαρξιστή Antonio Gramsci στις αρχές της δεκαετίας του 1930 για να περιγράψει την εποχή του.
Σημαίνει «χρόνος χωρίς τροχιά» ή «χρόνος έξω από το χρόνο» όταν το παλιό αφήνει τη σκηνή και πεθαίνει και το νέο δεν έχει γεννηθεί ακόμη.
Μια ύπουλη στιγμή που θα μπορούσε να δημιουργήσει μια παραπλανητική εντύπωση εάν δεν μπορεί να καταλάβει κανείς τι είναι στα αλήθεια: η αυγή ή το σούρουπο;
Δεν είναι να απορεί κανείς που το interregnum έχει γίνει μια δημοφιλής λέξη στις συζητήσεις παγκοσμίως και στα μέσα ενημέρωσης.
Θα υποστήριζα ότι η κατανόηση πως ο κόσμος έχει βρεθεί σε μια περίοδο interregnum είναι η βασική κληρονομιά του 2013. Η πνευματική και ακόμη και η πολιτική κοινότητα έχει ήδη αρχίσει να συζητά για το τεράστιο μέγεθος των προκλήσεων που αντιμετωπίζει ο κόσμος και για τη δική της ανικανότητα να τις αντιμετωπίσει και να τις απαντήσει. Θα χρησιμοποιούσα άλλη μία μεταφορά του Bauman: μπήκαμε στο πιλοτήριο του αεροπλάνου και ανακαλύψαμε ότι είναι άδειο. Αλλά ακόμη δεν ξέρουμε ότι το αεροδρόμιο του προορισμού μας δεν έχει χτιστεί ακόμη!
Το Interregnum εκδηλώνεται από μόνο του στην παλίρροια της διαμαρτυρίας σε διάφορες χώρες –αρχίζοντας με τη Βραζιλία και την Τουρκία και τελειώνοντας με τη Βουλγαρία και την Ουκρανία- εναντίον της ισχύουσας πολιτικής τάξης, και της απουσίας Εναλλακτικής. Η εμφάνιση αδύναμων πολιτικών ηγετών –που κυβερνούν τον κόσμο προσπαθώντας να διατηρήσουν το status quo- είναι ένα άλλο γνώρισμα του «χρόνου μας έξω από το χρόνο». Οι περικοπές στην Αμερική, η παράλυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και οι προσπάθειες των κυρίαρχων δημοκρατιών να προσφέρουν αποφάσεις κατά περίπτωση και να κλείσουν τα μάτια στα στρατηγικά προβλήματα, όπως το αίνιγμα της Συρίας –είναι όλα χαρακτηριστικά της τρέχουσας πραγματικότητας.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το γεωπολιτικό και πολιτιστικό κενό καλύπτεται από ένα νέο αυταρχικό δίδυμο: τη Ρωσία του Putin και την Κίνα. Ο παραλογισμός της κατάστασης είναι ότι αυτές οι δύο νέες πηγές δύναμης και κυριαρχίας είναι και οι δύο πολιτικά φαντάσματα με κάποιον τρόπο: η πρώτη βρίσκεται λίγο πριν τη φθορά και η δεύτερη εξαντλεί την αντοχή της.
Για εμένα προσωπικά, η δραματική μοίρα της Ουκρανίας είναι μια απεικόνιση της τρέχουσας περιόδου. Αυτή η χώρα έχει αποδείξει την Τριάδα της νέας εποχής: το κίνητρο της κοινωνίας για την αξιοπρέπειά της, την ανικανότητα της Δύσης και πρώτα από όλα της Ευρώπης να κατανοήσει αυτό το κίνητρο, την επιθυμία, και την επιστροφή της παραδοσιακής Ρωσίας που σέρνει την Ουκρανία στην τροχιά της, βοηθώντας τον ηγέτη της να παραδώσει την ουκρανική ανεξαρτησία για τη δική του επιβίωση. Δεν μπορεί να εκπλαγεί εντελώς κανείς εάν η συναλλαγή Putin-Yanukovuch τύχει μιας σιωπηρής έγκρισης από ένα τουλάχιστον μέρος της δυτικής πολιτικής κοινότητας που δεν είναι έτοιμη για τον «ουκρανικό πονοκέφαλο» και δικαιολογεί τις τακτικές «βλέποντας και κάνοντας», με το επιχείρημα ότι «οι Ουκρανοί δεν είναι έτοιμοι για μεταρρύθμιση».
Θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι ήταν ένα επιτυχημένο έτος για τη Ρωσία του Putin που έχει επιστρέψει στο παγκόσμιο σκηνικό ως ένας από τους βασικούς παίκτες και για την Κίνα ότι έχει πετύχει να παραμείνει το αντικείμενο μαζικής «περιστροφής». Ωστόσο, αυτό είναι μόνο η απόδειξη του πόσο παραπλανητικές είναι οι εμφανίσεις. Τουλάχιστον στην περίπτωση της Ρωσίας. Οι δυτικοί ηγέτες αποσύρονται κατά κύματα από το να παρακολουθήσουν τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Putin και εκατοντάδες χιλιάδων Ουκρανών βγαίνουν στους δρόμους διαδηλώνοντας κατά του εναγκαλισμού με τη Ρωσία του Putin, ωστόσο δύσκολα μπορούν να θεωρηθούν ως εκδήλωση της επιτυχίας του Κρεμλίνου. Η απελευθέρωση του Mikhail Khodorkovsky ο οποίος αρνήθηκε να παραδεχθεί ότι έκανε οτιδήποτε κακό, είναι ξανά ένα χαστούκι στο πρόσωπο του ηγεμόνα ο οποίος έχει προσπαθήσει να αποδείξει την Παντοδυναμία του.
Αλλά αυτός ο χρόνος σημαίνει αποτυχία για το φιλελεύθερο πολιτισμό που όχι μόνο δεν έχει λύσει τα εσωτερικά του προβλήματα, αλλά δεν έχει σχηματίσει μια συνεκτική εξωτερική πολιτική και δεν έχει αποδείξει ότι νοιάζεται ακόμη για τις αρχές που διακηρύσσει. Μια αβυσσαλέα αποτυχία!
Το ερώτημα είναι σε ποιον βαθμό αυτή η αποτυχία είναι κατανοητή από τη δυτική κοινότητα και εάν είναι έτοιμη να αναζητήσει έναν τρόπο να ξεπεράσει την παράλυσή της. Είναι αλήθεια, η Δύση πέτυχε διπλά στο να χρησιμοποιήσει τις κρίσεις της ως μια ώθηση για πρόοδο και αναδιοργάνωση, στη δεκαετία του 1930 και στη δεκαετία του 1970. Ωστόσο, δεν μπορεί να αποκλείσει κανείς ότι η σημερινή δυσπραγία πρέπει να βαθύνει κι άλλο προτού γίνει μια ώθηση για αλλαγή.
Θα ρωτούσε κανείς, «δεν υπάρχει κάτι στο πολιτικό τοπίο που θα μπορούσε να θεωρηθεί ως επίτευγμα;».
Το γεγονός ότι το interregnum έχει γίνει μια buzz λέξη, για πολλούς στον πολιτικό κόσμο είναι ήδη ένα επίτευγμα. Σημαίνει ότι γνωρίζουμε πως δεν υπάρχει πιλότος στην καμπίνα. Τώρα πρέπει να σκεφτούμε πώς θα προσγειώσουμε το αεροπλάνα και που θα το προσγειώσουμε.
Καλή Χρονιά!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου