Πρέσβυς ε.τ.
Ο απερχόμενος Αμερικανός Πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα έχει
συμπεριλάβει την Αθήνα στο νέο πρόγραμμα επισκέψεων αποχαιρετισμού, που
θα πραγματοποιήσει σε ξένες πρωτεύουσες μέχρι την τυπική λήξη της
θητείας του.
Η επίσκεψή του στην Αθήνα, έστω υπό τις συνθήκες
αυτές, είναι σημαντική, γιατί συνδέεται με δύο μεγάλα διεθνή προβλήματα
που αφορούν άμεσα την Προεδρία του. Συνδέεται, επίσης, με το ιδιαίτερο
Ελληνικό πρόβλημα, που έχει άμεση σχέση με τα δύο πρώτα και
μεταλλάσσεται από οικονομικό σε γεωπολιτικό.
Το ένα από τα δύο μεγάλα διεθνή προβλήματα είναι, προφανώς, η κατάσταση
στην Ευρώπη. Ειδικότερα, η διαφαινόμενη κρίση συνοχής και οι επιπτώσεις
της πολιτικής της λιτότητας, που επιβάλλει, με θεολογικό ζήλο και
πείσμα, το Βερολίνο στην Ευρωζώνη.
Ήδη το Brexit έχει ενοχλήσει και
ανησυχήσει σοβαρά την Ουάσινγκτον. Από τη δική της τη σκοπιά, Ευρωπαϊκή
Ένωση και ΝΑΤΟ αποτελούν ένα ενιαίο γεωπολιτικό σύνολο. Οι δύο αυτοί
Ατλαντικοί πυλώνες έγιναν το πλαίσιο μέσα στο οποίο διαμορφώθηκε η νέα
γεωπολιτική τάξη μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενώσεως, με την
ένταξη στους δύο αυτούς Οργανισμούς των πρώην Ανατολικών χωρών από τη
Βαλτική ως τα Βαλκάνια.
Η αποχώρηση της Μ. Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μια πρώτη
διάσπαση του συνόλου αυτού, η οποία προέρχεται μάλιστα από μια χώρα η
οποία έχει ως έμβλημά της την ειδική σχέση με τις ΗΠΑ.
Η πέτρα του
σκανδάλου που οδήγησε σ’ αυτή την εξέλιξη είναι το ευρώ. Το τελευταίο,
συνδεδεμένο μόνο με τους συσχετισμούς δυνάμεων της αγοράς, χωρίς το
επιστέγασμα μιας πραγματικής πολιτικής Ενώσεως, η οποία θα λειτουργούσε
αντισταθμιστικά, έδωσε το πλεονέκτημα και την ηγεμονία στην οικονομικά
ισχυρότερη χώρα της Ευρωζώνης, τη Γερμανία.
Υπό την πίεση της πραγματικότητας αυτής, με δεδομένο το γεγονός ότι η Μ.
Βρετανία ήταν εκτός του ευρώ, οι ΗΠΑ ανέπτυξαν προνομιακές σχέσεις,
ανεξάρτητα αν αυτές είναι ταυτόχρονα και ανταγωνιστικές, με το Βερολίνο,
υπολαμβανόμενο ως το ηγεμονικό κέντρο της Ευρωζώνης. Η περίφημη ειδική
σχέση ΗΠΑ και Μεγάλης Βρετανίας άρχισε να υπερφαλαγγίζεται και να
ξεθωριάζει, υπό την επίδραση της νέας αυτής πραγματικότητας. Είναι
βέβαιο ότι η κατάκτηση από τη Γερμανία ηγεμονικού ρόλου στην Ευρώπη,
μέσω ευρώ και Ευρωζώνης, είναι ένας από τους κύριους λόγους που οδήγησαν
στη νίκη του Brexit.
Η Ουάσινγκτον έχει όμως λόγους να ανησυχεί και για τις νέες πολιτικές
που θα υποχρεωθεί να ακολουθήσει η Μ. Βρετανία μετά το Brexit, οι οποίες
δεν είναι βέβαιο ότι θα συνάδουν με τη σημερινή πολιτική της εντάσεως
και του Ψυχρού Πολέμου με τη Ρωσία και κατά δεύτερο λόγο με την Κίνα. Η
Μ. Βρετανία, για να αντισταθμίσει την έξοδό της από την Ευρωπαϊκή Ένωση
και για να επωφεληθεί από την οικονομική ελευθερία που αποκτά, πρέπει
λογικά να επιδιώξει, εκτός από τις ΗΠΑ και τις πρώην αποικίες της, να
αναπτύξει στρατηγικές σχέσεις με τους άλλους μεγάλους διεθνείς
οικονομικούς παίκτες, τη Ρωσία, την Κίνα, την Ινδία.
Η πολιτική αυτή συγκρούεται με την κυρίαρχη σήμερα Αμερικανική τάση, που
έχει βαθιές ρίζες στην παγκοσμιοποίηση. Θα αναζητηθεί ενδεχομένως ως
διέξοδος μια ειδική σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία θα διασφαλίζει
την ουσιαστική πρόσβαση της Μ. Βρετανίας στην κοινή Ευρωπαϊκή αγορά, με
δεδομένο το γεγονός ότι ακόμη και η έννοια της Ευρωπαϊκής κοινής αγοράς
έχει σχετικοποιηθεί από την παγκοσμιοποίηση.
Το Brexit και οι συνέπειές
του δεν είναι ο μόνος πονοκέφαλος για την Ουάσινγκτον. Ο μεγαλύτερος
ακόμη πονοκέφαλός της είναι η πολιτική της λιτότητας που επιβάλλει το
Βερολίνο στην Ευρωζώνη, το τραγικότερο δείγμα των συνεπειών της οποίας
είναι η κατάσταση στην Ελλάδα. Η πολιτική αυτή προβάλλεται με την
επίφαση της τηρήσεως των αυστηρών κανόνων της Συνθήκης του Μάαστριχτ και
του Συμφώνου Σταθερότητας. Αντιπροσωπεύει όμως, στην πραγματικότητα,
μια εγωιστική πολιτική οικονομικού ηγεμονισμού, η οποία επωφελείται από
το πολιτικό έλλειμμα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και από τη δεσπόζουσα θέση της
Γερμανίας στους συσχετισμούς της Ευρωπαϊκής αγοράς. Επωφελείται επίσης από την παγκοσμιοποίηση και τη
χρηματιστική απορρύθμιση και κερδοσκοπία που συνεπάγεται και για την
οποία την πρώτη ευθύνη φέρουν, βεβαίως, οι ΗΠΑ. Είναι ενδεικτική, από
την άποψη αυτή, η καταγγελία από Αμερικανικές πηγές ότι η μεγαλύτερη
Γερμανική Τράπεζα Deutsche Bank επεδόθη σε αλόγιστες και απίστευτες
πρακτικές δημιουργίας παραγώγων ύψους 54 τρισ. ευρώ, ασύλληπτο ποσό, που
αντιστοιχεί τέσσερις φορές περίπου στο ΑΕΠ ολόκληρης της Ευρωπαϊκής
Ενώσεως.
Οι πρακτικές αυτές της εικονικής και τοξικής οικονομίας, με την οποία
αγοράζεται, με χαρτιά και τοξικά ομόλογα, ο πλούτος του κόσμου, είναι
νάρκη στο σύστημα της παγκόσμιας οικονομίας, η οποία μπορεί, με μικρή
αφορμή και αλυσιδωτή αντίδραση, να εκραγεί και να προκαλέσει παγκόσμιο
χάος. Η πολιτική ειδικότερα της αυστηρής λιτότητας, που έχει ως
αποτέλεσμα την ύφεση, τη στασιμότητα, την ανεργία, ιδιαίτερα των νέων,
και την υποβάθμιση του επιπέδου ζωής, απειλεί πλέον όχι μόνο χώρες όπως η
Ελλάδα αλλά και πολύ μεγαλύτερες και βιομηχανικές χώρες, όπως η Ιταλία.
Η τελευταία ενδέχεται να πει σύντομα αντίο στο Ευρωπαϊκό νόμισμα και να
προκαλέσει μια άνευ προηγουμένου κρίση στην Ευρωζώνη. Ήδη το μεγαλύτερο
κόμμα της αντιπολιτεύσεως, το Κίνημα των Πέντε Αστέρων του Μπέπε
Γκρίλο, είναι υπέρ της εξόδου από το ευρώ.
Οι μέχρι τώρα Αμερικανικές πιέσεις στο Βερολίνο έμειναν ατελέσφορες. Το
Βερολίνο αντιτάσσει τους κινδύνους που μπορούν να δημιουργηθούν από μια
πολιτική χαλαρώσεως, ελλειμμάτων και χρέους, τα οποία δεν μπορεί καμιά
χώρα, όσο οικονομικά ισχυρή και αν είναι, να αντιμετωπίσει. Υπαινίσσεται
επιπλέον ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει ακόμη το αναγκαίο πολιτικό
υπόβαθρο, που θα καθιστούσε προφανή και αυτόματη την αλληλεγγύη και την
ενδεχόμενη μεταφορά πόρων. Υπαινίσσεται επίσης ότι το ευρώ δεν είναι
αποθεματικό νόμισμα, όπως το δολάριο, και η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει την
ίδια ευελιξία, όπως οι ΗΠΑ, να εκδίδει πληθωριστικό νόμισμα.
Οι δικαιολογίες αυτές δεν εξορκίζουν μια διαρκή επιδείνωση των
πραγμάτων, που δεν αφορά πλέον μόνο τους οικονομικούς κινδύνους. Αφορά
ολοένα και περισσότερο τους κινδύνους αποσταθεροποιήσεως και
γεωπολιτικών ανατροπών.
Η Ελλάδα από την άποψη αυτή είναι χώρα που
βρίσκεται στην πρώτη γραμμή. Το οικονομικό πρόβλημα παίρνει τρισυπόστατη
μορφή: Οικονομικό, εσωτερική συνοχή, λόγω του μεταναστευτικού και
γεωπολιτικό, λόγω των κινδύνων εθνικής ασφάλειας που αντιμετωπίζει η
χώρα.
Η Ελλάδα βρίσκεται σε άμεση γειτονία και με το δεύτερο μεγάλο πρόβλημα
που απασχολεί την Αμερικανική πολιτική και το οποίο είναι...
η κρίση και η
αντιπαράθεση με τη Ρωσία στη Συρία και στη Μέση Ανατολή. Η τελευταία,
όμως, είναι μέρος μιας γενικότερης ψυχροπολεμικής αντιπαραθέσεως από τη
Μαύρη Θάλασσα μέχρι την Ουκρανία, τη Βαλτική αλλά και τα ανήσυχα και
ασταθή Βαλκάνια.
Ο απερχόμενος Αμερικανός Πρόεδρος άρχισε τη θητεία του με υποσχέσεις
αποκαταστάσεως των σχέσεων με τη Ρωσία και συνεργασίας. Ήταν η περίφημη
πολιτική του reset, της νέας αρχής. Τελειώνει όμως τη θητεία του μέσα σ’
ένα κλίμα χειρότερης ακόμη εντάσεως. Είναι στο ενεργητικό του ότι δεν
υπέκυψε στις πιέσεις των πιο ακραίων και δεν ανέλαβε κάποια νέα
τυχοδιωκτική στρατιωτική επέμβαση στη Μέση Ανατολή. Περιορίσθηκε στη
γνωστή πολιτική χρησιμοποιήσεως και χειραγωγήσεως των Ισλαμιστών, με
πρωταγωνιστή στο περιβάλλον του τη σημερινή υποψήφια των Δημοκρατικών
Χίλαρι Κλίντον.
Η Ελλάδα προσβλέπει σ’ αυτή την επίσκεψη με την ελπίδα μήπως αυτήν τη
φορά αποδώσουν οι Αμερικανικές πιέσεις για την απομείωση του εξωτερικού
χρέους, χωρίς την οποία η χώρα θα παραμείνει σε πλήρες αδιέξοδο. Η
Ελλάδα δεν έχει όμως μόνο το θέμα αυτό. Έχει επίσης τα προβλήματα με την
Τουρκία, το θέμα της στρατιωτικής ισορροπίας και το Κυπριακό.
Η μέχρι
τώρα Αμερικανική πολιτική δεν εμπνέει, δυστυχώς, αισιοδοξία και μεγάλες
ελπίδες. Υπάρχει, αντιθέτως, ο κίνδυνος να ασκηθούν νέες έντονες πιέσεις
για δήθεν «λύση» του Κυπριακού, που θα παρουσιαζόταν ως επιτυχία του
απερχομένου Προέδρου. Ο τελευταίος τιμήθηκε, πρωθυστέρως, στην αρχή της
θητείας του, με το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης. Θα ήταν η εσχάτη πλάνη να
ρυμουλκηθεί η Ελληνική πλευρά σε μια καταστροφική «λύση» στην Κύπρο, με
ωραία λόγια και διαβεβαιώσεις, χωρίς κανένα ουσιαστικό αντίκρισμα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου