ΤΟΥΡΚΙΑ - ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ: Πώς το μίσος με το Ισραήλ έγινε έρωτας!

Τα κρυφά ραντεβού στην Ελβετία, το διπλωματικό σκάκι, η εμφάνιση της Ρωσίας και τα εκατομμύρια του φυσικού αερίου, που άνοιξαν δίαυλο επικοινωνίας, πέντε χρόνια μετά την επιχείρηση στο «Μαβί Μαρμαρά»

Από τον Νίκο Ελευθερόγλου

Ο ξαφνικός (;) έρωτας της Τουρκίας με το Ισραήλ, έπειτα από μια περίοδο θανάσιμου μίσους, έχει απ' όλα: κατασκοπία, κρυφά ραντεβού στην Ελβετία, διπλωματικό σκάκι, αίμα, πολλά εκατομμύρια και... άρωμα φυσικού αερίου. 

Για τους γνώστες του διπλωματικού πολέμου, οι φιλίες και οι εχθροί δεν κρατάνε αιώνια. Τα κοινά συμφέροντα, αντίθετα, μπορεί να είναι... αιώνια, κι αυτό το γνωρίζουν κάλλιστα και οι δύο πλευρές.

Αγκυρα και Τελ Αβίβ είχαν βρεθεί στα πρόθυρα του πολέμου, μετά την ισραηλινή επιχείρηση που κόστισε τη ζωή σε 10 Τούρκους υπηκόους ακτιβιστές οι οποίοι επέβαιναν στη ναυαρχίδα του στολίσκου που μετέφερε ανθρωπιστικό υλικό στη Λωρίδα της Γάζας, το πλοίο «Μαβί Μαρμαρά». Τότε, ο Ερντογάν αποκάλεσε «δολοφόνους» τους Ισραηλινούς και τους επιτέθηκε δημοσίως, κάτι που προκάλεσε τη διακοπή των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών.

Πέντε χρόνια μετά, και ενώ όλα... μύριζαν μπαρούτι, ο Ερντογάν, βλέποντας τη ρωσική αρκούδα να δείχνει τα... δόντια της μετά την κατάρριψη του ρωσικού μαχητικού στη Συρία, αναγκάστηκε να κάνει την ανάγκη φιλότιμο και να ανοίξει δίαυλο επικοινωνίας με το Ισραήλ. Γι' αυτό χρησιμοποίησε μια οικογένεια με «βαρύ» όνομα στην Τουρκία, αλλά και με σχέσεις τόσο με το Ισραήλ όσο και με την Ελλάδα. Η οικογένεια Ζορλού (ο πρόγονός τους είχε απαγχονιστεί ως υπουργός Εσωτερικών της κυβέρνησης Μεντερές στα Σεπτεμβριανά κατά των Ελλήνων της Πόλης), με μεγάλα συμφέροντα στο ενεργειακό παιχνίδι, ήταν ο συνδετικός κρίκος. Με ρίζες από τη Θεσσαλονίκη (όπου ήταν ενεργά μέλη της εβραϊκής κοινότητας), οι Ζορλού ανήκουν στους εξισλαμισμένους Εβραίους (ή κρυπτοεβραίους για τους γνωρίζοντες) και ανέλαβαν να κρατήσουν τους διαύλους ανοιχτούς αυτά τα πέντε δύσκολα χρόνια στις σχέσεις των δύο πλευρών. Δεν είναι λίγοι αυτοί που θεωρούν ότι η ισχυρή οικογένεια, που είναι από τις μεγαλύτερες στο ενεργειακό παιχνίδι, «έστησε» τις εξελίξεις ως εξής: Πριν από δύο μήνες αποπέμφθηκε στέλεχος της Χαμάς που έδρευε στην Τουρκία, ως δείγμα καλής θέλησης προς το Τελ Αβίβ. Ακολούθησε μια συνάντηση στην Ελβετία, στην οποία συμμετείχαν ο επικεφαλής της Μοσάντ Γιόσι Κοέν, ο απεσταλμένος της ισραηλινής κυβέρνησης Τζόζεφ Σικάνοβερ και ο Τούρκος υφυπουργός Εξωτερικών Φεριντούν Σινιρίογλου. Εκεί «κλείδωσε» η προκαταρκτική ανακωχή μεταξύ των δύο πλευρών.

Σύμφωνα με αυτήν, το Ισραήλ θα πρέπει να δημιουργήσει ένα ταμείο (περίπου 20.000.000 δολαρίων) για την αποζημίωση των 10 νεκρών Τούρκων οι οποίοι επέβαιναν στο πλοίο των Παλαιστίνιων ακτιβιστών που επιχειρούσαν να «σπάσουν» το ισραηλινό εμπάργκο στη Γάζα, το 2010, έπειτα από απόβαση Ισραηλινών πεζοναυτών.

Παράλληλα, συζητήθηκε η κατασκευή ενός αγωγού που θα ενώνει τις δύο χώρες και θα προμηθεύει με φυσικό αέριο την Τουρκία, ώστε η τελευταία να απεμπλακεί από την εξάρτηση της Ρωσίας στον τομέα της ενέργειας.

Οι «σκληροί» της τουρκικής κυβέρνησης πιέζουν να περάσει το φυσικό αέριο μέσω της Τουρκίας προς Μαύρη Θάλασσα, Βουλγαρία, Ρουμανία και από εκεί στην Ευρώπη, και όχι υποθαλάσσια, από Κύπρο και Κρήτη. Αυτό είναι το «κλειδί» της όποιας συμφωνίας με το Ισραήλ.

Η είδηση της συμφωνίας Ισραήλ - Τουρκίας για το φυσικό αέριο από το κοίτασμα Λεβιάθαν είναι αλήθεια ότι «πάγωσε» πολλούς στην Αθήνα. Υστερα από μια πενταετία κατά την οποία Ισραήλ - Τουρκία είχαν σχέσεις ψυχροπολεμικές, φαίνεται ότι οι «γέφυρες» ξαναχτίζονται. Και το ερώτημα είναι: 

Aν αυτό θα έχει επιπτώσεις στον «ελληνοϊσραηλινό» άξονα, που από το 2009 και μετά άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά. 

Η επαναπροσέγγιση Τουρκίας - Ισραήλ ήταν κάτι που πολλοί στην Αθήνα ανέμεναν όχι τώρα, αλλά σχεδόν από την πρώτη στιγμή που οι σχέσεις τους χάλασαν.

Ολη αυτή την πενταετία γίνονταν διαρκώς προσπάθειες, με κορυφαία τη πρωτοβουλία Ομπάμα, ο οποίος έβαλε τον Νετανιάχου να τηλεφωνήσει στον Ερντογάν. Οσοι ψύχραιμα ανέλυαν στην Αθήνα την κατάσταση θεωρούσαν θέμα χρόνου ότι αυτή η προσπάθεια να τα ξαναβρούν Ισραήλ και Τουρκία κάποια στιγμή θα είχε αποτέλεσμα. Σε καμία περίπτωση, πάντως, οι σχέσεις των δύο χωρών δεν φαίνεται ότι μπορούν να επανέλθουν στο επίπεδο που ήταν πριν από την τραγωδία με το πλοίο «Μαβί Μαρμαρά». Το Ισραήλ, προφανώς, θα προσπαθήσει να εκμεταλλευθεί τις καλές σχέσεις του με την Ελλάδα, αλλά και τη «νέα σελίδα» που πάει να ανοίξει με την Τουρκία. Το να πουλήσει το φυσικό αέριό του σε καλές τιμές είναι αυτό που το ενδιαφέρει. Εξάλλου, το Ισραήλ έχει αποδείξει ότι στις μπίζνες δεν λέει «όχι»...

Τα κοιτάσματα και τα άλλασημεία που άλλαξαν το σκηνικό

1. Η προοπτική συνεκμετάλλευσης των κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο είναι άκρως δελεαστική.

2. Και οι δύο χώρες είναι στρατηγικοί εταίροι των ΗΠΑ και η συνεργασία τους για την εκμετάλλευση των αποθεμάτων φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο ικανοποιεί την Ουάσινγκτον.

3. Ο Ερντογάν «έχασε» τη Μόσχα και θέλει από κάπου να «πιαστεί».

4. Η ακύρωση της κατασκευής του Turkish Stream από τη Μόσχα «πονάει» την Άγκυρα.

5. Ο Νετανιάχου θέλει να διαθέσει το αέριο από το κοίτασμα Λεβιάθαν στην Ευρώπη μέσω Κύπρου και η Τουρκία πρέπει να σταματήσει να βάζει εμπόδια.

6. Ο Νετανιάχου έχει διατηρήσει επαφές με τις κυβερνήσεις της Λευκωσίας και της Αθήνας για την εξαγωγή του φυσικού αερίου και τώρα θα προσπαθήσει να κάνει το ίδιο με την Αγκυρα.