RADAR: Ο ΑΓΡΥΠΝΟΣ ΦΡΟΥΡΟΣ: ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ και ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΠΑΝΑΝΙΑ: Τι θέλουν οι εταίροι και τι (θα 'πρεπε να) θέλουμε εμείς

EΞΑΙΡΕΤΙΚΟ

Αναπληρωτή Καθηγητή Οικονομικών στο City University Λονδίνου

Η μόνη ρεαλιστική πρόταση είναι η δική μας Α. Τσίπρας, Πρωθυπουργός της Ελλάδας

Τι μας ζητάνε πάλι οι Βρυξέλλες; Εδώ συνοψίζεται η διαχρονικότερη, αλλά ίσως και βλαπτικότερη, παρανόηση στις σχέσεις μας με την Ευρώπη. Η ιδέα δηλαδή ότι «οι ξένοι» παρεμβατικά απαιτούν αλλαγές, κι εμείς αναγκαζόμαστε να τις κάνουμε, ενάντια στα συμφέροντά μας.

Η αλήθεια όμως είναι μάλλον η αντίθετη: ευρωπαϊκοί θεσμοί προσπαθούν να μας προφυλάξουν από τις χειρότερες συνήθειές μας, αλλά εμείς εξακολουθούμε πεισματικά βλάπτοντας τον εαυτό μας.

Από την μέρα που μπήκαμε στην ΕΟΚ, παίζουμε κρυφτούλι μαζί της και τη χρησιμοποιούμε στο εσωτερικό ως μπαμπούλα: ΧΥΤΑ θα γίνουν επειδή το ζήτησε η Ε.Ε. (και μεις κάνουμε τα πάντα να μην γίνουν). Το ασφαλιστικό πρέπει να αλλάξει ριζικά επειδή το είπε η Ε,Ε. (και ΟΟΣΑ, ΔΝΤ...). Και τους αγνοούμε επιδεικτικά μέχρι να χρεοκοπήσει και το πλουσιότερο ταμείο. Χρειάζεται αναμόρφωση των πανεπιστημίων επειδή έτσι λέει το πρόγραμμα της Μπολώνια. Και μεις θα αντισταθούμε μέχρι τέλους. Και ούτω καθεξής...

Η δειλή πρακτική των κυβερνώντων μας, να αφήνουν τις δύσκολες αλλά απαραίτητες μεταρρυθμίσεις εκτός πολιτικού διαλόγου επικαλούμενες τον ευρωπαϊκό μπαμπούλα, μας κόστιζε (νόμιζαν) απλά μια χρονική καθυστέρηση. Δεν βλέπαμε όμως το μακροπρόθεσμο κόστος: την απαράδεκτη πολιτική μας καθυστέρηση. Δεκαετίες ευθυνόφοβης μυωπικής συμπεριφοράς από τους κυβερνώντες μας, έχουν αποτρέψει την πολιτική μας ενηλικίωση σε βαθμό που κινδυνεύει να αποβεί μοιραίος. Ουσιαστικά, τα βαθύτερα κοινωνικοοικονομικά προβλήματα έχουν συζητηθεί το λιγότερο, και προκαλούν τις βαθύτερες θυμικές αντιδράσεις.
Σε αυτά ακριβώς τα προβλήματα κολλάει εδώ και χρόνια η «διαπραγμάτευση» με τους εταίρους μας.

Τι ζητάνε;

Τίποτα λιγότερο ή περισσότερο από το να σταθεί η ελληνική οικονομία αυτόνομα στα πόδια της. Κάθε κίνηση αποσκοπεί στο να μην χρειαστεί η Ελλάδα άλλη βοήθεια, στο κοντινό ή στο μακρινό μέλλον.

Γιατί;

Φυσικά όχι από αλτρουισμό, ή τουλάχιστον δεν είναι αυτός ο κύριος λόγος (πια)*. Το θέλουν γιατί βαρέθηκαν, δεν θέλουν πια άλλο να πληρώνουν!

Γιατί μας πιέζουν τόσο, ειδικά τώρα;

Γιατί είμαστε (ή τουλάχιστον ήμασταν) κοντά στο να ολοκληρώσουμε τα προγράμματα και φοβούνται ότι στην πρώτη ευκαιρία, (οτ)αν χαλαρώσει ελάχιστα η δημοσιονομική κρίση και δεσμευόμαστε λιγότερο από τις υποσχέσεις μας, θα ξαναρχίσουμε τα ίδια που μας έφεραν εδώ. Ας είμαστε ειλικρινείς, ο κίνδυνος αυτός υπάρχει. Δεν είναι καν θεωρητικός πια, η νέα κυβέρνηση ήδη επιχειρεί για παράδειγμα (επανα)προσλήψεις στο δημόσιο!

Γιατί επιμένουν τόσο καιρό, σε τόσες λεπτομέρειες/«προαπαιτούμενα»;

Γιατί τους έχουν κουράσει εξαιρετικά τα τερτίπια μας και δεν εμπιστεύονται πια το παραμικρό...

Λένε, όταν διαπραγματευόταν η General Motors με τους προμηθευτές της, μαζεύονταν σε ένα δωμάτιο, συζητούσαν και έγραφαν όλα τα νούμερα και στοιχεία, και με το που συμφωνούσαν, σκίζαν όλα τα συμβόλαια και απλά έδιναν τα χέρια. Όταν υπάρχει εμπιστοσύνη, δεν χρειάζονται πολλά λόγια, χαρτιά και λεπτομέρειες. Εμπιστεύεσαι τον άλλον και του αφήνεις την ευελιξία να ανταπεξέλθει στα αναπάντεχα που θα προκύψουν.
Όταν απ' την άλλη, βρίζεις τους εταίρους σου, χρησιμοποιώντας σε βάρος τους ακόμα και τη συναισθηματική επίκληση εγκλημάτων που έγιναν πριν 70(!) χρόνια, δεν μπορείς να περιμένεις εμπιστοσύνη, ούτε ευελιξία...

Γιατί δεν κάνουν λίγη προσπάθεια/υποχώρηση;

Υποχωρήσεις γίνονται συνεχώς, π.χ. η μείωση στόχου του ελλείμματος** και η αποδοχή ότι θα χρειαστεί να μας δανείσουν ακόμα περισσότερο ζεστό χρήμα των λαών τους, είναι ήδη γεγονός. Από κει και πέρα, να αψηφήσεις την κοινή λογική και να επιτρέψεις σε κυβέρνηση που έχει ήδη αυτοτραυματιστεί τόσο εντός λίγων μηνών να το κάνει στο διηνεκές (δίνοντας και κακό παράδειγμα πανευρωπαϊκά), δεν λέγεται υποχώρηση αλλά ανοησία, ή και έγκλημα.

Ας δούμε λοιπόν, σε γενικές γραμμές, τι είναι αυτά που ζητάνε οι εταίροι και που η κυβέρνηση φοβάται τόσο, που προτιμά να μας ξαναρίξει σε βαθιά ύφεση ή και χαοτική έξοδο απ’την ευρωζώνη, πριν τα δεχτεί. Για να μπορούμε να διακρίνουμε, με ειλικρίνεια, αν οι «υποχωρήσεις» που ξοδέψαμε τόσο χρόνο/χρήμα για να αποσπάσουμε, είναι για καλό, ή απλά θωπεύουν τα συμπλέγματα μας.

Συντάξεις

Είναι σημαντικό ό,τι έχουν πληρώσει να παίρνουν οι άνθρωποι Κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος ΣΥΡΙΖΑ, Στον Ενικό, 25.05.2015

Παραδοσιακά, σπανίως παίρνουν οι συνταξιούχοι όσα έδωσαν σε εισφορές (ανατοκισμένα). Παίρνουν παραπάνω. Στην Ελλάδα όμως πολλοί τυχεροί, για πολλά χρόνια, έπαιρναν πολύ παραπάνω. Το πάρτυ δυστυχώς τέλειωσε. Το δημογραφικό πρόβλημα είναι γνωστό και το κόστος των πρόωρων συντάξεων αστρονομικό (μόνο οι συνταξιούχοι 51-60 ετών κοστίζουν 3.5 δις τον χρόνο!)

Υποθέτω από τις διακηρύξεις της, ότι η κυβέρνηση όντως θέλει να αποκαταστήσει τη δικαιοσύνη στο ασφαλιστικό, π.χ. να σταματήσει τη σημερινή αδικία, που πληρώνουν κάποιοι 70ρηδες τις πρόωρες συνταξιοδοτήσεις 45ρηδων!

Και να εμποδίσει και την τεράστια αδικία που έρχεται νομοτελειακά σε βάρος των σημερινών εργαζόμενων: αν δεν αλλάξουμε πορεία δεν θα πάρουν δραχμή από τις εισφορές που πληρώνουν...

Τότε όμως πρέπει να εφαρμόσουμε σχεδόν ακέραιες τις μεταρρυθμίσεις που προτείνονται.*** Ρήτρα μηδενικού ελλείμματος, μειώσεις σε επικουρικές, διπλές συντάξεις κτλ.

Με την ανεργία που έχουμε σήμερα, και τους μισθούς πείνας, οι παππούδες [...] διασφαλίζουν το κοινωνικό κράτος στο σπίτι
(ο ίδιος κ.ε.)

Η ιδέα να στηρίζουμε τους ανέργους μέσω τεχνητά φουσκωμένων συντάξεων, είναι τυπική της λογικής που έριξε τη χώρα στα βράχια.

Οι άνεργοι που δεν έχουν παππούδες τι θα κάνουν; Και γιατί να ενισχύονται συνταξιούχοι που δεν έχουν άνεργα παιδιά/εγγόνια;

Υπάρχει άμεσος τρόπος για να ενισχύονται οι άνεργοι, λέγεται επίδομα ανεργίας.

Υπάρχει και ο έμμεσος αλλα σταθερότερος τρόπος να ενισχυθούν οι άνεργοι, αυξάνοντας τις θέσεις εργασίας. Που μας φέρνει στο επόμενο σημείο.

Μισθοί/αγορά εργασίας

Εσείς ως [χαμηλόμισθος], τι φοβάστε ακριβώς, πως θα χάσετε τα 300 ευρώ;
(ο ίδιος)

Ίσως πρωταρχικός στόχος μιας κυβέρνησης είναι να ανεβαίνουν οι μισθοί στη χώρα, μάλλον το σύνολο μισθών και εισοδήματος που απολαμβάνουμε. Όχι βέβαια ειδικά στο Δημοσίο ή άλλες τυχερές ομάδες. Σήμερα, η κυβέρνηση, όμως, αγωνίζεται να διασφαλίσει «μισθούς» και θέσεις εργασίας στο Δημόσιο, οδηγώντας τον ιδιωτικό τομέα σε ασφυξία, προκαλώντας κλείσιμο επιχειρήσεων και απολύσεις. Αυτό μειώνει το συνολικό εισόδημά μας.

Υπάρχει όμως και ένα λιγότερο προφανές πρόβλημα:

Η εμμονή της κυβέρνησης στην ασφυκτική ρύθμιση της αγοράς εργασίας κοστίζει θέσεις εργασίας.

Αν φέρναμε τον ελάχιστο μισθό στα επίπεδα που υποσχόταν προεκλογικά ο ΣΥΡΙΖΑ, κάποιοι θα χαίρονταν, γιατί θα εξασφάλιζαν ανεβασμένο εισόδημα. Οι πολλοί όμως θα έκλαιγαν, γιατί θα έχαναν την δουλειά τους, καταλήγοντας με μηδενικό εισόδημα. Δύσκολο να το νιώσει κάποιος που απέχει χρόνια απ’ την αγορά εργασίας, αλλά τα 600 ή και 300 ευρώ είναι καλύτερα από το μηδέν.

Εν τέλει, με ανεργία ήδη 25-27%, είναι σχεδόν σίγουρο ότι η αύξηση των ελάχιστων μισθών θα μείωνε το συνολικό εισόδημα των εργαζομένων. Όπως είναι σίγουρο ότι η επαναφορά των συλλογικών συμβάσεων σε εθνικό επίπεδο, θα προκαλούσε ανεργία σε ασθενείς περιφέρειες (την ίδια παραγωγικότητα έχει κάποιος στο Αγρίνιο και στη Σαντορίνη;).

Επειδή οι εταίροι έχουν οικονομολόγους να αναλύουν τα ελληνικά προβλήματα και όχι πρώην συνδικαλιστές, πιέζουν να μην ξανακάνουμε τα ίδια λάθη στα εργασιακά, που διατηρούσαν την ανεργία υψηλή ακόμα και στις εποχές των παχιών αγελάδων, πόσο μάλλον σήμερα.

ΦΠΑ/φορολογία

Ακούγονται τόσα σχέδια περί ΦΠΑ, που δύσκολα σχολιάζονται. Η βασική ερώτηση πάντως παραμένει, γιατί να δίνει η κυβέρνηση στους ίσως πλουσιότερους Έλληνες (π.χ. Μυκονιάτες) ειδική εξαίρεση από τον ΦΠΑ; Γιατί να επιδοτούμε την ηλεκτροδότηση όλων, ασχέτως εισοδήματος;

Γενικότερα, για πολλά χρόνια απλά δεν πληρώναμε αρκετούς φόρους. Τα φορολογικά έσοδα έπρεπε να ανέβουν σημαντικά από τα αστεία επίπεδα που βρίσκονταν, όπως παραδέχεται και κάθε Υπουργός Οικονομικών της Μεταπολίτευσης. Το αν θα ανέβουν μέσω άδικων φόρων, όπως ο ΕΝΦΙΑ, στραγγαλίζοντας τις λίγες ελληνικές επιχειρήσεις που ακόμα κερδοφορούν, δεν είναι ζήτημα των εταίρων αλλά συνάρτηση της σοβαρότητας των ελληνικών κυβερνήσεων και της ακεραιότητας των πολιτών. Όσο δηλώνουμε γελοία εισοδήματα και όσο η κυβέρνηση κάνει γελοίους ελέγχους, τόσο θα στηριζόμαστε σε γελοίους φόρους για να γεμίσουν τα ταμεία. Και είναι εντελώς γελοίο να κατηγορούμε «τους ξένους» για αυτό.

Αν τυχόν δεν αποφασίσουμε εμείς οι ίδιοι να αλλάξουμε νοοτροπία, δεν μας φταίνε ούτε οι Γερμανοί, […] ούτε κανένας άλλος. Κι αυτοί καλά κάνουν. Μας δίνουν λεφτά και τα θέλουν και πίσω, δεν είναι περίεργο αυτό…
Σωτήρης Καλυβάτσης

*Ο ευκολότερος τρόπος να δεις τι θέλουν οι εταίροι είναι διαβάζοντας τις εφημερίδες τους, μιας και ευτυχώς έχουν και αυτοί Δημοκρατία, με κυβερνήσεις που ακούνε τι λένε οι πολίτες. Εννοείται, δε, ότι πρώτα λογοδοτούν στους δικούς τους πολίτες. Αυτονόητο, που τόσο συχνά ξεχνιέται στην Ελλάδα με το επιχείρημα περί λαϊκής βούλησης που πρέπει να ακούσει η ΕΕ (και να ανοίξει την τσέπη). Κι όμως, ακόμα και σύσσωμοι τα 11 εκ. Έλληνες να ψηφίζαμε ότι, πχ, η Σλοβενία πρέπει να μας χαρίσει 5 δισ., δεν αλλάζουν πολλά για τον Σλοβένο πρωθυπουργό, που κατ’ αρχάς υπακούει στη λαϊκή βούληση της δικής του χώρας, τους Σλοβένους!

**Το έλλειμμα είναι ίσως το κύριο σημείο που έχουμε ευθεία σύγκρουση συμφερόντων: κάθε ευρώ που θα γλυτώσουμε, το πληρώνουν οι εταίροι. Ας καταλάβουμε λοιπόν τι ζητάμε (βλ. και προηγούμενη υποσημείωση). Και πάλι, το πρωτογενές πλεόνασμα είναι και προς όφελός μας, αφού είναι ο μόνος τρόπος να έχουμε πραγματική ανεξαρτησία.

***Και λογικό είναι μιας και οι άνθρωποι δεν τις ζητάνε από μίσος στον Έλληνα παππού, αλλά γιατί το σύστημα δεν βγαίνει (όπως δεν έβγαινε και στις χώρες τους, πριν το αναμορφώσουν).