ΤΟΥΡΚΙΑ: Η Συρία φέρνει πιο κοντά στις ΗΠΑ τον... σουλτάνο

Του ΝΙΚΟΥ ΜΕΛΕΤΗ

Ο συριακός εμφύλιος και ο κίνδυνος αποσταθεροποίησης ολόκληρης της Μ. Ανατολής με τη διάχυση της κρίσης στις γειτονικές χώρες φέρνουν ακόμη πιο κοντά την Ουάσιγκτον και την Αγκυρα, που συμφωνούν όμως μόνο στον τελικό στόχο της εκδίωξης του Μπασάρ αλ Ασαντ, χωρίς να καταλήγουν ποιος θα αναλάβει το κύριο βάρος αυτής της αποστολής που απαιτεί και στρατιωτική εμπλοκή.

Ομπάμα και Ερντογάν επιθυμούν να δοθεί τέλος στο συριακό ζήτημα, αλλά και οι δύο διστάζουν, ο καθένας για διαφορετικούς λόγους, να αναλάβουν το κόστος της στρατιωτικής επέμβασης.

Οι ΗΠΑ και ο πρόεδρος Ομπάμα ανησυχούν για την τροπή που έχει πάρει η κρίση στη Συρία, αλλά σε καμία περίπτωση δεν επιθυμούν να εμπλακούν σε μια στρατιωτική επέμβαση τη στιγμή που η Ουάσιγκτον προσπαθεί να αφήσει πίσω τους εφιάλτες του Αφγανιστάν και του Ιράκ. Αντιθέτως, με τιμές και κολακείες η Ουάσιγκτον επιχειρεί να αναθέσει κεντρικό ρόλο στην προσπάθεια ανατροπής του Ασαντ στην Τουρκία, κάτι που ανταποκρίνεται μεν στις ηγεμονικές βλέψεις του Τ. Ερντογάν αλλά δημιουργεί κρίσιμες προκλήσεις για την Τουρκία.

Εξάλλου, η ίδια η Τουρκία αναμένει από τους Αμερικανούς να κινηθούν στρατιωτικά για να δοθεί τέλος στη σύγκρουση στη Συρία, εκτιμώντας ότι μονομερώς δεν υπάρχει καμία δυνατότητα τουρκικής στρατιωτικής παρέμβασης. Οι δυνητικοί σύμμαχοι σε μια τέτοια απόπειρα, η Σαουδική Αραβία (ως χρηματοδότης) και το Ισραήλ, δεν αποτελούν επιλογή για την Αγκυρα, και λόγω της βαθιάς κρίσης στις σχέσεις με το Τελ Αβίβ (που θα επιδεινωθεί μετά την επίσκεψη Ερντογάν στη Γάζα) αλλά και επειδή η συμμαχία με τον «εχθρό του Ισλάμ», το Ισραήλ, για την επίθεση σε μια μουσουλμανική χώρα θα ανέτρεπε τον ηγεμονικό ρόλο που διεκδικεί ο Ερντογάν στον μουσουλμανικό κόσμο.

 

Κίνδυνος από τον Νότο.
Η Τουρκία δεν μπορεί να αναλάβει δράση εναντίον της Συρίας, καθώς κάτι τέτοιο θα την έφερνε σε ευθεία αντιπαράθεση με τη Ρωσία αλλά και με το Ιράν, ενώ θα δημιουργούσε ένα ακόμη σοβαρό πρόβλημα καθώς θα ξεσήκωνε τους αλεβίτες, που είναι συγκεντρωμένοι σε μεγάλο αριθμό στη νοτιοανατολική επαρχία του Χατάι.

Οι τελευταίοι δεν θα μείνουν απαθείς βλέποντας την Τουρκία να τάσσεται στο πλευρό της σουνιτικής αντιπολίτευσης της Συρίας εναντίον των ομοδόξων τους που στηρίζουν τον Ασαντ. Και διαρκώς υπάρχει ο κίνδυνος διάχυσης της κρίσης εντός των τουρκικών συνόρων με την είσοδο στη χώρα ξένων μουτζαχεντίν και σαλαφιστών, που τώρα δρουν ανεξέλεγκτα στη βόρεια Συρία.

Με επιλογές που περιορίζονται είτε στην εγκατάσταση «ζώνης απαγόρευσης πτήσεων» είτε στη δημιουργία «νεκρής ζώνης» στα τουρκοσυριακά σύνορα, για τις οποίες είναι αναγκαία και η αμερικανική εμπλοκή, η Τουρκία βρίσκεται μπροστά σε αδιέξοδο.

Το μήνυμα που έστειλε την Πέμπτη η Μόσχα αποστέλλοντας από τη βάση του Ειρηνικού στο Βλαδιβοστόκ ναυτική αρμάδα για μεγάλη μάλιστα παραμονή στην ανατολική Μεσόγειο δεν μπορεί να υποτιμηθεί.

Εξάλλου, μόλις την Παρασκευή αποκαλύφθηκε από τους Times της Νέας Υόρκης ότι η Μόσχα έχει υλοποιήσει μεγάλο μέρος του συμβολαίου για την προμήθεια της βελτιωμένης έκδοσης των πυραύλων Yakhont με βεληνεκές 290 χλμ., που θεωρούνται ιδανικοί για ναυτικούς στόχους.

Στο πολύπλοκο αυτό σκηνικό εμπλέκεται και η Κύπρος, η οποία προσέφερε αγκυροβόλιο για τα τρία ρωσικά πλοία, προκαλώντας εκνευρισμό και στην Ουάσιγκτον αλλά και στο Ισραήλ. Αλλά το πιο δυσάρεστο για τη Λευκωσία ήταν ότι, όπως όλα δείχνουν, για πρώτη φορά Αμερικανός πρόεδρος υπήρξε τόσο «χαλαρός» για το Κυπριακό όσο ο Ομπάμα με τον Ερντογάν, καθώς, όπως φαίνεται, η άσκηση πιέσεων για λύση του προβλήματος στα μέτρα της Τουρκίας είναι το μόνο χειροπιαστό που μπορεί να προσφέρει στην Αγκυρα.

Βεβαίως, στο κεφάλαιο των γεωστρατηγικών ισορροπιών ελάχιστα συμβαίνουν όπως ακριβώς προβλέπουν οι σχεδιασμοί. Ειδικά όταν πρόκειται για τη Μέση Ανατολή...

Στην Αθήνα Αμηχανία για τη μη... συνάντηση

Η άρνηση του Λευκού Οίκου να καθορίσει μια πρώτη συνάντηση του Α. Σαμαρά με τον Μπ. Ομπάμα για τη μεθεπόμενη εβδομάδα οδήγησε τελικά στη ματαίωση της επίσκεψης του πρωθυπουργού στην Ουάσιγκτον και στην ακύρωση της συμμετοχής του ως τιμώμενου προσώπου στο παγκόσμιο συνέδριο μιας από τις πιο ισχυρές εβραϊκές οργανώσεις.

Η Αθήνα προσπαθεί να αξιολογήσει τη στάση της κυβέρνησης Ομπάμα καθώς ούτε η διαφορετική προσέγγιση της Ουάσιγκτον από τις Βρυξέλλες στο θέμα της οικονομικής κρίσης, ούτε η ιδιωτικοποίηση των ΔΕΠΑ - ΔΕΣΦΑ, ούτε η προφανής στροφή της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής προς την Τουρκία προσφέρουν επαρκείς εξηγήσεις. Από την άλλη όμως, στην ερώτηση τι μπορεί να προσφέρει η ελληνική πλευρά στην Ουάσιγκτον, η απάντηση είναι μάλλον ασαφής.

Ο κ. Σαμαράς είχε αποδεχθεί την πρόσκληση του επικεφαλής της American Jews Committee (AJC), Ντέιβιντ Χάρις, από τη συνάντησή τους πέρυσι τον Ιούλιο, και μέχρι την Πέμπτη παρέμενε στο πρόγραμμα του Global Forum που πραγματοποιείται στην Ουάσιγκτον 2-4 Ιουνίου. Η Αθήνα εκτιμούσε ότι θα ήταν σχετικά εύκολο να κλειστεί και ένα ραντεβού στον Λευκό Οίκο προκειμένου να αξιοποιηθεί η ευκαιρία της παρουσίας του πρωθυπουργού στην αμερικανική πρωτεύουσα. Κάτι που όπως όλα δείχνουν δεν έγινε δυνατό και έτσι αντί του κ. Σαμαρά θα συμμετάσχει στο συνέδριο ο υπουργός Εξωτερικών, Δ. Αβραμόπουλος, ως κεντρικός ομιλητής στις 2 Ιουνίου.

 

Ο κ. Αβραμόπουλος πάντως στις 29-30 Μαΐου πραγματοποιεί μια ιδιαίτερα σημαντική επίσκεψη στο Ισραήλ και στην ατζέντα του θα βρεθεί όχι μόνο η οικονομική αλλά και η αμυντική συνεργασία