"Κόμμα = Ομάς ανθρώπων, ειδότων ν' αναγιγνώσκωσι και ν' αρθογραφώσιν εχόντων χείρας και πόδας υγιείς, αλλά μισούντων πάσαν εργασίαν, οίτινες ενούμενοι υπο ένα οιονδήποτε αρχηγόν, ζητούσι ν' αναβιβάσωσιν αυτόν δια παντός μέσου εις την έδραν πρωθυπουργού, ίνα παρέχη αυτοίς τα μέσα να ζώσι χωρίς να σκάπτωσι"
Εμμανουήλ Ροΐδης , Έλληνας πεζογράφος και κριτικός (1836-1904)


ΥΠΑΡΚΤΟΣ ΑΡΙΣΤΕΡΟ-ΚΑΘΑΡΜΑΤΟΠΛΗΚΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ: Είχαν σχέδιο οι Βρετανοί στα Δεκεμβριανά σύντροφοι;

 

Γράφει ο Γιώργος Θ. Μαυρογορδάτος

Σαν πατριωτική αντίσταση κατά της επέμβασης των Αγγλων θυμόταν ο Μίκης Θεοδωράκης τα Δεκεμβριανά, μιλώντας στον Αλέξη Παπαχελά το 2004 για την εκπομπή «Φάκελοι». Εφτανε μάλιστα στο σημείο να λέει: «Ολο το μίσος που είχαμε για τους Γερμανούς πήγε στους Αγγλους». Αυτούς «έπρεπε να τους ρίξουμε στη θάλασσα» (βλ. το άρθρο μου «Τα Δεκεμβριανά του Μίκη», «Κ» 19.9.21).

Η προπαγάνδα του ΚΚΕ και γενικότερα η αριστερή μυθοπλασία μέχρι σήμερα προωθούν μία κεντρική ιδέα: ότι τα Δεκεμβριανά τα προκάλεσαν οι Βρετανοί.

Είχαν όμως οι Βρετανοί κάποιο σχέδιο που έθεσαν σε εφαρμογή;

Η απάντηση είναι κατηγορηματικά «Οχι». Η έκρηξη των Δεκεμβριανών τούς βρήκε εντελώς απροετοίμαστους από κάθε άποψη και προπαντός από τη στρατιωτική:

1. Τη στιγμή εκείνη είχαν ελάχιστες δυνάμεις στην Ελλάδα (περίπου 10.000 άνδρες συνολικά) και ακόμη λιγότερες στην Αθήνα (περίπου 4.500 μάχιμους). Επιπλέον, οι μονάδες αυτές δεν είχαν μαζί τους μεγάλο μέρος από τον βαρύ οπλισμό τους (πυροβόλα και άρματα μάχης) εκτός από 25 άρματα Sherman στην Αθήνα.

2. Οι βρετανικές δυνάμεις ήσαν διάσπαρτες σε διάφορα μέρη και μπορούσαν εύκολα να καταστραφούν ή και να αιχμαλωτισθούν από τον ΕΛΑΣ, όπως δεν έπαψε να προτείνει ο περίφημος ταγματάρχης Θ. Μακρίδης, επιτελικός νους του ΚΚΕ. Το πιο γνωστό παράδειγμα αποτελεί η όψιμη επίθεση του ΕΛΑΣ στο αρχηγείο της βρετανικής αεροπορίας (RAF) στην Κηφισιά, στις 17-19 Δεκεμβρίου, και η αιχμαλωσία 500 Βρετανών ύστερα από διήμερη μάχη.

3. ∆εν υπήρχε κανένα απολύτως σχέδιο ούτε συγκέντρωσης ούτε ενίσχυσης των βρετανικών δυνάμεων. Αντίθετα μάλιστα, δύο τάγματα αλεξιπτωτιστών είχαν ήδη διαταχθεί να αναχωρήσουν από την Αθήνα για την Ιταλία.

Οι Nεοέλληνες είναι εθισμένοι να σκέφτονται σαν να αποτελούν αυτοί το κέντρο του κόσμου. Μιλώντας για τα Δεκεμβριανά, συνήθως παραβλέπουν ότι τη στιγμή εκείνη διεξαγόταν Παγκόσμιος Πόλεμος. Δεν περίσσευαν στρατιωτικές δυνάμεις, ειδικά μάλιστα στη Μεγάλη Βρετανία, που είχε ήδη φθάσει στα όριά της. Αρκεί να σημειωθεί ότι, στο κρίσιμο Δυτικό Μέτωπο, οι Βρετανοί είχαν υποχρεωθεί να διαλύσουν ακόμη και μία υπάρχουσα μεραρχία (την 59η) για να αναπληρώσουν τις απώλειες άλλων.

Με τις συνθήκες αυτές, οι Βρετανοί είχαν αναγκαστικά πιστέψει ότι στην Ελλάδα αρκούσε μία συμβολική στρατιωτική παρουσία τους για να αποτρέψει την κατάληψη της εξουσίας από το ΚΚΕ.

Μόλις όμως άρχισαν τα Δεκεμβριανά, η έλλειψη επαρκών δυνάμεων έγινε αμέσως οδυνηρά αισθητή από τον επικεφαλής στρατηγό Σκόμπυ. Την επικαλέστηκε επανειλημμένα στις αναφορές του για να δικαιολογήσει την αδυναμία επιβολής του. Μάλιστα, στις 11 Δεκεμβρίου έφθασε με τους διοικητές του κοντά στην απεγνωσμένη απόφαση να εκκενώσει τελείως την Αθήνα και να κρατήσει με τις δυνάμεις του μόνο ένα προγεφύρωμα στο Φάληρο και στο Ελληνικό (για τον έλεγχο του αεροδρομίου).

Μόνο μετά τα μέσα Δεκεμβρίου η σταδιακή άφιξη ενισχύσεων ανέτρεψε τελικά τον συσχετισμό δυνάμεων υπέρ των Βρετανών και τους επέτρεψε να επικρατήσουν στην Αθήνα και τον Πειραιά. Μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου τα βρετανικά στρατεύματα στην Ελλάδα είχαν φθάσει τις 60.000.

Με τα δεδομένα αυτά, καταρρέει βέβαια η αριστερή μυθολογία ότι τάχα οι Βρετανοί προκάλεσαν τα Δεκεμβριανά, που είχαν προσχεδιάσει. Για την αναπαραγωγή αυτής της μυθολογίας, γίνεται συνήθως επίκληση της φρασεολογίας του Τσώρτσιλ. Αναφέρεται ιδίως η περίφημη οδηγία του στον Σκόμπυ να μη διστάσει να ενεργήσει «σαν να βρίσκεται σε κατακτημένη πόλη όπου βρίσκεται σε εξέλιξη μία τοπική εξέγερση» και να κρατήσει την Αθήνα «χωρίς αιματοχυσία αν γίνεται, αλλά και με αιματοχυσία αν χρειαστεί».

Εδώ όμως υπάρχει ένα πρωθύστερο. Η οδηγία δίνεται στις 5 Δεκεμβρίου, όταν πλέον έχουν ήδη αρχίσει οι επιθέσεις του ΕΛΑΣ, ακριβώς επειδή ο Τσώρτσιλ φοβάται ότι ο Σκόμπυ είναι απροετοίμαστος να αντιμετωπίσει την κατάσταση. Και μόνο αυτό διαψεύδει την ύπαρξη σχεδίου.

Αν υπήρχε από πριν σχέδιο, ο Σκόμπυ απλώς θα το εφάρμοζε, χωρίς να χρειάζεται τέτοιου είδους παραινέσεις. Ούτε θα χρειαζόταν τη διαβεβαίωση του Τσώρτσιλ ότι «μπορείτε να υπολογίζετε στην υποστήριξή μου σε κάθε λογική και εύλογη (reasonable and sensible) ενέργεια».

Εξάλλου, όσοι επικαλούνται μόνο τις υπερβολές του Τσώρτσιλ αγνοούν...

 

 τη θεσμική θέση του Βρετανού πρωθυπουργού. Δεν καθόριζε μόνος του τη βρετανική πολιτική. Οι επιθυμίες του δεν μεταφράζονταν αυτόματα σε πολιτικές και στρατιωτικές ενέργειες, σαν να ήταν ο Στάλιν. Είχε άλλωστε να αντιμετωπίσει και οξεία κριτική στον τύπο και στη Βουλή των Κοινοτήτων.

Τέλος, όσοι επικαλούνται τις υπερβολές του Τσώρτσιλ παραβλέπουν επίσης τον ρεαλισμό και την προσαρμοστικότητά του. Αρκεί να θυμηθούμε όσα έλεγε για τον Αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό –«ένας χολεριασμένος παπάς, μία επιβίωση από τον Μεσαίωνα» (a pestilential priest, a survival from the Middle Ages)– λίγο πριν τον γνωρίσει στην Αθήνα και ενθουσιαστεί με τη λύση που πρόσφερε ως Αντιβασιλέας.

 

Δεν υπάρχουν σχόλια: