TOYΡΚΙΑ και ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ: Το ρίσκο μιας συνάντησης με το Barbaros να... αλωνίζει

Toυ ΝΙΚΟΥ ΜΕΛΕΤΗ

Να διατηρήσει «χαμηλές θερμοκρασίες» και ανοικτούς διαύλους αποκλιμάκωσης των εντάσεων σε μια ιδιαίτερα ευαίσθητη περίοδο, που οι αφορμές για επικίνδυνες εντάσεις είναι πολλές, επιχειρεί η κυβέρνηση δίνοντας το «πράσινο φως» για την έλευση Νταβούτογλου στην Αθήνα, όπου θα προεδρεύσει από κοινού με τον Α. Σαμαρά στο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας.

Η κίνηση αυτή είναι υψηλού ρίσκου, καθώς δεν διαφαίνεται η οποιαδήποτε αλλαγή στάσης της Τουρκίας, όχι μόνο στα «κλασικά» ζητήματα υψηλής πολιτικής που αφορούν την υφαλοκρηπίδα και το Κυπριακό αλλά και στο μείζον ζήτημα της «εισβολής» στην κυπριακή ΑΟΖ με το ερευνητικό πλοίο Barbaros.

Η επίσκεψη Νταβούτογλου στην Αθήνα θα πραγματοποιηθεί σε ένα ιδιαίτερα ρευστό σκηνικό, τρεις ημέρες μετά την επίσκεψη του Προέδρου της Κύπρου Ν. Αναστασιάδη στα Ιεροσόλυμα και 10 ημέρες πριν από τη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ, όπου η Κύπρος έχει προειδοποιήσει ότι θα μπλοκάρει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκίας με αφορμή το Barbaros.

Συγχρόνως θα κορυφώνεται η πίεση προς τις δύο πλευρές στην Κύπρο για αποδοχή κάποιας φόρμουλας, όπως αυτές που προωθεί ο απεσταλμένος του ΟΗΕ, Ε. Αϊντα, όπου συνδέουν την αποχώρηση του Barbaros με τη διαπραγμάτευση του φυσικού αερίου πριν ξαναρχίσουν οι συνομιλίες για το Κυπριακό, κάτι το οποίο δεν μπορεί να αποδεχθεί η Λευκωσία, καθώς συνιστά αυτοπαραίτηση από τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Ο Α. Σαμαράς με τη σύμφωνη γνώμη του Ευ. Βενιζέλου επέλεξε να γίνει τώρα η συνάντηση, αφού μια τρίτη αναβολή του ΑΣΣ θα βάραινε περαιτέρω το κλίμα.

Η ελληνική πλευρά θα προσπαθήσει να κρατήσει ισορροπίες, καθώς τα κατευναστικά μηνύματα προς την τουρκική κυβέρνηση και οι διαβεβαιώσεις ότι οι τριμερείς συνεργασίες, που είναι σε πλήρη εξέλιξη στην Ανατολική Μεσόγειο δεν έχουν στόχο την Τουρκία, θα μπορούσαν να ερμηνευθούν με λάθος τρόπο από το Κάιρο και τα Ιεροσόλυμα...

Για την ελληνική κυβέρνηση πάντως είναι ιδιαίτερα δύσκολη η πορεία μέχρι την 5η Δεκεμβρίου, καθώς η Τουρκία έχει δείξει ότι δεν διστάζει να προκαλεί τετελεσμένα εν όψει τέτοιων συναντήσεων. Και αυτό που θα δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα θα είναι η εικόνα των δύο πρωθυπουργών να κάνουν κοινές δηλώσεις στην Αθήνα και ταυτόχρονα στην ΑΟΖ της Κύπρου να συνεχίζει τις παράνομες έρευνές του τo Barbaros, καθώς το εκπεμπόμενο μήνυμα θα είναι πως ότι κι αν κάνει η Αγκυρα, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις θα συνεχίζουν κανονικά (business as usual).

Για το πώς λειτουργεί η Τουρκία υπάρχει και η εμπειρία: 

Τον Απρίλιο του 2005, ο τότε υπουργός Εξωτερικών Π. Μολυβιάτης, αφού αποφάσισε να επισκεφθεί την Αγκυρα, παρά το βαρύ κλίμα, όταν διαπίστωσε ότι λίγο πριν από τις επαφές του με τον Α. Γκιουλ, σκάφος του τουρκικού Λιμενικού είχε «αγκυροβολήσει» λίγα μέτρα έξω από τα Ιμια. Ο κ. Μολυβιάτης παρέμεινε στο ξενοδοχείο του και μόνον όταν το σκάφος αποσύρθηκε, δέχθηκε να πραγματοποιηθεί το πρόγραμμα των συναντήσεών του.

Ομως το συγκεκριμένο θέμα δεν έχει καμία αναλογία με το περιστατικό του Barbaros, καθώς το τουρκικό ερευνητικό σκάφος πραγματοποιεί «διαρκές» και όχι «στιγμιαίο έγκλημα».

Η Λευκωσία με τη στήριξη της Αθήνας διερευνά τις δυνατότητες να ακολουθήσει τη νομική οδό εναντίον του Barbaros και της Τουρκίας:

Σύμφωνα με πληροφορίες, εξετάζεται η προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο (European Court of Justice) εναντίον εταιρειών που έχουν νοικιάσει βοηθητικά σκάφη στην τουρκική εταιρεία ΤΡΑΟ, τεχνικού και βοηθητικού προσωπικού από ευρωπαϊκές χώρες που συμμετέχει στις παράνομες έρευνες, καθώς και η διακρατική προσφυγή της Κύπρου εναντίον της Τουρκίας.

Η αντιφατική και προβληματική επιχειρηματολογία της Τουρκίας αποδεικνύεται και από τα δικά της κείμενα, όπως η επιστολή προς τον γ.γ. του ΟΗΕ, που κατέθεσε εκ μέρους των Τουρκοκυπρίων ο μόνιμος αντιπρόσωπος της Τουρκίας στον ΟΗΕ, Χαλίτ Τσεβίκ, στις 31 Οκτωβρίου και δημοσιεύτηκε ως επίσημο έγγραφο της Γενικής Συνέλευσης στις 4 Νοεμβρίου.

Θέλοντας να απαντήσει στα διαβήματα της Κύπρου για την παραβίαση του εναέριου χώρου και των χωρικών υδάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας από τουρκικά πλοία και αεροσκάφη, η τουρκική πλευρά αναφέρει ότι «... η ελληνοκυπριακή πλευρά αγνοεί τις τρέχουσες πραγματικότητες επί του εδάφους και ειδικά την ύπαρξη δύο ανεξάρτητων με τη δική τους κυβέρνηση κρατών στην Κύπρο όπου το καθένα ασκεί την κυριαρχία και την αρμοδιότητά του εντός της αντίστοιχης επικράτειάς του».

Η ίδια η τουρκική πλευρά είναι αυτή που αξιώνει να ασκεί «κυριαρχικά δικαιώματα» και στο νότιο τμήμα του νησιού, στην ΑΟΖ που ακόμη και με τη δική της εκδοχή των «δύο κρατών» ανήκει στην Κυπριακή Δημοκρατία και συνεπώς οι (παράνομες) άδειες ερευνών βάσει των οποίων κάνει τις έρευνες το Barbaros παραδέχεται ότι είναι άκυρες.