Από το Κίνημα ισλαμικής Σωτηρίας που πρωταγωνίστησε στον εμφύλιο πόλεμο των αρχών της δεκαετίας του '90 στην Αλγερία ως την Αλ Κάιντα και το ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και της Συρίας σήμερα, μια πολεμοχαρής εκδοχή του ισλάμ πρωταγωνιστεί σε πράξεις βίας.
Στη Δύση πριν από την εκκοσμίκευση φανατικές μορφές χριστιανισμού χρεώνονται με τις σταυροφορίες, την Ιερά Εξέταση, τους θρησκευτικούς πολέμους της Ευρώπης του 16ου και του 17ου αιώνα.
Αν οι δύο κατά τεκμήριο πολυπληθέστερες εκδοχές του μονοθεϊσμού φέρουν ανεξίτηλο το στίγμα της, αποτελεί άραγε αυτό απόδειξη ότι βία και θρησκεία ταυτίζονται οργανικά;
Επιστρέφοντας σε μια συζήτηση που χρονολογείται από τον 18ο αιώνα, η διάσημη ερευνήτρια της θρησκείας Κάρεν Αρμστρονγκ, πρώην καθολική μοναχή η ίδια, εξέδωσε το βιβλίο «Fields of Blood, Religion and the History of Violence» (εκδ. Bodley Head) στο οποίο αποπειράται ακριβώς να χαρτογραφήσει ένα από τα καίρια ερωτήματα της εποχής μας.
Εμμεση απάντηση στην πολεμική κατά της θρησκείας που άσκησαν τη δεκαετία του 2000 διανοούμενοι όπως οι Κρίστοφερ Χίτσενς και Ρίτσαρντ Ντόκινς, η μελέτη της Αρμστρονγκ εντοπίζει την εμφάνιση συστηματικών μορφών βίας στην έλευση του πολιτισμού.
Οι αγροτικές κοινωνίες επέτρεψαν τη συσσώρευση υλικών πλεονασμάτων, θεσμοθέτησαν ιεραρχημένες κοινωνίες, εγκαθίδρυσαν ανισότητες και δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για τη διάδοση της «δομικής βίας» - του πολέμου και της καταπίεσης.
Σε όλον τον προβιομηχανικό κόσμο, από την αρχαιότητα ως την εποχή του Διαφωτισμού, η βία που συνήθως αποδίδεται στον θρησκευτικό παράγοντα αποτελεί απότοκο αλληλεπιδράσεων μεταξύ κρατικής ιδεολογίας, πολιτικής και θρησκείας - ενός εύφλεκτου μείγματος στο οποίο η οριστική διάκριση πολιτικής και θρησκείας θα αποβεί ευρωπαϊκή καινοτομία μιας «στιγμής» του 18ου αιώνα.
Η εκκοσμίκευση ωστόσο δημιούργησε τις δικές της εναλλακτικές «θρησκείες»:
Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η λατρεία του έθνους-κράτους.
Οσο για τον σύγχρονο φονταμενταλισμό, η ίδια τον εντάσσει στο πλαίσιο της αντίδρασης για τις κοινωνικές και οικονομικές ρήξεις που ένας επιλεκτικός, επιβεβλημένος από τις τοπικές ελίτ δυτικός εκσυγχρονισμός, επέφερε στις ισλαμικές κοινωνίες.
Για την Κάρεν Αρμστρονγκ η θρησκεία δεν είναι συλλήβδην αθώα ούτε αποκλειστικά ένοχη για τη βία των ανθρώπινων πραγμάτων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου