ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ και ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΠΑΝΑΝΙΑ: Ο μύθος των πολλαπλών αδιεξόδων

ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟ
Του Σπύρου Ν. Λίτσα

Αναπληρωτή Καθηγητή Διεθνών Σχέσεων και Επισκέπτη Καθηγητή Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου της Grenoble

Στα καταγώγια των λιμανιών της Ευρώπης του 18ου αιώνα, γεμάτα με μούχλα, προκαταλήψεις και αφροδίσια νοσήματα, όταν οι συζητήσεις μεταξύ των θαμώνων σχετικά με τους θησαυρούς του Νέου Κόσμου και τα τελευταία πολιτικά σκάνδαλα έφταναν σε κορεσμό μια ιστορία ξεκινούσε – συνήθως από τον πιο ηλικιωμένο ή τον λιγότερο συνετό – για ένα καράβι φάντασμα με κατεστραμμένα πανιά και απομαγνητισμένη πυξίδα που ποτέ του δεν κατάφερνε να πιάσει λιμάνι, καταραμένο να βρίσκεται πάντα αντιμέτωπο με τις πλέον σφοδρές καταιγίδες. Να μη βουλιάζει ποτέ, ούτε όμως και να μπορεί να αποτινάξει την κατάρα από πάνω του ο Ιπτάμενος Ολλανδός. 

Στα κομψά καφέ των Βρυξελλών σήμερα, γεμάτα με καλλιεργημένους, ανέμελους και καλά ενημερωμένους πολίτες του Κόσμου, όταν οι συζητήσεις γύρω από τις ίντριγκες στους διαδρόμους της Επιτροπής ή για τη νέα δέσμη μέτρων της επόμενης Κοινής Αγροτικής Πολιτικής εξαντλούνται μια νέα συζήτηση ξεκινά – συνήθως από τον πιο ανήσυχο ή τον λιγότερο κορεσμένο στην τρυφηλότητα της πρωτεύουσας της Ενωμένης Ευρώπης – σχετικά με ένα κράτος – μέλος της Ένωσης που λες και κάποιος το έχει καταραστεί και δεν μπορεί να βρει το momentum για να σταθεί στα πόδια του. Να μην καταρρέει ποτέ – όχι γιατί δεν μπορεί αλλά γιατί τα άλλα κράτη της Ένωσης δεν το επιτρέπουν για λόγους πολιτικών ισορροπιών – αλλά και να μην ορθοποδεί, σαν ένας Ιπτάμενος Ολλανδός του ευρωπαϊκού πολιτικού συστήματος η Ελλάδα.

Είναι γνωστό, πλέον σε όλους, ότι δεν έχει υπάρξει ποτέ ξανά κράτος του δυτικού κόσμου από τo 1648 και τη διευθέτηση του Τριακονταετούς Πολέμου μέσω της Βεστφαλιανής Συνθήκης μέχρι και σήμερα που να βρίσκεται για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα σε οικονομική, πολιτική και κοινωνική οριζόντια απορρύθμιση. Η εξωπραγματική πολυεπίπεδη κρίση σε ποσοτικά και ποιοτικά κριτήρια της ελληνικής οντολογίας ασφαλώς και έχει να κάνει με τη διαφορετική μεθοδολογία αντιμετώπισης δημοσιονομικών κρίσεων από το ΔΝΤ και από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ασφαλώς οφείλεται κυρίως στο τριτοκοσμικό ελληνικό αναπτυξιακό μοντέλο που επικράτησε στη χώρα μετά το τέλος του Εμφυλίου, ασφαλώς και συνδέεται με τις παλινωδίες του 2015 και με το δημοψήφισμα του καλοκαιριού του ίδιου έτους.  

Ο ιστορικός του μέλλοντος σίγουρα θα σημειώσει αυτό που ο μέσος Έλληνας δείχνει να μην έχει καταλάβει ακόμη, ότι ο μοναδικός λόγος που δεν γίναμε μέσα σε μια στιγμή εκείνον το μακρύ Ιούλιο του συλλογικού αυτοκτονικού ιδεασμού η Βενεζουέλα της Μεσογείου με χιλιάδες Ελλήνων να προσπαθούν να περάσουν με βάρκες στην Ιταλία, ή με τα πόδια στη Βουλγαρία λόγω του χάους που θα ακολουθούσε της εξόδου της Ευρωζώνης είναι οι ΗΠΑ και η τηλεφωνική παρέμβαση του τότε Αμερικανού Προέδρου Μπαράκ Ομπάμα στη Γερμανίδα Καγκελάριο. 

Τα αίτια της διαιώνισης της κρίσης όμως, η επόμενη φάση εξέλιξης δηλαδή της εγχώριας τραγωδίας, έχουν να κάνουν με την ίδια την ένταση του συλλογικού μας αποτυπώματος στη διεθνή αρένα του 21ου αιώνα. Για πρώτη φορά ο Ελληνισμός έχει ξεμείνει από αφηγήματα, δείχνει ότι δεν μπορεί να θέσει ρεαλιστικούς στόχους, αγνοεί τη διεθνή και τεχνολογική πραγματικότητα που διαμορφώνει ένα εξόχως διαφορετικό διεθνές περιβάλλον από αυτό που υπήρχε όταν αναλάβαμε ρόλο σύγχρονου Σίσυφου πίσω το 2010. 

Ακούω συχνά το επιχείρημα ότι πρέπει να επιστρέψουμε στην κανονικότητα και αναρωτιέμαι αν η κανονικότητα του 2010 που μυρίζει συμβατικότητα, καθετοποιημένη διαφθορά, πλαστική καρέκλα στην παραλία και κρατικοδίαιτες εφαρμογές ακόμη κι από έναν ιδιωτικό τομέα που έμαθε στην αναδιανομή των χρημάτων των φορολογούμενων και όχι στην πρωτογενή παραγωγή αυτού με δυναμικές εξαγωγές, έχει την παραμικρή σχέση με τα δεδομένα και τις πραγματικότητες της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης του 2018.  

Αν το άδειο όπως αποδείχθηκε ως προς το πρώτο μέρος του σύνθημα "η ισχυρή Ελλάδα στον πυρήνα της ισχυρής Ευρώπης" του 2010 έχει να προσφέρει το παραμικρό σε μια Ευρώπη που συνθλίβεται από το βάρος του λαϊκισμού και της ανόδου των ευρωφοβικών πολιτικών σχηματισμών του 2018. 

Αν ο πολιτικός στόχος να βγούμε στις αγορές για δανεισμό με όρους ανταγωνιστικούς μπορεί να υλοποιηθεί σήμερα με όρους βιώσιμους που ο δυτικός κόσμος βρίσκεται μετέωρος, κυρίως εξαιτίας της απόφασης του Λευκού Οίκου να αναδιατάξει την Αμερικανική οικονομία πάνω σε βάσεις προστατευτισμού με αποτέλεσμα να αποσυντονίζεται η παγκοσμιοποιημένη φιλελεύθερη οικονομική λειτουργία.  

Η απάντηση σε όλα τα παραπάνω είναι ένα στεγνό Όχι.

Φαίνεται ότι τα πολλά χρόνια της ελληνικής κρίσης έχουν λειτουργήσει ως μηχανισμός αποσυντονισμού του βαθύτατου πολιτικού ενστίκτου που διέθεταν οι πρόγονοι μας να βρίσκονται στην αιχμή των εξελίξεων. Αλλά πλέον δεν έχουμε άλλες επιλογές παρά μόνο να εξέλθουμε του comfort zone μιας παρατεταμένης και βαθιάς decadence, αν ασφαλώς επιθυμούμε να σταματήσουμε να αποτελούμε το σύγχρονο παράδειγμα της πολιτικής εσχατολογίας του δυτικού κόσμου. Έξυπνη δημόσια διοίκηση, ελεύθερη οικονομία με αιχμή του δόρατος τη ναυτιλία, τα Πανεπιστήμια και τις νέες τεχνολογίες, χαμηλή φορολογία με βάση τις επιχειρήσεις τεχνολογικής αιχμής, εξοικονόμηση πόρων και ισχύος σε επίπεδο Άμυνας και Ασφάλειας μεγιστοποιώντας την αποδοτική και ευέλικτη αποτρεπτική μας δυναμική αλλά και μετέχοντας ενεργά στο επιχειρησιακό σκέλος του ΝΑΤΟ, οφείλουν να είναι οι νέοι στόχοι της νέας κυβέρνησης που θα προκύψει εν τω μέσω της πλέον γοητευτικής και ρομαντικής περιόδου του χρόνου μέσα σε διάστημα 100 ημερών. Κυρίως όμως, χρειαζόμαστε έναν νέο ρόλο για την Ελλάδα στη διεθνή σκηνή. Κι αυτός δεν είναι άλλος από την εδραίωση του Διατλαντισμού στην Ανατολική Μεσόγειο και στην Νοτιοανατολική Ευρώπη ως ισχυρό θεμέλιο της νέας σχέσης μεταξύ των δύο ακτών του Ατλαντικού Ωκεανού κι όπως αυτός θα ακολουθήσει το άχαρο μεσοδιάστημα του νέο-Προστατευτισμού. 

Είναι εξαιρετικά δύσκολο σε αυτούς που βιώνουν μια κατάσταση να κατανοήσουν το σύνολο του μεγέθους αυτής. Είναι προφανές ότι...

 εξαιτίας του ότι όλοι ζούμε εγκλωβισμένοι στην καθημερινότητα της κρίσης δεν έχουμε καταλάβει ότι το σκαρί δεν αντέχει άλλο να αποκρούει τα κύματα και ότι το πλήρωμα έχει γεράσει και εξαντληθεί από τις πολλές κακουχίες. 

 Αν δεν αλλάξει κάτι σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα τότε το μετανεωτερικό αφήγημα για την Ελλάδα θα είναι ανάλογο με το θρύλο του Ιπτάμενου Ολλανδού. Μια ιστορία για διαρκείς αποτυχίες και απογοητεύσεις των "καταραμένων" που βρίσκονται μέσα στο πλαίσιο εξύφανσης του μύθου των πολλαπλών αδιεξόδων.