Μετά από διαβουλεύσεις που κράτησαν εννέα ώρες και εξελίχθηκαν σε πολιτικό θρίλερ εξαιτίας του ιταλικού βέτο οι ηγέτες των χωρών μελών της ΕΕ κατέληξαν τα ξημερώματα σε συμφωνία για το μεταναστευτικό, αποσπώντας και την συναίνεση της Ρώμης. Η συμφωνία, στην οποία κατέληξαν οι Ευρωπαίοι ηγέτες στις 04:30 το πρωί τοπική ώρα (05:30 ώρα Ελλάδος) προτείνει μια «νέα προσέγγιση» στην αντιμετώπιση του μεταναστευτικού με την δημιουργία «κέντρων αποβίβασης» μεταναστών εκτός της ΕΕ. Το μέτρο, σύμφωνα με τους εμπνευστές του αποσκοπεί στην αποτροπή του διάπλου της Μεσογείου.
Πέρα από το ασαφές «περιφερειακές πλατφόρμες αποβίβασης», το
οποίο επισημαίνουν αρκετοί από τους 28 ηγέτες, μέχρι στιγμής καμία
τρίτη χώρα δεν έχει προσφερθεί να φιλοξενήσει τέτοια κέντρα για
διασωθέντες στα διεθνή ύδατα. Αντιθέτως υπάρχουν οι πρόσφατες αρνήσεις
του Μαρόκου και της Αλβανίας, χωρών που αποτελούσαν και τις βασικές
υποψηφιότητες μαζί με την Τυνησία.
Και το σύνολο όμως των χωρών της Βόρειας Αφρικής, όπως και βαλκανικές
χώρες, έχουν εκφράσει σε παλιότερο χρόνο την αντίθεσή τους για την
δημιουργία κέντρων υποδοχής μεταναστών.
Στο θέμα παρενέβη και ο Διεθνής
Οργανισμός για τη Μετανάστευση, ο οποίος εξέφρασε την ικανοποίησή του
για τη συμφωνία, τόνισε ωστόσο ότι τα κέντρα υποδοχής μεταναστών θα πρέπει να δημιουργηθούν σε ευρωπαϊκό έδαφος.
Ελεγχόμενα κέντρα σε χώρες της ΕΕ
Σε ό, τι αφορά τους μετανάστες που διασώζονται σε ευρωπαϊκά ύδατα οι Ευρωπαίοι ηγέτες πρότειναν την δημιουργία «ελεγχόμενων κέντρων», τα οποία θα γίνουν από τα κράτη μέλη, «σε εθελούσια βάση»,
και εκεί θα γίνεται, σε σύντομο όμως διάστημα, διάκριση μεταξύ
παράτυπων μεταναστών που θα απελαύνονται και ατόμων που δικαιούνται
άσυλο και μπορούν να ανακατανεμηθούν στην ΕΕ, πάλι σε «εθελούσια βάση».
Η «εθελούσια βάση» όμως δεν καθιστά νομική υποχρέωση έναντι των εταίρων, οπότε θα πρέπει να αναζητηθούν «πρόθυμοι» να
το πράξουν, να προχωρήσουν δηλαδή στην δημιουργία κέντρων μεταναστών,
όπου θα γίνεται η διαλογή μεταξύ αυτών που θα απελαύνονται και των
δικαιούχων ασύλου. Από την άλλη όλοι γνωρίζουν ότι τα ευρωπαϊκά ύδατα,
στα οποία διασώζονται μετανάστες είναι η θαλάσσια επικράτεια της
Ελλάδας, της Ιταλίας, της Μάλτας και της Ισπανίας. Η λογική, αλλά και η
μέχρι τώρα ευρωπαϊκή πρακτική, δείχνει λοιπόν ότι αυτές είναι οι χώρες
που θα κληθούν να δημιουργήσουν και τα σχετικά κέντρα.
Η Μάλτα ως γνωστόν είναι μικρή, ενω η Ιταλία πήρε το δικαίωμα να αποφασίσει αργότερα,
αφού εξέφρασε μεν την ικανοποίησή της, αλλά δεν διευκρίνισε αν θα
δημιουργήσει τέτοια κέντρα. Η πολιτική που ακολουθεί άλλωστε η κυβέρνηση
των «Πεντάστερων» και της Λέγκας αποκλείει ένα τέτοιο ενδεχόμενο όχι
μόνο σε «εθελούσια», αλλά και σε αναγκαστική – κανονιστική βάση.
Ενδεικτικά είναι τα σχόλια που έκανε για την συμφωνία ο υπουργός
Εσωτερικών Ματέο Σαλβίνι, ο οποίος εξέφρασε σοβαρότατες επιφυλάξεις. «Να
δούμε τί συγκεκριμένες δεσμεύσεις υπάρχουν. Δεν έχω εμπιστοσύνη στα
λόγια, διότι μέχρι τώρα λέγαμε πάντα «ζήτω η Ευρώπη» και στο τέλος
πλήρωνε η Ιταλία», είπε ο επικεφαλής της Λέγκας , επισημαίνοντας ότι το βασικό είναι η «προστασία των εξωτερικών συνόρων και πραγματικές επενδύσεις στην Αφρική». Οπότε ποιοι απομένουν; Η Ισπανία και η Ελλάδα και γι αυτό και η τριμερής συνάντηση του Τσίπρα και του Σάντσεθ με την Μέρκελ.
«Εθελούσια» κατανομή μεταναστών
Εκτός από την δημιουργία των κέντρων όμως, σε εθελούσια βάση θα
γίνεται και η κατανομή των μεταναστών που διασώζονται σε ευρωπαϊκά ύδατα
και θα φιλοξενούνται προσωρινά σε αυτά τα κέντρα. Και εδώ μπαίνει το
ερώτημα. Το σύστημα αυτό δεν λειτούργησε με την τροποποίηση του
Κανονισμού του Δουβλίνου, που είχε και κανονιστικό και νομικό χαρακτήρα,
θα λειτουργήσει τώρα με την καλή θέληση των Ευρωπαίων εταίρων;
Ήδη οι χώρες του Βίσεγκραντ έχουν δημιουργήσει ένα «σιδηρούν
παραπέτασμα» στην υποδοχή μεταναστών, το οποίο εκετείνεται από την
Βόρεια θάλασσα μέχρι τα Βαλκάνια και με την στήριξη της Αυστρίας
επεκτείνεται και αρχίζει σιγα – σιγά να βλέπει και την Μεσόγειο. Στην
συμφωνία δεν διευκρινίζεται επίσης αν τα «ελεγχόμενα» κέντρα θα είναι
«κλειστά», όπως πρότεινε η Γαλλία ή θα έχουν έναν πιο ελεύθερο κανονισμό
λειτουργίας. Ο Έλληνας πρωθυπουργός πάντως, στην μίνι Σύνοδο της
περασμένης Κυριακής εξέφρασε επιφυλάξεις για τα «κλειστά» κέντρα.
Μπλόκο στις εσωτερικές μετακινήσεις
Η συμφωνία καλεί παραλλήλως τα κράτη μέλη να πάρουν όλα τα απαραίτητα
εσωτερικά μέτρα για να αποφύγουν τις μετακινήσεις μεταναστών μεταξύ των
χωρών μελών της ΕΕ. Πρόκειται ουσιαστικά για παρεμπόδιση των
αποκαλούμενων «δευτερογενών μετακινήσεων», οι οποίες κινούνται συνήθως
προς την Γερμανία και είναι αυτές που απείλησαν την θέση της Μέρκελ μέσα
από την πολιτική κρίση που ξέσπασε στην Γερμανία.
Οι «δευτερογενείς μετακινήσεις» είναι η κύρια αιτία της
έντασης ανάμεσα στην Μέρκελ και τον βασικό κυβερνητικό σύμμαχό της, τον
Βαυαρό Ζεεχόφερ. Οι Βαυαροί Χριστιανοκοινωνιστές, οι οποίοι έχουν
αποστείλει τελεσίγραφο στην καγκελάριο, αποφασίζουν την Κυριακή αν θα
αψηφήσουν την Μέρκελ και θα προχωρήσουν σε επαναπροωθήσεις μεταναστών.
Ηγετικό στέλεχός τους πάντως, ο αντιπρόεδρος της κοινοβουλευτικής
ομάδας της CSU, Χανς Μίχελμπαχ, αν και αντιμετώπισε με επιφυλάξεις την
συμφωνία είπε μπορεί να την δει κάποιος και θετικά, τονίζοντας ότι θέλει
την διατήρηση της συμμαχίας με την Μέρκελ. Επέμεινε ωστόσο ότι «το θέμα είναι τι θα ισχύσει για τα εθνικά σύνορα και την ενσωμάτωση των μεταναστών στους προσεχείς μήνες».
Τα εξωτερικά σύνορα
Σε ότι αφορά την προστασία των εξωτερικών συνόρων, θέμα το οποίο είχε
προταχθεί από το σύνολο των ευρωπαίων ηγετών, η συμφωνία προβλέπει την
ενίσχυση του Frontex, με την παροχή μεγαλύτερης χρηματοδότησης, το ύψος
της οποίας δεν διευκρινίζεται, αλλά και με διεύρυνση των αρμοδιοτήτων
του.
Στο ίδιο πλαίσιο προβλέπεται η ενίσχυση της υποστήριξης που παρέχεται
ήδη στην λιβυκή «ακτοφυλακή», που ζητούσε επίμονα η Ιταλία. Η συμφωνία
καλεί επίσης «όλα τα πλοία που επιχειρούν στην Μεσόγειο» να
σέβονται την νομοθεσία και να μην παρεμποδίζουν τις επιχειρήσεις της
λιβυκής ακτοφυλακής. Το σημείο αυτό της συμφωνίας ικανοποίησε την Μάλτα
και την Ιταλία, ιδιαιτέρως τον Σαλβίνι, ο οποίος έχει αποκλείσει τις ΜΚΟ
από τα ιταλικά λιμάνια, αποκαλώντας τες «θαλάσσια ταξί» και αφήνοντας αιχμές ότι είναι τμήμα της παράνομης διακίνησης μεταναστών.
Στο πακέτο της συμφωνίας για την προστασία των εξωτερικών συνόρων
περιλαμβάνεται και η δεύτερη δόση των τριών δισεκατομμυρίων ευρώ προς
την Τουρκία για την συγκράτηση προσφύγων και μεταναστών στο έδαφός της. Η
συμφωνία προβλέπει και την χρηματοδότηση του Ταμείου για την Αφρική, το
οποίο επίσης ήταν από τα κύρια αιτήματα των Ιταλών.
Ο Κανονισμός του Δουβλίνου
Όλη η φιλοσοφία της ιταλικής αντίστασης στο σημερινό καθεστώς
αντιμετώπισης του προσφυγικού στηριζόταν στην ανατροπή του Κανονισμού
του Δουβλίνου. Η Ρώμη ζητούσε...
την εγκατάλειψη της βασικής αρχής περί
ευθύνης της πρώτης χώρας εισόδου του παράτυπου μετανάστη και την
παράλληλη δημιουργία ενός συστήματος δίκαιης κατανομής των μεταναστών
στις ευρωπαϊκές χώρες.
Η Σύνοδος Κορυφής αρχικά ήταν προγραμματισμένο να ασχοληθεί με την
εξεύρεση συναινετικής λύσης για την μεταρρύθμιση του Κανονισμού του
Δουβλίνου, ήταν όμως έντονες οι διαφωνίες για τις τροποποιήσεις που
πρέπει να γίνουν στην ευρωπαϊκή νομοθεσία, η οποία αναθέτει την ευθύνη
για την χορήγηση ασύλου στην χώρα εισόδου.
Η Κομισιόν επιχείρησε μία συμβιβαστική λύση, προτείνοντας την άρση
αυτής της αρχής περί ευθύνης σε περιόδους κρίσης και την παράλληλη
εφαρμογή της υποχρεωτικής κατανομής όσων αιτούνται ασύλου. Οι χώρες του
Βίζεγκραντ όμως, υποστηριζόμενες και από την Αυστρία, που αναλαμβάνει
την προεδρία της ΕΕ, είναι κατηγορηματικά αντίθετες σε μια τέτοια
προοπτική.
Το κείμενο της συμφωνίας αναφέρει τελικά ότι «πρέπει να υπάρξει
συναίνεση για τον Κανονισμό του Δουβλίνου, ώστε να μεταρρυθμισθεί με
βάση την ισορροπία ανάμεσα στην υπευθυνότητα και την αλληλεγγύη». Σχολιάζοντας την εξέλιξη ο Ιταλός πρωθυπουργός ανέφερε ότι «η Ιταλία δεν είναι πια μόνη», ενώ ο Γάλλος πρόεδρος είπε ότι «υπερίσχυσε η ευρωπαϊκή συνεργασία» και ότι «η αλληλεγγύη που οφείλουμε στις χώρες πρώτης εισόδου έγινε πράξη».
Σήμερα πάντως ο Μακρόν σημείωσε ότι σε καμία περίπτωση η συμφωνία στο
μεταναστευτικό δεν θέτει υπό αμφισβήτηση την αρχή ευθύνης της χώρας
πρώτης εισόδου, η οποία, ως γνωστόν, ισχύει με βάση τον κανονισμό του
Δουβλίνου.
«Οι κανόνες είναι ξεκάθαροι ότι υπεύθυνη είναι η χώρα πρώτης εισόδου στην ΕΕ», είπε ο πρόεδρος της Γαλλίας και επανέλαβε ότι με την συμφωνία θα εφαρμόζεται για τις χώρες «πρώτης εισόδου» η αρχή της αλληλεγγύης και ότι θα διασφαλίζεται από την άφιξη των μεταναστών, ότι αυτοί «χρεώνονται στην Ευρώπη». Αυτό που ξέχασε να επαναλάβει είναι ότι αυτή η αλληλεγγύη θα εκφράζεται σε εθελοντική βάση.
Κάνοντας ωστόσο μια πρώτη αποτίμηση της συμφωνίας εύκολα καταλαβαίνει
κανείς ότι οι Ιταλοί αντιστάθηκαν και πήραν πολλά από αυτά που
ζητούσαν, η Μέρκελ θεωρητικά διασώθηκε από την πολιτική κρίση και η
ομάδα του Βίσεγκραντ μπορεί να συνεχίσει όπως συνέχιζε. Η αλληλεγγύη
άλλωστε στην Ευρωπαϊκή Ένωση εκφράζεται «σε εθελούσια βάση». Ο «μουτζούρης» όμως μένει στα χέρια αναγκαστικά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου