Tου Γιώργου Σκαμπαρδώνη
Ο τσάρος Μέγας Πέτρος (1672-1725), αφού πρώτα περιόρισε την ισχύ των Βογιάρων (που ήταν η αμέσως πιο ευνοημένη τάξη μετά τους πρίγκιπες και ήθελαν να διακρίνονται από τους λοιπούς αφήνοντας διακριτά, μακριά γένια), αμέσως μετά επέβαλε τον περίφημο και βαρύ «φόρο της γενειάδας». Δηλαδή όποιος Βογιάρος επέμενε να καλλιεργεί μακριά μπάρμπα θα έπρεπε να την πληρώνει ακριβά. (Σε αντίθεση, σήμερα, πληρώνεται η μεταμόσχευση μαλλιών, αλλά για λόγους ερωτικής κι όχι πολιτικής ισχύος.)
Με άλλα λόγια φορολόγησε στους Βογιάρους το σύμβολο, αλλά και τους ταπείνωσε γελοιοποιώντας το.
Κατανόησε κι εκείνος την ιδεολογική σημασία που έχουν τα γένια, τα ρούχα, τα πέδιλα, τα άμφια, οι στολές, οι αρβύλες, οι τίτλοι, τα ονόματα και τα διάφορα διάσημα, ταινίες, σιρίτια, αστέρια, τιάρες, όπως και οι ομοιόμορφες φόρμες, τα φέσια, τα πηλήκια, τα κράνη, τραγιάσκες και λοιπά - κανένα ρούχο δεν είναι απολύτως αθώο. (Ούτε εσώρουχο - αλλ' αυτό το ήξερε καλύτερα η Μεγάλη Αικατερίνη.)
Αυτά τα επικυρώνει και το άσμα:
Κι εδώ «φορώ τραγιάσκα» εννοεί πως είμαι φτωχός, με βάση το βαρετό, μελό κλισέ των τραγουδιών της εποχής (που απόγινε με τον Στελλάρα), περί του έντιμου φτωχού με το καθαρό κούτελο και της άκαρδης πλούσιας. (Μια ζωή τα ίδια - πλην όλοι ήθελαν να γίνουν πλούσιοι και άκαρδοι.)
Μέχρι κι εμάς, στο Λύκειο, τη δεκαετία του '60, μας κούρευαν εν χρω, διότι δεν θεωρούνταν εύτακτος ένας μαθητής με γιεγιέδικες μαλλούρες και μακριές φαβορίτες. Βέβαια, μικρό το κακό αν σκεφτείς πως περί το 1974-76 στην Καμπότζη σε τουφέκιζαν εν ψυχρώ αν απλώς φορούσες γυαλιά οράσεως, διότι η λαϊκή εξουσία (Πολ Ποτ) θεωρούσε πως διοπτροφόρος σημαίνει πιθανώς διανοούμενος, άρα επικίνδυνος για τη σταλινική πάκτωση που είχε υποστεί το μυαλό του πρωτοπόρου κόμματος. Σε εκτελούσαν επίσης αν φορούσες ένα απλό σκουλαρίκι ή αν ήσουν φοιτητής της Νομικής, διότι η δικηγορία θεωρούνταν παρακμιακό, αστικό επάγγελμα. Και φυσικά όλοι (όσοι επιβίωσαν) αναγκάζονταν να φορούν ολόιδιες, γελοίες φόρμες για να κατακτήσουν την ομαδική ευτυχία της πείνας σπέρνοντας ρύζια στους αγρούς. (Συν το ότι αποκτούσαν ταξική συνείδηση - αυτό πού το βάζεις;)
Γενικώς οι ολοκληρωτισμοί επιβάλλουν ομοιομορφία στο ντύσιμο, στο κούρεμα, στη χρήση του λόγου, στα ήθη, στην Τέχνη, παντού. Γι' αυτό και οργανώνουνε τελετές και παρελάσεις-υπερπαραγωγές με χιλιάδες χιλιάδων σοβαροφανείς επαναστατικές τσιρλίντερ που κάνουν επιδείξεις ανατριχιαστικής ακριβείας υμνώντας το μεγαλείο μιας αυτιστικής εξουσίας.
Τα ρούχα είναι πολιτική. Ποιον να πρωτοθυμηθείς; Τους Sans- culottes, τους λεγόμενους «αβράκωτους» της Γαλλικής Επανάστασης, που ήταν οι πιο φτωχοί και δεν φορούσαν τις εφαρμοστές φόρμες των ευγενών αλλά φαρδιά παντελόνια, σχεδόν σαν τα δικά μας, και εξ αυτών έλαβαν και το πολιτικό τους προσωνύμιο; Ή τους κόκκινους σκούφους που φορούσαν γενικά οι γάλλοι επαναστάτες;
Το τσεμπέρι και την μπούργκα που ακόμα είναι χαρακτηριστικά αξεσουάρ (για να το πούμε ευγενικά) των μουσουλμανίδων και αφορμή διαμάχης, ακόμα στην Ευρώπη, αν και δεν ενοχλούν, βέβαια, μια ορισμένη ποικιλία διανοουμένων της ισλαμοαριστεράς με επιλεκτική ευαισθησία στα φεμινιστικά θέματα και όχι μόνο. (Το ιδανικό είναι ο συνδυασμός μπούργκας με μαύρο στρινγκ.)
Τι να θυμηθείς;
Τις μακριές φούστες του δικτάτορα Παγκάλου;
Τα κουρέματα των Ναζί, τα σαρίκια των Τουρκαλάδων, τα πράσινα μπερέ, ή τα πορφυρά πέδιλα των βυζαντινών αυτοκρατόρων;
Τις ίδιες φόρμες που φορούσαν οι Κινέζοι του Μάο, για να μην τους κατακτήσει ο καπιταλισμός με τον Πιερ Καρντέν;
Τα φτερά των Ινδιάνων της φυλής των Νέμα-Νέμα ή τα φτερά του Μουσολίνι; (Βάζει ο Ντούτσε τη στολή του - με όλα τα φτερά.) Ή τα πτίλα και τα πούπουλα του Pride;
Ολα έχουν τη σήμανσή τους, όλα παίρνουν τη σημασία τους (και) απ' το πτέρωμα.
Τα ρούχα σίγουρα κάνουν τον παπά, είτε αυτός είναι εμβολιομάχος είτε κοβιντόβλητος - εκτός αν μιλάμε για μεταμφίεση. Κι εξίσου σημαντικά είναι και τα-μη ρούχα, δηλαδή η γυμνότητα που αποτελεί άλλον έναν κλάδο του διεθνούς εμπορίου αλλά και της προσωπικής ισχύος (εξαρτάται απ' το κάλλος). Πόσος κόσμος ευεργετήθηκε με τεράστιες αμοιβές για να ποζάρει χωρίς ρούχα; Αν και συχνά στην πολιτική η έλλειψη ενδυμάτων δείχνει και τον βαθμό αδυναμίας, εξού και η έκφραση «ο βασιλιάς είναι γυμνός».
Το ρούχο, ως σημαίνον-σημαινόμενο, όχι μόνο υπονοεί αλλά συχνά προβάλλει και ιδεολογία (είτε υπάρχει είτε όχι) - για θυμηθείτε την εμμονή των προηγούμενων κατά της γραβάτας, τα κιτς-λαχουρέ πουκάμισα του Γιάνη μέσα στη Βουλή, τα πέδιλα του Ζουράρι: όλοι αυτοί πίστευαν πως ενδυόμενοι μη ευπρεπώς μέσα στο Κοινοβούλιο, κάνουνε εξέγερση και ρίχνουν τον καπιταλισμό. Οτι μη φορώντας γραβάτα φαίνονται πιο λαϊκοί κι ότι έτσι θα πάρουνε τους αρμούς της εξουσίας - δηλαδή ο Ροβεσπιέρος που φορούσε μεταξωτά πουκάμισα με μαρουλάτα μανίκια, λευκές περούκες περμανάντ και βυσσινί βελούδινα πατούμενα δεν ήταν επαναστάτης;
Μια βουλευτίνα της αντιπολίτευσης διαμαρτυρήθηκε, λοιπόν, γιατί συνάδελφοί της σχολίασαν αρνητικά το κασκορσέ του κ. Τσιόδρα.
Δεν κριτικάρουμε τα ρούχα των άλλων, είπε, αλλά μόνο τη συμπεριφορά τους.
Κι όμως, αν και ίσως κάποιοι δεν κατάλαβαν, εκείνο το σύνηθες κασκορσέ του κ. Τσιόδρα και η εικόνα του κατά τον εμβολιασμό ήταν κάτι το συγκλονιστικό:
Έδειξε την ευπάθεια, την ευαισθησία και την ταπεινότητα ενός ισχυρού άνδρα, που αποκαλύπτει ταυτόχρονα τη θνητότητα και το πόσο ευάλωτος είναι ο ίδιος (σαν νεογνό) αλλά και όλοι μας: στο έλεος του χρόνου, της φθοράς και ενός ιού, κραταιού ως ο θάνατος.
Εκείνο το φθαρμένο φανελάκι του λοιμωξιολόγου ήταν και είναι το ακάνθινο στεφάνι και το στέμμα του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου