Οσοι νομίζουν ότι το «ψέμα έχει κοντά ποδάρια» ας το ξανασκεφτούν.
Στην εποχή των social media περισσότερο ισχύει αυτό που έγραψε ο
Τζόναθαν Σουίφτ – «το ψέμα πετάει, η αλήθεια ακολουθεί κουτσαίνοντας».
Αυτό είναι το συμπέρασμα της μεγαλύτερης έρευνας που έγινε ποτέ για το
Τwitter από τρεις καθηγητές του ΜΙΤ, οι οποίοι ανέλυσαν με τη βοήθεια
υπερυπολογιστών 126.000 ιστορίες που εμφανίστηκαν στην πρώτη δεκαετία
της ιστορίας του μέσου, ιστορίες που αναμεταδόθηκαν από 3 εκατομμύρια
και πάνω χρήστες («The spread of true and false news online», Science
9.3.2018).
Τα αποτελέσματα, σύμφωνα με το περιοδικό The Atlantic, ήταν
απογοητευτικά: «Η αλήθεια δεν μπορεί να ανταγωνιστεί τα hoaxes και τους
ψιθύρους. Με κάθε μονάδα μέτρησης το ψεύδος κυριαρχεί επί της αλήθειας:
τα fake news και οι ψευδείς ψίθυροι φτάνουν σε περισσότερους ανθρώπους,
διεισδύουν βαθύτερα στα κοινωνικά δίκτυα και εξαπλώνονται ταχύτερα από
τις αληθείς ειδήσεις.
«Είναι εμφανές ότι η ψευδής πληροφορία
έχει καλύτερη επίδοση από την αληθή πληροφορία», λέει ο επικεφαλής της
έρευνας Soroush Vosoughi, ο οποίος μελετά τα fake news από το 2013. «Κι
αυτό δεν οφείλεται μόνο στα bots (σ.σ.: προγράμματα που αναπαράγουν
αυτόματα περιεχόμενο). Μπορεί να έχει να κάνει με την ανθρώπινη φύση».
Παρόμοιο ήταν και το συμπέρασμα μιας πιο πρόχειρης ανάλυσης που έκανε
λίγο μετά τις αμερικανικές εκλογές ο δικτυακός τόπος BuzzFeed και
έδειξε ότι οι πέντε πιο δημοφιλείς απάτες είχαν μεγαλύτερη απήχηση από
τις πέντε πιο δημοφιλείς αληθινές ιστορίες.
Σύμφωνα, όμως, με την έρευνα
του ΜΙΤ μια ψευδής ιστορία φτάνει σε 1.500 άτομα, έξι φορές ταχύτερα
από μία αληθινή. Κι αυτό παρατηρείται σε όλη την γκάμα των ενδιαφερόντων
των ανθρώπων: επιχειρήσεις, τρομοκρατία και πόλεμος, ψυχαγωγία,
επιστήμη και τεχνολογία. Και τα πολιτικά fake news τα πάνε καλύτερα απ’
όλα τ’ άλλα.
«Οι χρήστες του Τwitter», γράφει το περιοδικό, «προτιμούν να
μοιράζονται ψεύδη. Ακόμη και όταν οι ερευνητές έλεγξαν τις διαφορές των
λογαριασμών που ξεκίνησαν τους ψευδείς ψιθύρους –όπως τον αριθμό των
ακολούθων (followers) ή αν ο λογαριασμός είναι πιστοποιημένος– τα ψεύδη
έχουν 70% περισσότερες πιθανότητες να αναμεταδοθούν σε σχέση με τις
αληθείς ειδήσεις. Και το φταίξιμο δεν είναι των bots. Από το 2016 μέχρι
το 2016 τα twitter bots ενίσχυσαν τη μετάδοση των αληθών πληροφοριών στο
ίδιο ποσοστό που ενίσχυσαν τις ψευδείς. Τα fake news ευημερούν “επειδή
οι άνθρωποι και όχι τα ρομπότ τείνουν να τα διαχέουν”, γράφουν οι
συγγραφείς της μελέτης. Ελέγχοντας τρία εκατομμύρια λογαριασμούς, βρήκαν
ότι τα αυτόματα προγράμματα μοίραζαν τις ψευδείς ειδήσεις εξίσου
γρήγορα με τις αληθείς».
Οι ερευνητές υποθέτουν πως οι ψευδείς ειδήσεις κυριαρχούν στα social
media για δύο λόγους:
«Πρώτον, τα fake news μοιάζουν να είναι πολύ πιο
διαφορετικά από τις αληθείς ειδήσεις. Η ερευνητική ομάδα διαπίστωσε ότι
τα ψεύδη είναι συχνά πολύ διαφορετικά από όλα τα άλλα tweets που
εμφανίστηκαν στην οθόνη κάποιων χρηστών τις τελευταίες 60 μέρες πριν
αναμεταδώσουν κάποια ψευδή είδηση. Δεύτερον, τα fake news έχουν πολύ
περισσότερο συναίσθημα. Οι ερευνητές δημιούργησαν μια βάση δεδομένων με
λέξεις που επιστράτευσαν οι χρήστες σε 126.000 tweets. Κατόπιν ανέλυσαν
τις αναρτήσεις με ειδικό λογισμικό. Τα ψευδή tweets τείνουν να προκαλούν
έκπληξη και αηδία, ενώ οι αναρτήσεις με αληθινές ειδήσεις χρησιμοποιούν
λέξεις που σχετίζονται με τη λύπη ή την εμπιστοσύνη».
Ο αρθρογράφος των Financial Times Tim Harford είχε αναφέρει παλιότερα
κι έναν τρίτο λόγο: «Οι αληθινές ιστορίες καλύπτονται από δεκάδες μέσα,
κάτι που έχει ως αποτέλεσμα η δημοτικότητα κάθε ξεχωριστού άρθρου να
είναι σχετικά μικρότερη. Αντιθέτως, κάθε απάτη είναι μοναδική. Δεν είναι
περίεργο, λοιπόν, που οι πιο δημοφιλείς απάτες επικρατούν επί των πιο
δημοφιλών αληθινών ιστοριών» (Hard truths about fake news, F.T.,
28.2.2017).
Κάποιοι ισχυρίζονται ότι δεν είναι η αλήθεια ή το ψέμα η διαιρετική
τομή μεταξύ των δημοφιλών ή μη ειδήσεων, αλλά ο συναισθηματικός τους
αντίκτυπος. «Το κλειδί είναι ότι το περιεχόμενο που δημιουργεί μεγάλες
συναισθηματικές αντιδράσεις πάει ταχύτερα, μακρύτερα και βαθύτερα»,
δήλωσε στο The Atlantic η Rebekah Tromble, καθηγήτρια του πανεπιστημίου
Leiden της Ολλανδίας. «Αυτό το εύρημα απαντάται σε έρευνες και άλλων
επιστημόνων στον τομέα της ψυχολογίας και της επικοινωνιακής επιστήμης».
Ο καθηγητής του Dartmouth College, Brendan Nyhan, συμπληρώνει ότι «οι
ψευδείς πληροφορίες είναι συνήθως καινοτομικές και συχνά αρνητικές.
Ξέρουμε γενικότερα ότι αυτά είναι τα δύο χαρακτηριστικά της πληροφορίας
που προσέχουμε και θέλουμε να τη μεταδώσουμε σε άλλους. Τείνουμε, ως
ανθρώπινα όντα, να δίνουμε προσοχή σε νέους κινδύνους...».
Αυτό ίσως να εξηγεί και το μυστήριο της προτίμησης προς τον
ριζοσπαστισμό του YouTube, που παρατήρησε η καθηγήτρια του πανεπιστημίου
της Βόρειας Καρολίνας Zeynep Tufekci. Σε άρθρο της που δημοσιεύει στους
New York Times («YouTube, the Great Radicalizer», 10.3.2018) αναφέρει
την περίεργη εμπειρία ο αλγόριθμος του δικτυακού τόπου να προτείνει
βίντεο με όλο και πιο ριζοσπαστικό περιεχόμενο.
Παρακολουθούσε ομιλίες
του Ντόναλντ Τραμπ; «Το YouTube άρχισε να προτείνει και να παίζει
αυτόματα βίντεο από ρατσιστικές ομάδες, αρνητές του Ολοκαυτώματος».
Παρακολουθούσε ομιλίες της Χίλαρι Κλίντον και του Μπέρνι Σάντερς των
Δημοκρατικών; «Λίγο αργότερα ο αλγόριθμος με οδηγούσε σε βίντεο
αριστερής συνωμοσιολογίας για την ύπαρξη κρυφών κρατικών δομών και
κατηγορίες ότι η αμερικανική κυβέρνηση ήταν πίσω από τις επιθέσεις της
11ης Σεπτεμβρίου. Οπως και με τα βίντεο του Τραμπ το YouTube πρότεινε
περιεχόμενο που ήταν όλο και πιο ακραίο από το συμβατικό πολιτικό
περιεχόμενο που είχα ξεκινήσει». Το ίδιο συνέβαινε με κάθε θέμα ακόμη κι
αν δεν ήταν αυστηρά πολιτικό: τα βίντεο για τη χορτοφαγία
(vegetarianism) οδηγούσαν σε βίντεο για την αυστηρή χορτοφαγία
(veganism) από το τζόκινγκ έφτανε στους μέγα μαραθώνιους.
Οι αλγόριθμοι βεβαίως δεν τείνουν με κάποιον μαγικό τρόπο προς τη
ριζοσπαστικοποίηση. Προτείνουν τα πιο δημοφιλή βίντεο ανά κατηγορία. Οι
ακραίες οργανώσεις και οι ακραίες τάσεις έχουν περισσότερες θεάσεις,
έστω λόγω περιέργειας του κοινού. Ετσι δημιουργείται χιονοστιβάδα: η
αρχική περιέργεια τα ανεβάζει στον κατάλογο του αλγόριθμου και μετά ο
αλγόριθμος τα προτείνει ανεβάζοντάς τα ακόμη περισσότερο για να
ξαναγίνουν προτάσεις κ.ο.κ.
Η αλήθεια είναι ότι τα νέα μέσα είναι... πολύ νέα και αυτά τα
φαινόμενα μπορεί να είναι οι παιδικές ασθένειες, που πρέπει πρώτα να
εκδηλωθούν και κατόπιν να θεραπευτούν. Ο διάλογος συνεχίζεται. Και η
ειρωνεία είναι πως γίνεται πρωτίστως από τα παραδοσιακά μέσα...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου