— Ανδρέας Πετρουλάκης (@anpetroulakis) September 9, 2025
Οι Financial Times, όπως κι ο Elon Musk, έχουν σοκαριστεί που κλείνουν 750 σχολεία στην Ελλάδα, αλλά η κυβερνησάρα μας δεν αγχώνεται.
— Ιωάννης Βατάτζης (@vatatzis4) September 3, 2025
Θα δώσει κανένα χαρτζηλίκι στους συνταξιούχους και όλα καλά.
ΥΓ Ύστερα από 6 χρονια θα κάνει και φοροαπαλλαγές στις οικογένειες για ξεκάρφωμα... pic.twitter.com/TvLf6ECpHK
Του Παντελή Σαββίδη
«Η Ελλάδα τελείωσε», γράφουν όλο και συχνότερα οι ξένοι αναλυτές, και τα στοιχεία δείχνουν πως δεν πρόκειται για υπερβολή.
Οι «Financial Times» αποκάλυψαν πρόσφατα ότι περισσότερα από 750 σχολεία κλείνουν σε όλη τη χώρα λόγω έλλειψης μαθητών. Πρόκειται για πάνω από το 5% του συνόλου – και όχι μόνο σε απομονωμένα χωριά ή νησιά, αλλά και σε περιοχές της Αττικής.
Η δημογραφική κατάρρευση δεν είναι στιγμιαίο φαινόμενο. Από το 2011 οι θάνατοι υπερβαίνουν σταθερά τις γεννήσεις. Από το 2001 έως το 2021, ο αριθμός των γυναικών σε ηλικία τεκνοποίησης μειώθηκε κατά 500.000. Μέχρι το 2023 οι γεννήσεις έπεσαν κάτω από 80.000, ενώ οι θάνατοι ήταν σχεδόν διπλάσιοι.
Σε αυτό προστέθηκε το «brain drain» της κρίσης: δεκάδες χιλιάδες νέοι, μορφωμένοι Έλληνες αναζήτησαν αλλού μέλλον, στερώντας από τη χώρα τους πιο παραγωγικούς πολίτες. Έτσι, το πρόβλημα έγινε διπλό: αριθμητικό και ποιοτικό.
Η παρακμή όμως δεν είναι μόνο δημογραφική.
Είναι βαθύτερα πολιτισμική. Στη συλλογική συνείδηση δεν υπάρχει πια το αίσθημα ότι συγκροτούμε μια κοινωνία που μοιράζεται κοινό πολιτισμό και ιστορική συνέχεια στον ελλαδικό χώρο.
Ο λαϊκός πολιτισμός, ο οποίος μέχρι πρότινος έδινε συνοχή στις κοινότητες, σβήνει μαζί με τις γενιές που τον κουβαλούσαν. Η νεότερη γενιά μεγαλώνει χωρίς πρότυπα και χωρίς πολιτισμική αυτοπεποίθηση. Και τότε αναδύεται το κρίσιμο ερώτημα: «γιατί να θέλει κανείς να είναι Έλληνας;»
Στο παρελθόν υπήρχε λόγος· σήμερα, δυσκολευόμαστε να τον αρθρώσουμε.
Αν υπάρχει ένας μηχανισμός που ενίσχυσε αυτήν την παρακμή, είναι ο «αθηναϊσμός»: η υπερσυγκέντρωση πληθυσμού, θεσμών και οικονομικών δραστηριοτήτων στην Αθήνα. Σχεδόν οι μισοί κάτοικοι της χώρας ζουν στην πρωτεύουσα.
Όταν το μισό έθνος συρρέει στο Λεκανοπέδιο, τα υπόλοιπα μέρη ερημώνουν. Η ύπαιθρος αδειάζει, οι πόλεις της περιφέρειας φθίνουν, οι θεσμοί καταρρέουν. Ο «Καλλικράτης» ήρθε να επιβεβαιώσει τον συγκεντρωτισμό, καταργώντας μικρότερους θεσμούς τοπικής αυτοδιοίκησης χωρίς να δημιουργήσει πραγματικά αντίβαρα.
Η Θεσσαλονίκη αποτελεί το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα: λιμάνι-κόσμημα, πανεπιστήμια, ιστορία και γεωστρατηγική θέση. Κι όμως, το μετρό παραμένει σε μήκος ανεκδότου, το «fly over» καθυστερεί και κάνει μαρτυρική τη ζωή των πολιτών, και η ανάπλαση της ΔΕΘ ακούγεται κάθε χρόνο χωρίς να υλοποιείται. Ο προβλήτας 6 του λιμανιού, που θα μπορούσε να δώσει ώθηση στη Βόρεια Ελλάδα, μπλοκάρεται από την αθηναϊκή γραφειοκρατία.
Η χώρα αδυνατεί να δημιουργήσει δεύτερο, τρίτο και τέταρτο πόλο ισχύος. Όλα καταλήγουν στο Κέντρο – και όλα νεκρώνουν μακριά από αυτό.
Οι αριθμοί δεν αφήνουν περιθώρια παρερμηνείας. Η Ελλάδα βρίσκεται στην προτελευταία θέση της Ε.Ε. σε όρους παραγωγικότητας, ενώ οι χώρες που μπήκαν στην Ένωση μετά το 2004 μάς έχουν προσπεράσει.
Η ανάπτυξη που διαφημίζεται κάθε Σεπτέμβριο στη ΔΕΘ είναι πλασματική. Η αύξηση του ΑΕΠ βασίζεται σε επιδοτήσεις της Ε.Ε. και όχι σε ενδογενή δυναμισμό. Το 70% του χρέους μας βρίσκεται στα χέρια «θεσμικών» δανειστών εκτός αγορών, άρα τα χαμηλά επιτόκια δεν σημαίνουν πραγματική επιτυχία.
Αντί για μεταρρυθμίσεις που θα έδιναν ώθηση, κυριαρχεί η «πολιτική πρόσοδος»: εισοδήματα που προκύπτουν από τη μεταφορά πόρων μέσω του κρατικού μηχανισμού σε ομάδες πολιτικών πελατών. Η διαφθορά δεν είναι απλώς παθολογία, είναι δομικό στοιχείο του συστήματος.
Η κρίση δεν είναι μόνο ελληνική. Η Ευρώπη συνολικά παρακμάζει. Η εικόνα των οκτώ Ευρωπαίων ηγετών που κάθονταν στο Οβάλ Γραφείο απέναντι στον Ντόναλντ Τραμπ, αποδεχόμενοι την ηγεσία του χωρίς αντίλογο, είναι εμβληματική.
Ο Πούτιν και ο Τραμπ συναντώνται μαζί με τον Μόντι και διαμορφώνουν έναν άλλο πόλο.. Η Ευρώπη απουσιάζει. Ούτε στρατηγικό βάρος ούτε γεωπολιτική βούληση. Και όσο η Ευρώπη χάνει το κύρος της, τόσο η Ελλάδα, εξαρτώμενη πλήρως από αυτήν, βυθίζεται κι άλλο.
Ενώ η Δύση παρακμάζει, ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) επεκτείνεται και δυναμώνει. Η Κίνα, η Ρωσία, η Ινδία, το Ιράν και –κυρίως– η Τουρκία συμμετέχουν ενεργά.
Η Άγκυρα αξιοποιεί το SCO ως πλατφόρμα για να δείξει ότι δεν είναι δέσμια του ΝΑΤΟ ή της Ε.Ε. Μπορεί να παίζει σε δύο ταμπλό, να αντλεί οφέλη από Ανατολή και Δύση, και να ενισχύει τον ρόλο της στην Ανατολική Μεσόγειο.
Δεν είναι, όμως, όλα ρόδινα και για την Τουρκία. Τα σχέδια Ερντογάν–Μπαχτσελί να ελέγξουν τη Συρία και να εξουδετερώσουν το Κουρδικό αποτυγχάνουν. Η Τουρκία παγιδεύεται ανάμεσα σε εχθρικές μειονότητες, το Ισραήλ και τις μεταβαλλόμενες αμερικανικές θέσεις, ενώ στο εσωτερικό η ειρηνευτική διαδικασία φθίνει. Το «σπίτι» (οι τουρκικοί υπολογισμοί) δεν ταιριάζει με το «παζάρι» (την πολύπλοκη πραγματικότητα της Συρίας).
Για την Ελλάδα, που παραμένει εγκλωβισμένη στον ευρωπαϊκό μικρόκοσμο, αυτό είναι καμπανάκι κινδύνου. Το γεωπολιτικό παιχνίδι μετακινείται προς Ανατολάς, κι εμείς δεν έχουμε θέση στο τραπέζι.
Η Ελλάδα, χώρα με ιστορικό βάθος, πολιτισμό και στρατηγική γεωγραφία, μοιάζει να ακολουθεί την Ευρώπη στην παρακμή. Αντί να αναδεικνύει τη μοναδικότητά της, αφομοιώνεται σε ένα σύστημα συγκεντρωτισμού, εξάρτησης και πολιτικής αδράνειας.
Η ειρωνεία είναι πως κάποτε ήμασταν πηγή πολιτισμού και δημοκρατίας· σήμερα θυμίζουμε «είδος προς εξαφάνιση», όπως ο λύγκας ή η μεσογειακή φώκια.
Κι όμως, δεν πρόκειται μόνο για αριθμούς, αλλά για μια «συλλογική παραίτηση».
Η Ελλάδα είναι θύμα δύο παράλληλων παρακμών:
* της δικής της, εσωτερικής, που τροφοδοτείται από δημογραφική συρρίκνωση, πολιτισμική αδράνεια, αθηναϊσμό και διαφθορά,
* και της ευρωπαϊκής, που απογυμνώνει την ήπειρο από ρόλο και βαρύτητα.
Την ίδια στιγμή, η Τουρκία βρίσκει διεξόδους στο SCO, χτίζει νέες συμμαχίες και αποκτά γεωπολιτικό βάρος.
Η Ελλάδα δεν έχει την πολυτέλεια να μένει αδρανής. Αν δεν τολμήσει να ανατρέψει το συγκεντρωτικό μοντέλο...
να χτυπήσει τη διαφθορά και να χαράξει στρατηγική έξω από την παραπαίουσα Ευρώπη, τότε η φθορά θα γίνει μη αναστρέψιμη.
Η επιλογή είναι ξεκάθαρη: είτε παραμένουμε στο περιθώριο ενός κόσμου που αλλάζει, είτε επινοούμε ξανά τον εαυτό μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου