Δεν ήταν πολύ καιρό πριν όταν ο Recep Tayyip Erdogan,
ο ισχυρός πρωθυπουργός της Τουρκίας, φόρεσε το μανδύα του πρωταθλητή
της δημοκρατίας. Μετά από την καταστολή των διαδηλώσεων στην
Κωνσταντινούπολη και σε άλλες πόλεις από την κυβέρνηση το περασμένο
καλοκαίρι ωστόσο, αρκετοί συμπατριώτες του, άνδρες και γυναίκες, άρχισαν
να εκφράζουν αμφιβολίες για την υποτιθέμενη δέσμευσή του στη
δημοκρατία. Η ΕΕ ανησυχεί και αυτή για την αυταρχική στροφή στην
τουρκική πολιτική- όπως αποτυπώνεται στις εκθέσεις παρακολούθησης που
εκδίδονται ετησίως από την Κομισιόν.
Το Μάιο, ο Erdogan επιδίωξε να ανακτήσει τουλάχιστον
μέρος των δημοκρατικών του διαπιστευτηρίων, αποκαλύπτοντας σειρά
μεταρρυθμίσεων για την προώθηση των ατομικών ελευθεριών και των
δικαιωμάτων των μειονοτήτων.
Το «πακέτο εκδημοκρατισμού» που
ανακοινώθηκε σε συνέντευξη Τύπου στην Άγκυρα, προτείνει σειρά μέτρων που
πρόκειται να ληφθούν από την κυβέρνηση, ιδίως, η άρση της απαγόρευσης
της μαντήλας σε δημόσιους χώρους και η χαλάρωση των κανόνων για τη χρήση
των μειονοτικών γλωσσών, της κουρδικής πρώτα από όλα. Το πακέτο επίσης
περιλαμβάνει την επιστροφή γης που ανήκει στο πιο παλιό συριοορθόδοξο
μοναστήρι που έχει διασωθεί, Mor Gabriel.
Ενώ τέτοια βήματα ασφαλώς και είναι καλοδεχούμενα,
δεν σηματοδοτούν κάτι σημαντικό. Αντίθετα, το πακέτο εκσυγχρονισμού
είναι ένα ακόμη στάδιο σε ένα ταξίδι του οποίου ο προορισμός παραμένει
ουτοπικός όσο ποτέ.
Για παράδειγμα, μπορεί να επιτραπούν τα κουρδικά σε
ιδιωτικά εκπαιδευτικά ιδρύματα αλλά ακόμη δεν αποτελούν μέρος των
κρατικών σχολείων στα νοτιοανατολικά, που είναι βασικό αίτημα του
κόμματος Peace and Democracy (BDP) και άλλων.
Ακόμη πιο σημαντικό, αν και ο Erdogan έκανε λόγο για
τη μείωση του εκλογικού ορίου από το 10%, δεν πρότεινε ένα νέο όριο.
Αναφορικά με τους Αλεβίτες, τη μεγαλύτερη θρησκευτική μειονότητα στην
Τουρκία, ο πρωθυπουργός υποσχέθηκε να μετονομάσει ένα Πανεπιστήμιο στην
Κεντρική Ανατολία ως Haci Bektasi Veli, από το όνομα ενός εξέχοντος
μουσουλμάνου σκεπτικιστή του 13ου αιώνα, που γιορτάζεται ως άγιος από
την ετερόδοξη κοινότητα. Ωστόσο, αυτό δεν είναι καθόλου το ίδιο με το να
τους έδινε ίση βαρύτητα με τους Σουνίτες, οι οποίοι απολαμβάνουν σειρά
προνομίων (π.χ. οι Σουνίτες ιμάμηδες είναι δημόσιοι υπάλληλοι που
πληρώνονται από το κράτος).
Η πρωτοβουλία του Erdogan είναι κυρίως ένα εργαλείο
για να κρατήσει στη «ζωή» την ειρηνευτική διαδικασία με το Κουρδικό
Κόμμα (ΡΚΚ) και τις συζητήσεις με τον φυλακισμένο ηγέτη του, Adbullah
Ocalan. Τους τελευταίους μήνες που επικρατούσε ένταση, η πρόοδος έχει
επιβραδυνθεί. Το σχέδιο του Erdogan να διαπραγματευτεί ενίσχυση των
κουρδικών δικαιωμάτων ή ακόμη και πολιτικό καθεστώς για μια θεσμική
αλλαγή που να εγκαθιστά ένα προεδρικό σύστημα υποστηριζόμενο από το BDP,
κατέρρευσε ως αποτέλεσμα των διαδηλώσεων στο Gezi Park. Το διακύβευμα
είναι ακόμη στο τραπέζι. Όπως ήταν αναμενόμενο, άρχισαν να κάνουν την
εμφάνισή τους ανησυχίες ότι η διαδικασία θα εκτροχιαζόταν, και
ακολούθησαν μια απόφαση του ΡΚΚ να ματαιώσει την κατάπαυση του πυρός.
Στις 9 Σεπτεμβρίου η ένοπλη ομάδα σταμάτησε την αποχώρησή της από την
Τουρκία σε βάσεις στο Βόρειο Ιράκ, κατηγορώντας την Άγκυρα για «ανεύθυνη
συμπεριοφρά». Στη Συρία, πολιτοφυλακές που στηρίζονται από την Άγκυρα,
όπως η Islamist Jabhat al-Nusra, συγκρούστηκε με το Κουρδικό κόμμα PYD,
που θεωρείται παρακλάδι του ΡΚΚ. Παρά την επίσκεψη του ηγέτη του PYD,
Salim Muslim στην Τουρκία τον Ιούλιο, οι Σύριοι Κούρδοι παραμένουν
επικριτικοί στην κυβέρνηση του ΑΚΡ. Οι απόψεις τους συνάδουν με εκείνες
των αντιπάλων της κυβέρνησης εντός της Τουρκίας που είναι βαθιά
δύσπιστοι για την πολιτική και στρατιωτική βοήθεια της Άγκυρας για
διάφορους ισλαμιστές στη Συρία.
Αντιμετωπίζοντας πιέσεις, ο Erdogan έπρεπε να κάνει
την κίνησή του. Για να είναι σίγουρος, «έχασε» την προθεσμία της 1ης
Σεπτεμβρίου που δόθηκε από το BDP τον Αύγουστο- και έπρεπε να το κάνει,
καθώς το τελευταίο πράγμα που θα ήθελε εκείνη τη στιγμή είναι να
εμφανιστεί υπόλογος στις πιέσεις. Είναι επίσης σίγουρο ότι θα χάσει και
την προθεσμία της 15ης Οκτωβρίου, την οποία έχουν θέσει οι Κούρδοι, για
την εφαρμογή των αναγκαίων νομοθετικών αλλαγών. Ακόμη και έτσι, το
πακέτου εκδημοκρατισμού είναι ένα ενθαρρυντικό σημάδι ότι οι προσπάθειες
επίλυσης του κουρδικού ζητήματος και χορήγησης δικαιωμάτων σε άλλες
μειονότητες, παραμένουν στην ημερήσια διάταξη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου