ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟ
Του Θανάση Παπαδή
Ως το χρονικό μίας προαναγγελθείσας (νέας) παρέμβασης στο ασφαλιστικό
μπορεί να εκληφθεί η συζήτηση που άνοιξε για το Ασφαλιστικό. Το
συγκεκριμένο θέμα είναι ιδιαίτερα σοβαρό και μάλλον ξεφεύγει από τα
στενά όρια μίας τυπικής αντιπαράθεσης της κυβέρνησης με την τρόικα.
Οποιος πει ότι στην Ελλάδα του 2013 μπορούμε ως κοινωνία και ως
οικονομία να αφήσουμε τα πράγματα να κυλούν ως έχουν είναι εκτός
πραγματικότητας και επικίνδυνος λαϊκιστής.
Ας πάρουμε όμως τα
πράγματα από την αρχή και ας δούμε πιο ασφαλιστικό σύστημα λειτουργεί
στην Ελλάδα.
Τα ασφαλιστικά συστήματα ανά τον κόσμο είναι κυρίως δύο.
Το
αναδιανεμητικό -ισχύει στην Ελλάδα- και το κεφαλαιοποιητικό που ισχύει
για παράδειγμα στις ΗΠΑ.
Σε κάποιες περιπτώσεις υπάρχουν και τα μεικτά
συστήματα που είναι ένας συνδυασμός των δύο παραπάνω.
Ας δούμε τα βασικά
χαρακτηριστικά του καθενός από τα δύο βασικά συστήματα, όπως τα έχει
περιγράψει στο βιβλίο του ο καθηγητής Τάσος Γιαννίτσης.
Αναδιανεμητικό:
Το κυριότερο χαρακτηριστικό του είναι ότι το κράτος
επιβάλλει ένα είδος φόρου -τις ασφαλιστικές εισφορές- στους
ασφαλισμένους και τους εργοδότες, με τα έσοδα του οποίου τα Ταμεία
καταβάλλουν στους δικαιούχους τις συντάξεις. Το κράτος θεσπίζει τους
κανόνες και εγγυάται τη λειτουργία του συστήματος, χωρίς αυτό να
σημαίνει ότι δεν μπορεί να αλλάξει τους κανόνες, αν μεταβληθούν οι
συνθήκες».
Το διανεμητικό είναι το ισχύον ασφαλιστικό σύστημα
στην Ελλάδα και σύμφωνα με τον συγγραφέα, στην ελληνική κοινωνία
πλανάται μια λανθασμένη αντίληψη περί των ασφαλιστικών εισφορών που
καταβάλλουν εργαζόμενοι και εργοδότες: Οι εργαζόμενοι θεωρούν ότι οι
ασφαλιστικές εισφορές που παρακρατούνται από τον ακαθάριστο μισθό τους
αφορά τις δικές τους συντάξεις, όμως: «...με το ισχύον σύστημα οι
εισφορές των εργαζομένων δεν αφορούν τις δικές τους συντάξεις, αλλά τις
συντάξεις που καταβάλλονται κάθε έτος στους συνταξιούχους».
Ετσι,
λοιπόν, στο διανεμητικό σύστημα... «οι εργαζόμενοι πληρώνουν εισφορές,
αλλά οι εισφορές αυτές την ίδια χρονιά χρησιμοποιούνται για να
ικανοποιηθούν τα θεσπισμένα δικαιώματα των συνταξιούχων, δηλαδή να
πληρωθούν οι συντάξεις τους. Η πληρωμή των εισφορών από τους
εργαζομένους μπορεί να μη χρηματοδοτεί τη δική τους σύνταξη, δημιουργεί
όμως μια «προσδοκία» και στηρίζεται σε έναν «άτυπο κανόνα», ότι στο
μέλλον και αυτοί θα λάβουν από την επόμενη γενεά τα «ίδια οφέλη» που
εξασφάλισαν στο παρελθόν στους τότε συνταξιούχους. Το πόσο «ίδια οφέλη»
μπορούν να εξασφαλιστούν όταν συντελούνται σημαντικές μεταβολές των
συνθηκών και ιδιαίτερα το πόσο «ίδιες θυσίες» συνεπάγονται τα «ίδια
οφέλη» από πλευράς των επόμενων γενεών, είναι ένα εξαιρετικά
προβληματικό θέμα...
Κεφαλαιοποιητικό:
Οι ασφαλισμένοι
καταβάλλουν προκαθορισμένες εισφορές είτε σε ειδικούς επενδυτικούς
Οργανισμούς είτε σε ατομικούς λογαριασμούς, τους οποίους διαχειρίζονται
ειδικοί φορείς. Τα κεφάλαια αυτά επενδύονται και, μαζί με τις ετήσιες
καταβολές του ασφαλισμένου και τις αποδόσεις τους, συσσωρεύονται και
δημιουργούν το συνολικό κεφάλαιο. Το κεφάλαιο αυτό, στη φάση της
συνταξιοδότησης, αποτελεί τη βάση υπολογισμού της σύνταξής τους. Το
κεφαλαιοποιητικό σύστημα παίρνει συνήθως ιδιωτικό χαρακτήρα, τίποτα όμως
δεν αποκλείει να έχει και δημόσιο...».
«Στο κεφαλαιοποιητικό
σύστημα οι εισφορές αποτελούν αποταμίευση του ασφαλισμένου που δεν
χρησιμοποιείται για να χρηματοδοτήσει τις συντάξεις άλλων. Η αποταμίευση
αυτή επενδύεται σε διάφορα περιουσιακά στοιχεία (ακίνητα ή τίτλους) και
χρηματοδοτεί τη σύνταξη του κατόχου της στο μέλλον...». Το σύστημα αυτό
εμφανίζεται ελκυστικό επειδή στηρίζεται στη λογική ότι οι ασφαλισμένοι
αποταμιεύουν για τη δική τους σύνταξη στο μέλλον. Επιπροσθέτως, η βασική
λογική του συστήματος («προσωπικό βιβλιάριο ασφάλισης») προδιαθέτει για
μια σειρά συγκρίσιμων πλεονεκτημάτων.
Ως τέτοια, μπορούν να θεωρηθούν
αυτά που οι υπέρμαχοί του υποστηρίζουν, τουλάχιστον στη θεωρία, ότι
επιτυγχάνει:
Αυξάνει τον πληθυσμό με ασφαλιστική κάλυψη και
αποθαρρύνει την εισφοροδιαφυγή, μιας και όσο λιγότερα κεφάλαια εγγραφούν
στο «ατομικό βιβλιάριο ασφάλισης» τόσο μικρότερη θα είναι η
προσδοκώμενη σύνταξη.
Αφήνει το περιθώριο στους ασφαλισμένους να
καταβάλουν υψηλότερες, από τις ελάχιστα νομοθετημένες, ασφαλιστικές
εισφορές προκειμένου να βελτιώσουν το ύψος της σύνταξής τους.
Ενισχύει την εθνική αποταμίευση και αυξάνει τα επενδυμένα κεφάλαια στην
εγχώρια κεφαλαιαγορά ή γενικότερα στην εγχώρια οικονομία.
Δεν
προκύπτουν ασφαλιστικά ελλείμματα, αφού ο καθένας παίρνει μια σύνταξη
ανάλογα με το ποσό που επένδυσε και την απόδοση του κεφαλαίου αυτού.
Εφόσον ως κοινωνία έχουμε επιλέξει το αναδιανεμητικό σύστημα
αντιλαμβάνεται ο καθένας ότι στην Ελλάδα των 1.300.000 ανέργων, στην
Ελλάδα που οι αμοιβές στο σύνολό τους έχουν υποστεί μείωση κατά περίπου
30%, το σύστημα δεν μπορεί να πληρώνει τις συντάξεις που πλήρωνε και
αυτό διότι οι νυν εργαζόμενοι και οι εργοδότες δεν έχουν τη δυνατότητα
να χρηματοδοτήσουν το σύστημα.
Κατά συνέπεια κάτι πρέπει να
γίνει γιατί στη διαφορετική περίπτωση θα παράγονται συνεχώς ελλείμματα,
τα οποία θα πρέπει να καλύπτει ο κρατικός προϋπολογισμός.
Και ποιες
είναι οι λύσεις;
Δυστυχώς λίγες και όλες επώδυνες.
Αύξηση εισφορών και ορίων ηλικίας.
Μείωση συντάξεων.
Θέσπιση ειδικού φόρου που να καλύπτει τα ελλείμματα.
Θέσπιση πόρου από άλλες δραστηριότητες (π.χ. αποκρατικοποιήσεις, τυχερά παιχνίδια κ.λπ.).
Κάλυψη εσαεί των ελλειμμάτων απευθείας από τον προϋπολογισμό, άρα αύξηση της φορολογίας.
Ή ένας συνδυασμός όλων των παραπάνω.
Δυστυχώς μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν, αυτή είναι η πραγματικότητα και
καλούμαστε ως κοινωνία και ως πολίτες να αποφασίσουμε τι θέλουμε. Όλα τα
υπόλοιπα είναι υποκρισία και αδυναμία του πολιτικού συστήματος
(κυβέρνησης και αντιπολίτευσης) να πει την αλήθεια στους πολίτες
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου